Verpleegkundigen twijfelen ook of ze zich laten inenten

Eerst zien, dan geloven, zegt een intensive care verpleegkundige op de vraag of zij het coronavaccin zal nemen. „En áls het er eenmaal is, weet ik het echt nog niet. Ik vind het spannend. Het moet voor mij op dat moment veilig voelen het te laten zetten.” Ze wil niet met haar naam in de krant omdat het onderwerp volgens haar „zo gevoelig ligt”. Haar collega’s twijfelen ook, vertelt ze. „Er zit angst voor de gevolgen van het vaccin voor je gezondheid op de lange termijn. Die weten we nog niet. Ik voel meer voor een gezonde leefstijl en de 1,5 meter maatschappij.” De griepprik neemt zij wel elk jaar.

Zouden de honderdduizenden verpleegkundigen en verzorgenden zich laten inenten tegen corona, als het vaccin er eenmaal is? Zij werken immers veel met zieke en oude mensen. Ze staan derde op de vaccinatie-prioriteitenlijst van het kabinet, na ouderen en chronisch zieken.

Uit een recente peiling onder 12.000 verpleegkundigen en verzorgenden van beroepsorganisatie V&VN blijkt dat ze huiverig zijn: als er een goed getest coronavaccin komt, dan is 37 procent van plan dat te halen. „Ik wil mezelf en mijn naasten beschermen”, zegt die groep. Een even groot deel weet het nog niet. „Ik twijfel want ik weet niet wat het langetermijneffect is.” Een kwart zegt het coronavaccin niet te halen. „Het gaat nu heel snel. Ik heb geen zekerheid dat het veilig en goed getest is.”

Jaarlijkse griepprik als voorbode

Om groepsimmuniteit te creëren tegen het coronavirus, waardoor het virus geen voet meer aan de grond krijgt in de hele samenleving, moet volgens de TU Delft 75 procent van de bevolking zich hebben ingeënt of Covid-19 hebben doorgemaakt.

Als de animo onder zorgpersoneel voor de jaarlijkse griepprik een voorbode is, dan moet de overheid nog veel zendingswerk verrichten voor het coronavaccin. Elk jaar neemt 33 procent van het personeel in de ziekenhuizen de griepprik. Dit najaar heeft 42 procent van de verpleegkundigen zich tegen griep laten vaccineren, blijkt uit de enquête van V&VN.

Ook in het Amsterdam UMC, zegt bedrijfsarts en epidemioloog Jaap Maas aldaar, „hebben we de indruk dat de bereidheid groter is, maar onze cijfers zijn nog niet compleet.” Alleen al in het UMC werken 15.000 vaste mensen en vele externen. Hoe verklaart Maas de groeiende animo? „Door alles wat verpleegkundigen dit jaar hebben meegemaakt, lijkt de awareness groter”.

Maas ziet grote voordelen in de griepprik. „Je beschermt jezelf en de patiënten.” Bovendien is minder griep voor verpleegkundigen nu zinvol: er is minder uitval op het werk én minder verwarring. Want elke keer dat een zorgmedewerker griepklachten heeft die erg op die van corona lijken, moet die persoon óók op corona worden getest. Dus thuis de uitslag afwachten en niet naar het werk.

Maas laat elk jaar aan het personeel vragen waarom ze zich laten inenten. „De redenen het wel te doen zijn: ik wil niet ziek worden, wil anderen niet besmetten en wil niet thuis zitten. De redenen het níet te doen zijn: twijfel over effectiviteit, mijn gezondheid en ‘geen tijd’.” Sommige mensen bedoelen met ‘mijn gezondheid’ volgens Maas: ik word toch nooit ziek.

Biblebelt

Verplicht zal het coronavaccin niet worden, verwacht oud-directeur van het RIVM, Roel Coutinho. „Geen enkele vaccinatie is verplicht en dat kán ook niet.” Er zijn eerder wel discussies over verplichting geweest, omdat in de biblebelt veel ouders hun kinderen niet laten inenten tegen mazelen, kinkhoest, polio enzovoorts. Voor mazelen, dat heel besmettelijk is, moet 95 procent van de groep gevaccineerd zijn om te voorkomen dat zij en de 5 procent anderen de ziekte oplopen. Sommige streng gereformeerden zijn zó rotsvast tegen vaccinaties – ze geloven dat alleen God over leven en dood gaat – dat ze tegenstribbelend onder dwang ingeënt zouden moeten worden. Dat wil niemand.

Lees ookDit interview met epidemioloog Roel Coutinho

Desinformatie over vaccins op sociale media verbieden is ook zinloos, zegt Coutinho. „Tenzij het pertinent onwaar is, zoals dat je autisme zou krijgen van inentingen als baby.” Maar twijfels uiten over vaccineren, moet natuurlijk kunnen en is zelfs goed, vindt hij. „Censuur werkt averechts. Dan voed je het wantrouwen. Je kunt beter openlijk discussiëren door direct te reageren op onzin.”

Uit de V&VN-peiling blijkt dat verpleegkundigen die in een risicogroep vallen, door bijvoorbeeld astma, uit voorzorg altijd de griepprik halen. Anderen zeggen die nog nooit gehaald te hebben en zijn dat ook nu niet van plan. Ook zijn er twijfels over de effectiviteit. De beroepsorganisatie oordeelt niet. „Het is een persoonlijke afweging. V&VN heeft respect voor elke keuze die een verpleegkundige of verzorgende maakt. We adviseren ze wel de griepvaccinatie te nemen.”

Op de afdeling van verpleegkundige Loes Gehring injecteren ze elkaar bij de jaarlijkse griepprik, vertelt ze. „Dus je hoeft nergens heen.” De bereidheid op haar afdeling van een Goois ziekenhuis is nu groot: bijna iedereen heeft hem gehaald. Zélf doet ze het nooit. „Er komt vaak net een andere griepvariant langs die niet door de griepprik wordt gedekt. En ik ben kritisch met me laten inenten.”