Rotterdam wil af van kampeerstad aan zee, maar de bewoners willen niet weg

In het Recreatieoord in Hoek van Holland konden de hemden met opgestroopte mouwen uit. Vanuit Rotterdam trokken arbeidersgezinnen al kort na de Eerste Wereldoorlog naar het gemeentelijke vakantiepark. Met de stoomtrein, per boot of op de fiets met de tent en kampeerspullen achterop. Weg van het stadsleven, op naar de zon en de zee bij hun zelfgetimmerde huisjes.

De bijna honderdjarige geschiedenis beschrijft Mario Bruijns in het tweedelige boek De houten kampeerstad van Rotterdam aan zee. „Het Recreatieoord is het oudste vakantiepark van Nederland. Dat durf ik wel te stellen”, zegt Bruijns bij de stompe Zeetoren waar je over alle kleurige dakjes uitkijkt. Bewoners spreken zelf van het Oude Kamp (1923) en het Nieuwe Kamp (1951) – of gewoon van hét Kamp.

Rotterdam is een van de laatste gemeenten die nog zelf een vakantiepark uitbaat. Het Kamp in Hoek van Holland, een los stadsdeel op dertig kilometer van het stadhuis, omvat negenhonderd huisjes en tweehonderd stacaravans.

Maar het college van B&W maakte in november ineens bekend het park te gaan verkopen. Veel bewoners voelen zich overvallen en niet gehoord door het stadsbestuur. Uit navraag door NRC blijkt nu dat de gemeente de verkoop in stilte al verregaand heeft voorbereid.

Lees ook: Winderige Hoek moet Rotterdam Beach worden

André Hazes

Het Recreatieoord is altijd het domein van de gewone man geweest – plus wat bekende Nederlanders. Feyenoordspeler Coen Moulijn kwam er zijn ouders bezoeken en een potje kaarten. André van Duin speelde er als kind en ontleende zijn artiestennaam aan de Hoekse duinen. Zanger André Hazes kwam er ook; na zijn dood in 2005 gingen tien vuurpijlen met zijn as vanaf de Noorderpier de lucht in.

Tegenwoordig zit er een mix van hoog- en laagopgeleiden in het Recreatieoord. Ze variëren van volkse bewoners die al generaties een familiehuisje delen, tot creatieve nieuwkomers zoals fotografen, kunstenaars en architecten. De populatie is overwegend wit: de helft komt uit Rotterdam zelf, de helft van elders.

De huisjes zijn eigendom van de bewoners. Ze staan te koop voor tienduizenden euro’s op de website van de gemeente. Voor de huur van een kavel vraagt de gemeente jaarlijks gemiddeld 1.500 euro. Bewoners kunnen van 1 maart tot 1 november in het Kamp verblijven. In de winter is het dicht en een slapend tuinstadje.

Het college wil het Recreatieoord nu in erfpacht uitgeven aan een commerciële exploitant. Bewoners vrezen dat hun huurcontracten dan na één jaar opzegtermijn worden ontbonden voor herstructurering van het park. Mogelijk verliezen ze dan niet alleen hun ‘plekkie’, maar ook de opstalwaarde van hun huisje. Samen zijn alle huisjes en caravans vele miljoenen euro’s waard. Wie betaalt die rekening?

Het college van VVD, GroenLinks, D66, PvdA, CDA en ChristenUnie-SGP hoopte de zaak in zeven weken, nét voor het kerstreces, politiek te regelen. Maar toen bewoners in kranten en op sociale media luid van zich lieten horen, werd het raadsbesluit snel uitgesteld. Het college gaat nu eerst praten met bewoners en hun Recreanten Advies Raad, het vaste aanspreekpunt van de gemeente. Hun „belangen” worden gewogen, zegt de gemeente, maar het „principebesluit” tot verkoop staat vast.

Twee eerdere pogingen tot herontwikkeling zijn de afgelopen jaren al mislukt. Dit keer is ook de PvdA, die in 2008 als coalitiepartij nog tegen stemde, niet tegen verkoop. Fractievoorzitter Co Engberts roept bewoners wel op met een alternatief te komen, zoals eigen beheer via een Vereniging van Eigenaren (VvE) – in wezen een plan dat in 2008 al op tafel lag. „Het is allang niet meer zo dat alleen de arbeider met de kleine beurs er recreëert”, zegt Engberts. „Huisjes gaan voor 60K over de toonbank. Is er dan nog een gemeentelijke taak?”

