Arrestatiebevel tegen ANC-kopstuk toont dat Ramaphosa corruptie aanpakt

De Zuid-Afrikaanse justitie heeft een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen Ace Magashule, die als secretaris-generaal van de regeringspartij ANC een van de machtigste politici in het land is, en tevens een vertrouweling van voormalig president Jacob Zuma. De 61-jarige Magashule wordt beschuldigd van corruptie tijdens het uitdelen van overheidscontracten in de tijd dat hij nog premier was van de provincie Vrijstaat, tussen 2009 en 2018.

Het arrestatiebevel toont dat justitie in Zuid-Afrika niet langer terugdeinst hooggeplaatste leden van de regeringspartij te arresteren. De stap wordt gezien als een waterscheiding in het presidentschap van Cyril Ramaphosa, wiens positie nog nooit zo sterk was.

Dat presidentschap is nu twee jaar oud en dreigde vast te lopen in cynisme bij Zuid-Afrikanen: dat corruptie onuitroeibaar is en zij die de macht hebben onaanraakbaar zijn. Het arrestatiebevel betekent dat een van de belangrijkste bestuurders in het ANC niet alleen vervolgd wordt wegens corruptie maar ook per direct zijn machtige positie binnen de partij moet opgeven.

Gangster State

Magashule moet eind deze week voor de rechter verschijnen. Het nieuws werd dinsdagmiddag gemeld door de Zuid-Afrikaanse onderzoeksjournalist Pieter-Louis Myburgh, die in het boek ‘Gangster State’ uit 2019 duidelijk maakte hoe maffioos de praktijken van de secretaris-generaal van het ANC zijn. Hij beschrijft onder meer hoe Magashule betalingen liet doen aan de familie van een hoge rechter en banden onderhield met een inmiddels vermoorde zakenman.

Lees ook: ‘De maffiapraktijken’ in het hart van het ANC’

Het politieke belang van het arrestatiebevel is moeilijk te onderschatten. Ramaphosa won drie jaar geleden nipt (met een verschil van 179 stemmen) de strijd om het leiderschap van het ANC. De partij moest kiezen tussen het kamp van Zuma, wiens presidentschap na negen jaar synoniem was geworden aan corruptie, en Ramaphosa. Ramaphosa won, met de belofte schoon te schip te maken.

Maar een kwartier na zijn verkiezing volgde nóg een benoeming die een langdurige bedreiging vormde voor zijn presidentschap: Magashule werd aangesteld als secretaris-generaal van de partij. Magashule’s carrière is diep verbonden met die van Zuma. Met Magashule zo dicht bij hem, dreigde Ramaphosa’s presidentschap vleugellam te worden en zijn beloften corruptie te bestrijden hol.

Zuma saboteerde onderzoek

De afgelopen maanden bleek Ramaphosa aanklagers van de National Prosecuting Authority (NPA) ruim baan te geven bij de vervolging van corrupte partijgenoten. Zijn voorganger Zuma wist dergelijke strafrechtelijke vervolging jarenlang te dwarsbomen. Een speciale eenheid arresteerde de afgelopen maanden talloze ANC-bestuurders die misbruik maakten van de 500 miljard rand (25 miljard euro) die de regering beschikbaar stelde voor de bestrijding van Covid-19. De meeste verdachten waren lokale bestuurders.

Sinds het ANC Zuma in januari 2018 dwong om af te treden als president van Zuid-Afrika, heeft hij op alle mogelijke manieren geprobeerd onderzoek naar het handelen van zichzelf en zijn vertrouwelingen te saboteren. Hij weigerde om te verschijnen voor een speciale commissie die onderzoekt hoe het mogelijk was dat Zuma zoveel macht gaf aan twee bevriende zakenmannen uit India, de gebroeders Gupta, zodat die zelfs konden beslissen wie minister kon worden en wie niet. Een rechtszaak naar vermeende betalingen aan Zuma tijdens een grote wapendeal in de jaren negentig werd in september uitgesteld.

Zuma’s vertrouweling Magashule zal aanstaande vrijdag voor de rechter in Bloemfontein moeten verschijnen. Magashule verklaarde dinsdag, na het bekend worden van het nieuws, „niks verkeerds” te hebben gedaan.