Luchtvaartkrant irriteert bewoners van Flevoland

Is de Lelystad Airportkrant een vorm van reclame? Van misleiding zelfs? Of is het blad een uiting van overheidscommunicatie? Over die vraag boog de Reclame Code Commissie (RCC) zich donderdag.

In een virtuele zitting behandelde de RCC, een intern orgaan van de communicatiebranche dat toetst of reclame eerlijk en herkenbaar is, een klacht over de krant. Die verscheen sinds 2017 in een oplage van 190.000 exemplaren zes keer in de regio Lelystad. De Lelystad Airportkrant is een uitgave van de regionale luchthaven (onderdeel van de Schiphol Group), de gemeente Lelystad en de provincie Flevoland.

De Lelystad Airportkrant zou eenzijdige informatie bevatten en onwaarheden verkondigen

Volgens klager Eric Stam, docent Nederlands en burgerschap op een mbo-opleiding voor luchtvaartdienstverlening, heeft de huis-aan-huiskrant , een uitgesproken „misleidend karakter”. Het blad zou eenzijdige informatie bevatten, opinies als feiten presenteren, argumenten weggelaten en onwaarheden verkondigen. Daarmee schenden de overheden ook de gedragsregels voor verantwoorde overheidscommunicatie, die begin deze eeuw zijn opgesteld door de commissie-Wallage en -Wolffensperger.

Peperdure krant

Het is bovendien een peperdure uitgave, vindt Stam. Uit onderzoek van journalistiek platform Follow the Money, Omroep Flevoland en opgevraagde documenten van Samenwerkende Actiegroepen Tegen Laagvliegen (SATL) zou gebleken zijn dat de krant tot nu toe 388.000 euro heeft gekost – aan redactie, productie en distributie).

„De krant schetst het beeld dat de besluitvorming rond Lelystad Airport al helemaal is afgerond”, zei Stam woensdag in de videozitting van de RCC. „Er wordt gedaan alsof al aan alle voorwaarden is voldaan. Alsof de opening van het vliegveld alleen nog een hamerstuk is. Dat is misleidend.”

Stam stapte al eerder naar de RCC. In juli oordeelde deze commissie dat KLM in publieke uitingen te positief was geweest over het gebruik van biobrandstof.

Als de krant zou worden aangemerkt als reclame, daalt het bereik. Dan mag de huis-aan-huis-uitgave slechts worden bezorgd bij mensen met een ja/ja-sticker. Nu kan de Lelystad Airportkrant ook door brievenbussen met een ja/nee-sticker (huis-aan-huisbladen ja, reclame nee).

Vier keer uitstel

Wanneer Lelystad Airport nu eindelijk opent, is geenszins duidelijk. De opening is al vier keer uitgesteld. En omwonenden die vrezen voor ernstige geluidshinder en vervuiling, zouden het liefst zien dat het vliegveld helemaal niet open gaat.

Afgelopen voorjaar meldde minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat, VVD) dat de regionale luchthaven in november 2021 in gebruik kan worden genomen. Dan wordt Lelystad de ‘overloopluchthaven’ voor Schiphol, dat vooral vakantievluchten afhandelt. Lelystad moet op termijn groeien van 10.000 vliegbewegingen (starts en landingen) per jaar naar 45.000 stuks.

In de Luchtvaartnota die zij vorige week naar de Tweede Kamer stuurde, koppelt de minster de opening van Lelystad ook aan de reductie van het aantal nachtvluchten op Schiphol. Vanwege de coronacrisis is nu echter weinig behoefte aan meer luchthavencapaciteit.

Ook moet Lelystad Airport nog een natuurvergunning aanvragen. Dat is nodig omdat de stikstofneerslag groter uitvalt dan eerder werd aangenomen na een foute berekening.

‘Ready for take-off’

Hoe stellig is de Lelystad Airportkrant over de opening van het vliegveld? Op de voorpagina van editie 6 citeert de krant Wilma van Dijk, de nieuwe directeur van de luchthaven: „We zijn ready for take-off”. Op de cover staat ook een citaat van toenmalig burgemeester Ina Adema (VVD) van Lelystad, nu commissaris van de koning in Noord-Brabant: „Aan alle voorwaarden is voldaan.” Wel zegt directeur Van Dijk verderop in het artikel wel: „Het wordt nu echt tijd dat er een definitief besluit komt over de openstelling voor passagiersvliegtuigen.”

En in het blad zegt gedeputeerde Jan de Reus (VVD) dat de enige hobbel die nog genomen moet worden de compensatie voor de stikstofuitstoot is. „Maar dat is een zaak van Schiphol zelf, en niet van de politiek.”

Bij de korte digitale zitting van de Reclame Code Commissie woensdag ontbraken vertegenwoordigers van krant, luchthaven, gemeente en provincie. In een verweerschrift weerspreekt directeur Van Dijk dat de krant een vorm van reclame is: volgens haar is het overheidscommunicatie. Ze schrijft dat de krant geen product, dienst of idee aanprijst: „Lezers worden niet bewogen om gebruik te gaan maken van Lelystad Airport.”

De verweerders benadrukken dat er ook ruimte is voor ‘kritische beschouwers’ in de uitgave, maar elders zeggen ze: „Dat de Airportkrant overwegend de opvattingen weergeeft van de drie betrokken partijen [...] is duidelijk kenbaar gemaakt zodat daarover geen verwarring kan ontstaan bij de lezer.”

Commerciële herkenbaarheid is een belangrijk punt voor de Reclame Code Commissie. Die speelde ook in mei bij een klacht tegen Donald Duck. Dat weekblad had in 2019 een special gemaakt die was betaald door de Europese Commissie. Dat was volgens de RCC voor kinderen onvoldoende herkenbaar als reclame. Of dat ook geldt voor volwassen inwoners die wonen of werken rond Lelystad Airport, bepaalt de commissie binnen vier weken.