Een vakantiepark runnen is in ieder geval geen ‘kerntaak’, stelt het college. De gemeente mag het zelfs niet exploiteren, omdat het Kamp verlies zou lijden en overheidssteun de markt verstoort, zegt een woordvoerder. Ook is de infrastructuur verouderd, zoals de riolering, elektra en het sanitair. Een marktpartij kan het beter moderniseren, vindt het college.

Vierseizoenenbadplaats

Hoek van Holland moet een ‘vierseizoenenbadplaats’ worden, met een nieuwe metrolijn tot aan het strand. Projectontwikkelaar Jacko Roest van KSR praat al jaren met de gemeente over grote plannen: 250 nieuwe duinhuisjes en een luxe hotel met parkeergarage aan het strand. Ook het Recreatieoord zou straks het hele jaar open moeten zijn.

Zo wordt de houten kampeerstad na een eeuw door de tijd ingehaald. Het Recreatieoord heeft Hoek van Holland ooit op de kaart gezet als badplaats voor de gewone man. Nu Hoek van Holland een hotspot voor „levensgenieters” met budget wordt, moet het Recreatieoord mee.

„Doodzonde”, vindt architectuurhistoricus Annuska Pronkhorst die er dit jaar een huisje kocht. „Met een commerciële exploitant wordt het een beleggingsobject, een eenheidsworst. Het is nu een architectonische staalkaart met huisjes die teruggaan tot de jaren dertig.”

Er hangt nog steeds een „ongelofelijk sociaal sfeertje”, vindt acteur John Buijsman die er ook net een huisje kocht. „Als je in Rotterdam vraagt ‘kan ik een beetje ruimte krijgen wegens corona?’, krijg je soms terug ‘joh, hou je muil, vuile kankermongool’. Maar op dat kamp is het anders: iedereen praat met elkaar over de heg.”

Wat veel argwaan heeft opgeroepen, is de aanpak van de gemeente. Het college schreef bewoners op 3 november een brief over de verkoop. „Een geniepig gekozen moment”, drie dagen na de wintersluiting, reageerde de Recreanten Advies Raad. Het Kamp was net verlaten, bewoners konden niet samenkomen.

Een aantal bewoners had net met goedkeuring van de gemeente een huisje gekocht of verbouwd. Zij voelen zich gedupeerd omdat de gemeente, ook bij expliciete navraag, niets heeft gezegd over de plannen. City dressers Madje Vollaers en Pascal Zwart hadden voor de gemeente dit jaar een ‘hartjesroute’ door Hoek van Holland aangebracht. Ze kochten op 30 oktober een huisje voor 30.000 euro. Vollaers: „Toen zijn we gaan klussen en verven. We waren nét klaar voor de wintersluiting – en ineens kwam dat bericht van de gemeente.”

De Recreanten Advies Raad spreekt verder van een „uiterst vage onderbouwing” van de verkoop. Dat het park verliesgevend is bijvoorbeeld: dit jaar zou er met alle huurinkomsten toch een tekort van 350.000 euro zijn geweest. Het is niet te controleren, omdat de gemeente al jaren geen financiële cijfers wil verstrekken aan bewoners. Ook nu niet aan NRC, omdat ze „concurrentiegevoelig” zouden zijn.

Lokale Ombudsman Anne Mieke Zwaneveld vermoedt dat de verkoop wordt gedreven door het opschonen van het gemeentelijk vastgoed. Per abuis zijn de negenhonderd vakantiehuisjes in het Kamp eerder meegeteld in de basisregistratie van de Rotterdamse woningvoorraad voor 2017, bleek uit nader onderzoek. Dit jaar heeft de gemeente dit gecorrigeerd.

Meer dan honderd protestbrieven kreeg ombudsman Zwaneveld, vertelt ze in haar kantoor. „De kern is: zijn ze nou helemaal belatafeld om dit effe snel erdoorheen te willen jassen, zonder aan ons te denken?” De ombudsman stelde een reeks kritische vragen aan burgemeester Ahmed Aboutaleb (PvdA) en wethouders Bas Kurvers (wonen, VVD) en Said Kasmi (toerisme, D66). Sinds wanneer zijn de voorbereidingen voor de verkoop bezig? Welke voorwaarden stelt de gemeente aan een koper?

In april 2019 zijn „ambtelijk voorbereidende gesprekken” begonnen, antwoordde het college vorige week per brief. Dat is opmerkelijk, want ruim een jaar later meldde de gemeente nog steeds niets hierover aan de Recreanten Advies Raad. Een vast vergaderpunt is de „positie” van het Recreatieoord en of de gemeente er plannen mee heeft. „Op dit moment geen nieuws te melden”, zei een hoge ambtenaar hierover op 4 juli 2020, volgens het gespreksverslag dat de gemeente zelf heeft opgesteld.

