Studenten presteren beter, maar zijn eenzaam en depressief

Leuk is het niet om nu student te zijn, zonder feestjes en een levendige campus, maar hun cijfers lijden vooralsnog niet onder corona. Dat blijkt uit gegevens die het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) dinsdag publiceert.

De 1,3 miljoen studenten in het mbo, hbo en wo hebben nauwelijks vertraging opgelopen sinds het begin van de coronacrisis. Sterker nog: gemiddeld hebben ze meer studiepunten gehaald, is er minder uitval en zijn de cijfers iets hoger.

„Wát een prestatie”, zegt minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, D66) aan de telefoon. „Ik had niet verwacht dat studenten en docenten zich zo snel en goed zouden aanpassen.” Het onderzoek van OCW is gebaseerd op gegevens van mbo’s, hogescholen, universiteiten en de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Een kleine nuance bij de jubelende cijfers: vorig collegejaar kregen de meeste eerstejaars geen bindend studieadvies (bsa), waardoor meer studenten dan normaal doorstroomden naar het tweede jaar.

Dat verklaart niet waarom studenten gemiddeld meer studiepunten haalden. Het is níet zo, benadrukt Van Engelshoven, dat de lat de afgelopen maanden lager lag. „De examens zijn niet makkelijker dan voor corona. Studenten moeten aan dezelfde eisen voldoen.”

Niet naar de kroeg

De meeste onderwijsinstellingen denken dat studenten simpelweg meer tijd besteden aan hun studie, omdat ze door corona niet naar de kroeg kunnen en aan huis gekluisterd zijn, blijkt uit een rondgang van NRC. „Ze kunnen niet veel doen, dus ze gaan meer studeren”, zegt Hans Schilderman, hoogleraar religie en gezondheid aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Schilderman, die samen met een interdisciplinair onderzoeksteam de impact van de coronacrisis op studenten onderzoekt, noemt het „de winst van de eenzaamheid”. Dat klinkt misschien cynisch, maar het is wat we horen van onze studenten”.

„Studenten hebben weinig andere dingen om energie in te steken”, zegt ook Van Engelshoven. „Al is het een hele opgave om in je eentje op je studentenkamer gemotiveerd te blijven.”

Lees ook over baissschoolleerlingen in de coronatijd: Door de sluiting van de school groeide de kloof

Ze maakt zich zorgen over het praktijkonderwijs. Dat is niet te vervangen door online lessen. Op mbo’s en hogescholen kan een deel van het onderwijs daarom niet doorgaan. Het praktijkdeel is doorgeschoven en het is de vraag of er na januari meer op de campus kan.

Van Engelshoven gaat ervanuit dat studenten nog het hele collegejaar vooral online colleges krijgen . „Het is te optimistisch om te verwachten dat iedereen voor de zomer is ingeënt. We krijgen hoe dan ook een groep studenten die door corona vertraging gaat oplopen. Dat moeten we accepteren.”

Met het psychische welzijn van studenten gaat het minder goed, blijkt uit diverse onderzoeken. Samengevat: ze hebben meer last van stress, melden zich vaker bij studentenpsychologen met depressieve klachten of eenzaamheid en hebben moeite gemotiveerd te blijven.

„Zeventien procent van onze studenten heeft nu behoefte aan professionele hulp”, zegt hoogleraar Schilderman. „Dan heb je het al snel over duizenden studenten, veel meer dan voor corona. In de eerste maanden van de coronacrisis zette iedereen zijn schouders eronder, nu is er een gevoel van hopeloosheid en uitzichtloosheid ontstaan.”

Uit het Radboud-onderzoek blijkt dat driekwart van de studenten moeite heeft om zich te concentreren. En ze helpen elkaar minder dan aan het begin van de coronacrisis. Zijn hypothese: „Ook hier treedt sleetsheid op, mensen worden moe. Missen perspectief.”

De conclusies van de Radboud Universiteit komen overeen met bevindingen elders. Uit recent onderzoek van Caring Universities, een project van de Vrije Universiteit en de universiteiten van Leiden, Utrecht en Maastricht, blijkt dat 52 procent van de studenten zich eenzamer voelt en 45 procent somberder is dan voor corona. De NOS meldde vorige week dat bijna de helft van de jongeren tussen de 18 en 24 zich slechter voelt dan voor de coronacrisis – en slechter dan mensen in andere leeftijdsgroepen.

Dahran Çoban, voorzitter van studentenorganisatie ISO, maakt zich zorgen. „De sociale vlinders redden het wel, maar een grote groep studenten heeft het zwaar. We spreken vrijwel dagelijks studenten die zeggen: ‘Ik zie niemand, ik spreek niemand’.” Ze pleit voor meer ‘contactmomenten’, door meer fysiek onderwijs, maar ook door binnen het online onderwijs tijd te besteden aan onderling contact. „We krijgen veel klachten over online colleges waar een stapel slides wordt gepresenteerd. Gebruik die uren om met elkaar in gesprek te gaan.”

„Voor echt goed onderwijs moet je elkaar zien, elkaar ontmoeten”, zegt ook Van Engelshoven. „We gaan met de instellingen over scenario’s waarin meer fysiek onderwijs mogelijk is. Denk aan sneltesten op de campussen en nog creatiever omgaan met de ruimtes.” En zolang dat niet kan? „Kijk naar elkaar om”, bepleit ze. „Hier zijn geen beleidsoplossingen voor.”