‘Ik ben zelf ook wel weer toe aan een terrasje’

CDA’er en staatssecretaris voor Economische Zaken en Klimaat Mona Keijzer veroorzaakte eind november een mediastormpje, toen ze op televisie vertelde dat haar moeder had gevraagd haar „met kerst niet alleen te laten zitten”. Dat zou ze ook echt niet doen, had Keijzer tegen haar moeder gezegd. Ze reageerde op een oproep van Diederik Gommers, OMT-lid en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care, om de feestdagen dit jaar een keertje over te slaan. „Ik zou misschien een beetje meer beleidstaal moeten spreken”, zegt ze in haar werkkamer, „maar ik pak ook altijd gewoon terug op wat er in mijn eigen, persoonlijk leven gebeurt en wat mijn omgeving vertelt.”

Die manier van praten kenmerkt Keijzer. In veel interviews en toespraken heeft ze het over haar familie en Volendam, waar ze al bijna haar hele leven woont en waar de mensen haar bij het boodschappen doen aanschieten voor een praatje.

Wat ze dan hoort? „Het gaat met heel veel mensen niet goed.”

Dinsdagavond geven premier Mark Rutte (VVD) en minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) een persconferentie over het coronabeleid. Het ziet er niet naar uit dat de maatregelen flink versoepeld worden. De besmettingscijfers zijn nog altijd te hoog.

U bent verantwoordelijk voor de horeca, die sinds half oktober dicht is. Hoe biedt u perspectief aan die ondernemers?

Lees ook: Horeca dicht, winkels open – is dat nog uit te leggen?

„Door met het kabinet te kijken wat wél kan als de besmettingscijfers het toelaten. Met zijn allen lallend in een café aan de bar is echt wel wat anders dan aan een tafeltje wat zitten eten met elkaar, op anderhalve meter. Vanaf half januari hopen we door te testen meer mensen toe te kunnen laten tot theaters, voetbalstadions en bioscopen. En we kijken ook naar het steunpakket voor die delen van de horeca die voorlopig dichtblijven. Daar wordt deze week meer duidelijk over gemaakt.”

Een deel van de horeca wil op 17 januari de deuren openen. Wat vindt u daarvan?

„Ik zie het als een roep om hulp. Help ons, we gaan kapot. Dat hakt er bij mij heel erg in. Twee van mijn jongens werken in de horeca, dus het komt ongelooflijk dichtbij. Ik begrijp het compleet. Tegelijkertijd weet de horeca ook wel dat het niet zo werkt. Iedereen moet zich aan de wet houden, ook zij.”

D66-fractievoorzitter Rob Jetten pleit ervoor de restaurants zo snel mogelijk weer te laten opengaan. Waarom gebeurt dat niet?

„Als Jetten erover praat, dan doe ik het werk wel: door te kijken of ik het voor elkaar kan krijgen in het kabinet, op een verantwoorde manier. Ik ben er ook wel weer aan toe: een verwarmd terrasje, een mooie jurk aan en eten met mijn man.”

Om de horeca te kunnen heropenen bent u afhankelijk van uw collega Hugo de Jonge, die verantwoordelijk is voor het testbeleid en het bron- en contactonderzoek. Daar is veel misgegaan. Frustreert dat u?

„Ik doe nooit beloftes over iets waar ik niet in mijn eentje over ga en wat ik niet volledig in de hand heb. De enige belofte die ik doe, is dat ik me erin verdiep en dat ik keihard werk.”

Er zijn mensen die ervoor pleiten meer ruimte te geven aan jongeren. Wat vindt u daarvan? U heeft vijf zoons.

„Een van mijn zoons zei op een gegeven moment: dit duurt te lang. Toen dacht ik: ja, we moeten kijken hoe we de jeugd weer perspectief kunnen geven. Als dat vaccin goedgekeurd wordt en mensen laten zich inenten, hopelijk kijken we dan in de zomer terug op een boze, barre tijd. Maar als dat niet lukt, moeten we praten over maatregelen voor verschillende leeftijdsgroepen. Want dit houden we op deze manier niet nog een jaar vol.”

Keijzer werkt net als de meeste Nederlanders al maanden thuis. „Na een hele dag tegen een beeldscherm praten doet die ingeblikte stem zeer in mijn hoofd”, zegt ze. Maar ze ziet ook voordelen: ze heeft vaker contact met haar Europese collega’s. Over een week komt de Europese Commissie met het concept van de Digital Service Act. „Die moet ervoor zorgen dat platformbedrijven als Airbnb en Uber Eats zich beter gaan gedragen”, vertelt ze. „Ik heb daarvoor samen met de Franse staatssecretaris een aantal voorstellen gedaan. We zeggen: u bent welkom om hier handel te komen drijven, uit de hele wereld. Maar de regels die gelden voor een Nederlands bedrijf, gelden ook voor een Chinees of Amerikaans bedrijf.”

U raakt hier niet over uitgepraat. Maar denkt u dat dit ook boven aan de lijst met zorgen van Nederlanders staat?

„Veel mensen denken als ik hierover praat: jeetje Mona, pfff. Maar het is belangrijk, want monopolies zijn dramatisch voor innovatie. Waarom zouden platformbedrijven nog innoveren als ze de markt al te pakken hebben? Dat leidt tot hogere prijzen voor consumenten en het uitknijpen van werknemers.”

In Den Haag neigen veel partijen weer naar een grotere rol voor de overheid in de vrije markt. U dus ook?

„De grote vraag voor de komende jaren is: hoe zorg je dat je een economie stuurt zonder dat je ’m bestuurt. Waar we naartoe moeten is een eerlijke economie, waarbij je de moraal weer in de markt terugbrengt. Dat is waar ik de afgelopen jaren als staatssecretaris steeds mee bezig ben geweest.”

In juni stelde Keijzer zich kandidaat voor het lijsttrekkerschap van haar partij. Ze viel na één ronde af. Op de lijst voor de verkiezingen staat zij nu zevende.

Wat is het thema waar het CDA zich de komende tijd volgens u op moet richten?

„Een van de grootste vraagstukken in onze samenleving is onderlinge verbinding. En kansen voor mensen, vooral voor jongeren. Mijn jongens wonen nog thuis, de oudste is 26. Ik maak mij echt zorgen hoe die ooit aan een betaalbare woning moeten komen. Veel mensen voelen zich in de steek gelaten, zeker in deze tijd. Dat doet iets met de samenleving. Als jij je in de steek gelaten voelt, waarom zou je dan omzien naar een ander?”

Na de ruzies bij Forum voor Democratie maakte u zich zorgen over de kiezers die zich nu ontheemd zouden voelen. Is dat een groep die bij het CDA hoort?

„Er zit een hele grote groep CDA’ers bij. Die kunnen wij terugwinnen door ze niet allemaal fascisten en racisten te noemen. Ik word een beetje boos als dat gebeurt bij FVD-kiezers. Die zitten er ook bij, dat blijkt wel uit al die verhalen. Maar ze zijn het niet allemaal.”

Hoe zou u ze weer bij het CDA willen halen? „Heel veel van deze mensen voelen zich in de steek gelaten. Neem het tekort aan huurwoningen. Waarom groeien we in Nederland naar 18 miljoen mensen? Migratie. Je hebt een verantwoordelijkheid voor mensen die vluchten voor oorlog en geweld. Maar we kunnen ze niet allemaal hier hebben. Dat gaat gewoon niet. Het begint ermee dat we daar reëel over zijn. En dat we mensen niet wegzetten als fascisten of racisten, maar het hebben over de problemen die ze ervaren.”