Het park is misschien niet van de 21ste eeuw, maar als mensen dit nu graag willen

Anne Mieke Zwaneveld Ombudsman

Consultatieronde

In werkelijkheid was de gemeente in juli druk bezig met een „consultatieronde” voor de Europese aanbesteding van het Recreatieoord – wat ook niet aan de ombudsman is gemeld. Drie recreatiebedrijven zijn hierbij geselecteerd om een toekomstvisie voor het park te presenteren, blijkt uit navraag door NRC in de sector.

Het ging in ieder geval om twee Nederlandse marktpartijen: de Droomparken Groep en Qurios, onderdeel van de Roompot Groep. De gemeente wil alleen bevestigen dat een derde partij meedeed, maar niet welke vanwege de vertrouwelijkheid rond de aanbesteding.

„Wij zien dit absoluut als toeristisch aantrekkelijke locatie”, vertelt directeur Jeroen Postma van Qurios, dat vijf parken aan zee heeft. Op 30 juli heeft Qurios een presentatie gehouden voor het Rotterdamse adviesbureau BRiQ en ambtenaren. Postma denkt aan opdeling van het terrein voor diverse doelgroepen: van kamperen in luxe tentlodges tot moderne chalets en huisjes voor jaarverblijven, zoals nu.

Postma: „Het lijkt mij dat ook voor de huidige gebruikers er in de toekomst best een plek zal zijn, maar niet meer in de omvang zoals het er nu bijstaat. Dan spreek ik niet eens zozeer vanuit onze ideeën, maar als je enigszins realistisch kijkt naar een revitalisatie zoals de gemeente die voor ogen heeft op deze plek.”

Huidige huurders zouden zoveel mogelijk via „natuurlijk verloop” moeten vertrekken, maar een deel van de huurcontracten opzeggen is niet te voorkomen, denkt hij. Uiteindelijk is een gemeentelijk vakantiepark niet meer van deze tijd, volgens Postma. „Ik zou bijna durven zeggen dat het een uitstervend ras is.”

Droomparken, dat vijftien locaties door het hele land heeft, kreeg van de gemeente ook de „opdracht” een toekomstvisie te ontwerpen, bevestigt directeur Andries Bruil. Over de inhoud doet hij geen mededelingen. „Ze hebben gevraagd: hou het voor jezelf, doe het netjes en zorgvuldig en geef je eigen mening en visie.” Er is nog geen koper aangewezen, volgens hem.

‘Niet transparant’

BRiQ, het adviesbureau dat door de gemeente is ingehuurd, wil niets zeggen. Partner Wijnand de Ruiter mailt één zin: „Wij gaan niet in op zaken tussen ons en onze opdrachtgevers.”

Lees het artikel Joehoe, horen jullie ons wel, daar aan de Coolsingel?

Ombudsman Zwaneveld noemt de consultatieronde „niet netjes en niet transparant” van de gemeente. „Voor iedere straathoek wordt een participatietraject opgetuigd. En niet voor dit grote dossier dat al meer dan een decennium loopt?” Yoek Kouwenhoven, woordvoerder van het actiecomité van bewoners, schrikt: „Dit is ons angstbeeld. Dat het maatschappelijke karakter van het park verdwijnt. Het geeft aan hoe planmatig de gemeente werkt.”

Intussen heeft de gemeente in augustus een zelfstandig adviseur van bureau Zilverlinde ingehuurd voor de verkoop. Hij verkocht zijn eigen camping Laag Kanje in Maarn vorig jaar aan het recreatiebedrijf EuroParcs. Daar worden nu vakantiewoningen en luxe vakantievilla’s gebouwd. Zijn advieswerk voor het Recreatieoord heeft hij van LinkedIn verwijderd.

Projectontwikkelaar Jacko Roest van KSR, die zelf ook een huisje in het Kamp heeft, zou het liefst alsnog zijn oude plan van 2013 uitvoeren. „Wij willen het Recreatieoord in principe kopen mét de recreanten. Dan kunnen ze hun kavel kopen tegen een normale prijs, waar toekomstige investeringen in bijvoorbeeld de riolering mee gedekt zijn.” Maar KSR is door de gemeente niet uitgenodigd voor de consultatieronde, zegt hij: „Ze vinden dat wij al veel zakelijke belangen in Hoek van Holland hebben.”

Roest beschouwt het Recreatieoord als cultureel erfgoed. „Dat moet je beschermen, maar wel moderniseren.” Ombudsman Zwaneveld: „Het park is misschien niet van de 21ste eeuw, maar als mensen dit nu graag willen. En waar kun je nog terecht voor dit soort prijzen?”