Stilistisch hoogtepunt van de klassieke avonturenstrip

Hier hebben stripliefhebbers naar uitgezien. Het goud van de zwendelaar van de Spanjaard Juanjo Guarnido (1967, tekenaar van de stripreeks Blacksad) was vorig jaar een absolute hit in Frankrijk, met lovende kritieken en 120.000 verkochte albums. Ook in Duitsland is het een succes. Dat het album nu pas in het Nederlands verschijnt, heeft te maken met de voorpublicatie in het tweewekelijkse stripblad Eppo: het duurde meer dan een jaar voordat het 160 pagina’s tellende verhaal voltooid was. Nu het er is, klinken ook hier de oh’s en ah’s. Het is in veel opzichten een voortreffelijke en vooral klassieke avonturenstrip.

De sfeer wordt al op het voorplat gezet. Er staat sierlijk: Het goud van de zwendelaar, oftewel het tweede deel van Het levensverhaal van de avonturier, genaamd Pablos van Segovia, model van vagebonden en spiegel der schelmen, geïnspireerd op het eerste verhaal, zoals dat in die tijd werd verteld door don Francisco Gómez de Quevedo y Villegas, Ridder in de Orde van Saint-Jacques en Seigneur van Juan Abad. Deze wollige introductie vertelt de lezer precies wat hem te wachten staat: een schelmenroman met een antieke vertelstem die ons terugkatapulteert in de 17de eeuw.

Het goud van de zwendelaar is het zogenaamde vervolg op El Buscón, een Spaanse picareske roman uit 1626. Kennis van dat oerverhaal is niet nodig: het vervolg is een complete geschiedenis in drie bedrijven, met tragische helden, moralistische dilemma’s en verteld in heerlijke archaïsche volzinnen. We volgen de lepe schooier don Pablos, het archetype van de picareske held. Een sloeber die met slimheid zijn ellendige bestaan probeert te ontvluchten.

Grootser en meeslepender

Van jongs af kreeg Pablos een onnozel maar helder advies van zijn vader: „Gij zult niet werken. Wil je hogerop, dan moet je liegen, stelen, bedriegen en verraden, bedelen desnoods. Werkers zullen altijd knechten blijven.” De jonge Pablos knoopt dit in zijn oren en laat de lezer in een kluchtige opeenvolging van navertelde anekdotes zien hoe hij door de jaren slaagt in zijn opzet. Zijn levenswandel wordt steeds grootser en meeslepender tot alles bijna explodeert.

Dat navertellen is nog wel een dingetje. Omdat don Pablos te pas en te onpas de hele boel bij elkaar liegt, is het maar de vraag of wij een natuurgetrouwe weergave van het gebeurde voorgeschoteld krijgen. De Franse scenarist Alain Ayroles (1968) speelt heel slim met dat gegeven en hoewel het verhaal een lineair verloop kent, weet hij te verrassen door de waarheid vanuit verschillende perspectieven te laten zien.

Het tekenwerk van Guarnido staat als een huis. Wat deze voormalige Disney-animator uit zijn pen tovert, is fabelachtig. De gezichtsuitdrukkingen en mimiek van met name don Pablos en de corrupte, eerzuchtige seigneur Alguazil zijn schitterend. Het knappe zit in de tegenstelling: don Pablos is een theatrale schertsfiguur, maar zijn gebaren en maniertjes zijn zo subtiel, zo geraffineerd uitgebeeld.

Het verhaal gaat via Zuid-Amerika, Spanje en de binnenlanden, naar zee, diep onder de grond, tot in El Dorado aan toe. Een kolfje naar de hand van Guarnido die zich uitleeft in panoramische vergezichten en dichtbevolkte taferelen. Te zien is dat er ruim tien jaar aan het album is gewerkt: de inkleuring draagt bij aan de schoonheid van de pagina’s en de lichtval is levensecht in beeld gebracht. Alles klopt. Dit is een blauwdruk voor hoe een klassiek avontuur wordt verteld en getoond.