Hoog tijd voor serieuze aandacht voor IS-vrouwen en hun kinderen

Nog altijd zitten er duizenden buitenlandse IS-vrouwen en hun kinderen vast in Koerdische kampen en nog altijd is hun lot onzeker.

Nederland is geen voorstander van actieve repatriëring. Het heeft vorig jaar nog getracht een internationaal tribunaal op te richten, wat tot op heden niet is gelukt. De Koerden hebben onlangs geopperd om de buitenlandse IS-strijders lokaal te berechten, maar dit is problematisch omdat de Koerden geen internationaal-rechtelijk erkende staat hebben.

Maar hoe langer de IS-vrouwen en hun kinderen in de kampen blijven, des te groter de kans dat ze nog verder radicaliseren. Of ze ontsnappen met of zonder financiële steun van familieleden in Nederland.

Nationaliteit afgenomen

Vorig jaar heeft Turkije besloten om alle buitenlandse Syriëgangers uit te zetten naar hun land van herkomst, dit zeer tegen de zin van vele Europese lidstaten. Twee IS-vrouwen hebben zich gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara en zijn onder begeleiding van de marechaussee overgebracht naar Nederland voor strafvervolging. Van een van deze vrouwen, Fatima H. uit Tilburg, is de Nederlandse nationaliteit afgenomen vlak voor aankomst bij de ambassade. Zij zal naar alle waarschijnlijkheid na het uitzitten van haar straf aan Marokko uitgeleverd worden. Haar kinderen staan onder toezicht van de Raad voor de Kinderbescherming en wonen momenteel bij haar zus. Hun vader is een Belgische jihadist die bij verstek is veroordeeld en wiens nationaliteit ook is afgenomen. Waar de kinderen na een eventuele veroordeling moeten blijven is onduidelijk.

Een ander voorbeeld is Ilham B. uit Gouda. Al in 2016 werd tegen haar een internationaal arrestatiebevel uitgevaardigd voor deelname aan een terroristische organisatie. In februari 2018 heeft de rechtbank in Rotterdam een verzoek tot gevangenneming en uitlevering gedaan. Twee jaar nam het ministerie van Justitie en Veiligheid geen concrete stappen, totdat Ilham B. zelf bij de rechter aanklopte om stopzetting van vervolging te eisen. In dat geval zou Ilham B. bij terugkeer in Nederland in principe niet vervolgd kunnen worden. Kennelijk heeft de minister van Justitie in een brief aangegeven dat het risico van staatsveiligheid valt te relativeren en dat het toch de voorkeur geniet om Ilham B. in Nederland te vervolgen. Op grond hiervan heeft de rechtbank in juni 2020 besloten om de zaak voor de komende zes maanden nog niet te beëindigen en nu moet de minister concrete stappen ondernemen om Ilham B. daadwerkelijk naar Nederland te halen.

Lees ook deze reportage: ‘Dat ik ben teruggekomen naar Nederland zegt toch wel iets?’

Oorlogsmisdrijven

En dan Angela B. uit Soesterberg. Zij wordt dezer dagen uitgeleverd aan Nederland. Angela B. is met hulp van Samir A., voormalig lid van de Hofstadgroep, uit het al-Hol kamp in Syrië ontsnapt. Inmiddels is Samir A. aangehouden voor het financieren van terrorisme – hij heeft verschillende Nederlandse IS-vrouwen helpen ontsnappen, van wie sommigen op de nationale sanctielijst terrorisme staan. Angela B. zal bij aankomst aangehouden worden op verdenking van lidmaatschap van een terroristische organisatie. Zij zou aanvullend vervolgd kunnen worden voor oorlogsmisdrijven, wat tot een hogere straf kan leiden. In verschillende Europese landen waaronder Zweden, Finland en Duitsland worden terugkeerders steeds vaker vervolgd voor oorlogsmisdrijven als plundering of het innemen van een woning van mensen die voor het oorlogsgeweld zijn gevlucht. Angela B. is kennelijk ook betrokken geweest bij het werven van minderjarige meisjes en haar zou rekrutering van minderjarigen als oorlogsmisdrijf ten laste gelegd kunnen worden.

Lees ook: Uitreizigers stellen kabinet voor dilemma

De pogingen van Nederland om de IS-vrouwen en hun kinderen buiten ons grondgebied te houden, brengen grote risico’s met zich mee. Afgezien van de nijpende humanitaire situatie in de kampen bestaat het gevaar dat de IS-vrouwen en hun kinderen verder radicaliseren. Sommige familieleden zien zich geroepen om geld te sturen en worden vervolgd voor het financieren van terrorisme. In bepaalde gevallen wordt strafvervolging stopgezet. Dan kunnen IS-vrouwen vluchten en, misschien jaren later, ongezien Nederland weer binnenkomen. Kortom, het wordt tijd dat Nederland het heft in eigen handen neemt. Het moet zich actief inzetten voor repatriëring en het kaf van het koren scheiden. Laat Nederland IS-vrouwen hier vervolgen die betrokken zijn bij het plegen van terroristische en mogelijkerwijs internationale misdrijven. Maar biedt de kinderen die slachtoffers zijn de nodige zorg en bereidt hen voor op re-integratie in de samenleving.