Diepe onvrede binnen de SP komt weer bovendrijven

Een steeds verder escalerend conflict tussen jongerenafdeling Rood en moederpartij SP heeft dit weekend tot een unieke patstelling geleid. De leden van Rood kozen zondag de 21-jarige Olaf Kemerink tot hun nieuwe voorzitter. Hij werd deze maand uit de SP gezet omdat hij volgens de partijtop een gevaarlijke communist zou zijn die de partij ondermijnt. Kemerink ziet juist een partijbestuur dat een „heksenjacht” organiseert tegen kritische leden, die de koers van de partij willen verleggen.

Het partijbestuur staat op het standpunt dat alleen SP-leden voorzitter van Rood kunnen zijn. Kemerink heeft beroep aangetekend tegen zijn royement en heeft daarbij de steun van de jongerenafdeling. Het SP-bestuur noemt zijn verkiezing in een verklaring „onwenselijk” en zegt deze week in gesprek te gaan met Rood.

De vraag is hoe het nu verder moet. Er lijken grofweg twee scenario’s mogelijk: het intrekken van het royement, of het opheffen van Rood.

De situatie is voor SP-begrippen ongekend. Rood is de ideologische kweekvijver voor SP-talenten en stond altijd bekend als zeer loyaal aan de partij. Dat de jongerenbeweging nu in een openlijk conflict met de partijtop is beland, laat zien hoe diep de onvrede zit. De SP worstelt al jaren met verloren verkiezingen en slechte peilingen. De partij staat virtueel op zo’n tien zetels, ze heeft er nu veertien. De onvrede gaat verder dan het royement van een aantal jonge leden, zeggen kritische leden, maar heeft ook alles te maken met de partijkoers en de manier waarop de SP intern met critici omgaat.

Communistisch Platform

Concrete aanleiding voor het conflict met Rood is het vermeende lidmaatschap van Kemerink van het Communistisch Platform (CP) - hij laat zelf in het midden of hij lid is. Deze communistische organisatie ziet niks in een eigen partij, maar probeert de SP al een paar jaar van binnenuit „te winnen voor daadwerkelijk socialistische politiek”, staat op hun site. Ze zien graag dat de SP op economisch vlak radicaler en linkser wordt.

Partijvoorzitter Jannie Visscher schreef eerder deze maand in een mail aan alle afdelingen dat dubbellidmaatschap niet toegestaan is en dat „ondermijning vanuit een andere organisatie onacceptabel is”. De vijf geroyeerde leden, inclusief Kemerink, zouden ook flirten met geweld. In het programma van het CP staat over de socialistische revolutie: „Vreedzaam als het kan, met geweld als het moet.” Visscher vindt dat „volstrekt onacceptabel”, schreef ze. Secretaris Arnout Hoekstra sprak bij tv-programma Nieuwsuur over „geradicaliseerde zolderkamercommunisten”.

Lees ook over het nieuwe verkiezingsprogramma van de SP

Bij Rood heerst verbazing over de uitspraken van het partijbestuur. Kemerink en zijn sympathisanten zijn volgens Rood geen communisten die geweld prediken, maar „hardwerkende partijgenoten en vrienden die dag in dag uit bezig zijn geweest om het socialisme te bereiken”, schreven de jongeren zaterdag in een verklaring.

Kritische Rood-leden denken dat het partijbestuur ingrijpt omdat het de discussies die de SP-jongeren aanzwengelen, lastig vindt. Deze zomer nam Rood een motie aan die zich fel uitspreekt tegen regeringsdeelname van de SP. Aanleiding was de uitspraak van partijleider Lilian Marijnissen dat regeren voor de SP in een volgend kabinet een optie is, zelfs met de VVD. Maar volgens Rood is meeregeren „desastreus” voor de SP en zou het de partij „niet wezenlijk anders” maken dan de PvdA.

Radicaal activisme

De jongerenclub gelooft in radicaal activisme en vindt dat de SP meer moet optrekken met bijvoorbeeld de milieu- en antiracismebeweging. Rood probeert de partij al jaren naar links bij te sturen, ook sociaal-economisch. Maar de laatste jaren is de SP juist „richting het midden” opgeschoven, zegt scheidend Rood-voorzitter Arno van der Veen. Bijvoorbeeld op migratie, waar de SP voor meer controle aan de Europese buitengrenzen pleit.

Lees ook: Racisme blijft een gevoelig thema voor SP

Ook vinden de SP-jongeren de voorstellen voor een hoger minimumloon en studiefinanciering niet ver genoeg gaan. „We moeten weer de meest linkse club durven zijn”, aldus Van der Veen, die zich zorgen maakt over de uittocht van uiterst linkse en vaak jonge SP’ers naar bijvoorbeeld Bij1, de partij van Sylvana Simons.

De harde aanpak van jonge critici valt slecht bij een deel van de SP-leden. Online is de actiegroep ‘SP tegen de heksenjacht’ gelanceerd. De initiatiefnemers schrijven dat de royementen symptomatisch zijn „voor een bredere strategie van bureaucratische verstikking van kritische geluiden binnen de partij door het partijbestuur”.

Van der Veen snapt wel dat SP’ers gefrustreerd zijn dat partijgenoten als gewelddadig worden weggezet. Hij noemt dat „de ridiculisering van een brede koersdiscussie die al tijden gaande is”.

Kemerink koos maandagavond een verzoenende toon. Op Twitter schreef hij dat hij er „alles aan wil doen om Rood en de SP verder op te bouwen”. Hij hoopt dat een scheuring kan worden voorkomen. „Als links zijn we al versplinterd genoeg.”

Visscher herhaalt in een reactie dat het lidmaatschap van Kemerink van de SP is beëindigd en dat hij daarom geen bestuursfunctie kan vervullen. Het partijbestuur „beraadt zich op vervolgstappen”.