Directeur Arno van Roosmalen weg bij kunstinstelling ‘Stroom’

Arno van Roosmalen vertrekt als directeur bij de Haagse kunstinstelling Stroom. Dat bevestigen Sharon Gesthuizen, voorzitter van het bestuur van Stroom, en Van Roosmalen zelf desgevraagd.

Van Roosmalen (1959) werkt sinds 2004 bij Stroom. Zijn positie is onhoudbaar geworden na de publicatie in NRC op 31 oktober van een onderzoek over seksueel en ander grensoverschrijdend gedrag door kunstenaar Julian Andeweg. Twintig mannen en vrouwen  beschuldigden in dat artikel Andeweg (34) van aanrandingen, verkrachtingen, huiselijk geweld en/of intimidatie.

Lees ook: Een spoor van geweld

Andeweg  kreeg twee keer een podium bij Stroom, de laatste keer in 2017 tijdens een grote duo-expositie die door Van Roosmalen was samengesteld.   Dit gebeurde ondanks waarschuwingen die Van Roosmalen voorafgaand aan de tentoonstelling  ontving  over het  wangedrag van  Andeweg. Vlak na het aflopen van de expositie werd Van Roosmalen bovendien aangeschreven door één van de slachtoffers van  de kunstenaar.

De vrouw schreef onder andere aan Van Roosmalen: ‘Julian Andeweg  heeft herhaaldelijk vrouwen mishandeld. Dit heb ik persoonlijk meegemaakt in een langdurige relatie waarbij huiselijk geweld routine was.’ Ook andere vrouwen, zo schreef de vrouw, werden slachtoffer van  Andeweg. Van Roosmalen mailde de vrouw terug met de belofte de zaak ‘intern te bespreken’.  De vrouw hoorde daar nooit meer iets van, totdat de krant recent aan Van Roosmalen vragen ging stellen.  

Van Roosmalen erkent in een mail aan de krant dat hij de vrouw nooit meer heeft gebeld over deze ‘interne bespreking’ - die volgens betrokkenen niet meer dan een agendapunt tijdens een reguliere vergadering behelsde. De directeur heeft bovendien niet gekeken in hoeverre zijn staf risico liep, en hoe dit soort voorvallen in de toekomst voorkomen kunnen worden. 

Stroom is een Haagse kunstinstelling die door de gemeente, het Mondriaan Fonds en het Bankgiro Loterij Fonds wordt gefinancierd. Stroom voorziet in atelierruimtes, in subsidies  en  prijzen, en faciliteert exposities voor kunstenaars.

De crisis die volgens betrokkenen is uitgebroken binnen Stroom na publicatie van het artikel in NRC is mede het gevolg van het jarenlange slechte functioneren van Van Roosmalen. Al veel langer zijn er binnen en buiten de kunstinstelling klachten over het gebrek aan leidinggevende capaciteiten van de directeur, diens onvermogen om bruggen te slaan en professionele verantwoordelijkheid te nemen. Ook zou hij onvoldoende in contact staan met de artistieke praktijk en het culturele veld.  

Een veroordeelde kunstenaar

Het geval  Andeweg  staat, zo blijkt uit onderzoek van NRC, niet op zichzelf onder Van  Roosmalens  leiding. Ook een wegens mishandeling, bedreiging  en verkrachting veroordeelde kunstenaar die in 2002 afstudeerde aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst in Den Haag, kreeg jarenlang subsidies, een aanmoedigingsprijs en atelierruimte van Stroom.  

Volgens kunstenaars met wie hij het ateliercomplex van Stroom huurde gedroeg deze kunstenaar zich zodanig intimiderend dat de andere kunstenaars hun ateliers niet meer in durfden. Ook vulde hij het ateliercomplex met zoveel materiaal dat anderen letterlijk hun atelier niet meer in konden. Uiteindelijk, zo verklaart een kunstenaar die ook in het atelier werkte; greep de brandweer in. Die ontruimde het pand in 2010.  

Binnen Stroom waren de klachten van medewerkers van Stroom en collega-kunstenaars over intimidatie  door  de kunstenaar  bekend. Bemiddelingspogingen door medewerkers liepen op niets uit. Van Roosmalen trad volgens betrokkenen niet op tegen de kunstenaar.

Dat ontkent Van Roosmalen. „Deze kunstenaar is onder andere wegens intimiderend gedrag door ons team uit zijn atelier gezet. Dat was een enorme operatie.” Tegelijk stelt hij: „Dat de kunstenaar zich intimiderend zou hebben gedragen tegen personeel van Stroom, hebben wij pas later gehoord.”

In november 2009 veroordeelde de rechtbank van Den Haag  de man  tot een gevangenisstraf van achttien maanden en drie jaar  voorwaardelijk. Niet alleen was hij al eerder veroordeeld voor mishandeling van zijn inmiddels ex-vrouw, de rechtbank achtte ook bewezen dat  hij dit keer  zijn ex-vrouw had bewerkt met ‘een Zweedse klomp’, aldus het vonnis, en haar daarna had gedwongen orale seks met hem te hebben. De twee kinderen van  de man en zijn ex hadden hun moeder horen gillen.  

Nadat  de kunstenaar  in 2011 uit de gevangenis kwam  en aan zijn proeftijd van drie jaar begon, vertrok hij met een beurs van het Fonds BKVB, de voorloper van het Mondriaan Fonds, naar Egypte voor een residentie. Ook verscheen in 2012 een monografie over het werk van  de man, uitgegeven door Stroom.