Herijking relatie VS-Rusland zit er voorlopig niet in

Voor de Russische staatsmedia was het een zegen dat de Amerikaanse verkiezingen vorige week woensdag samenvielen met de Russische ‘Dag van de Volkseenheid’. „Wij wensen onze Amerikaanse vrienden een beetje van dezelfde nationale eenheid die we vandaag in Rusland vieren”, sneerde een presentator op Rossia-24. Columnisten vroegen zich af of er een Amerikaanse burgeroorlog in het verschiet lag en beschimpten feestende Democraten. Net als Trump had RT-hoofdredacteur Margarita Simonjan haar oordeel over de verkiezingen al klaar voor de uitslag bekend was: „Niet vrij, noch eerlijk”, twitterde zij. De boodschap was steeds helder: het verdeelde Amerika vormt hét bewijs dat Rusland zich beter verre kan houden van democratie.

Kremlingezinde media en politiek waren ook duidelijk in hun voorkeur. „Trump is zijn beloftes nagekomen (…) Op links stemmen nietsnutten, luiaards en mensen die geen raad met zichzelf weten”, analyseerde de extreemrechtse politicus Vladimir Zjirinovski op Vesti radio. Kremlin-populist Jevgeni Popov sprak in zijn populaire talkshow 60 Minuten de vrees uit dat het Witte Huis onder Joe Biden „gevuld zal worden met Russofoben”. Zenders Sputnik en RT laafden zich aan vermeende sekstapes van Bidens zoon Hunter – voorheen actief in het Oekraïense zakenleven – die voor de verkiezingen online waren gezet. Het vormde prima brandstof voor de door Rusland rondgepompte complottheorie dat Biden jr. zich in Oekraïne schuldig maakte aan corruptie, en zijn vader hem uit de wind hield.

Lees meer over de rol van de Bidens in Oekraïne

Nu nam Joe Biden nam tijdens zijn campagne ook geen blad voor de mond. Hij noemde Poetin een „KGB-boef”, Rusland de „grootste bedreiging voor Amerika”, en zette Trump weg als „Poetins puppy”. Het kwam hem op vlammende kritiek van het Kremlin te staan. De Russische president Poetin hekelde zijn „scherpe anti-Russische retoriek”, diens woordvoerder Dmitri Peskov beschuldigde hem van het verspreiden van „absolute haat” tegen Rusland.

‘Intenties niet vervuld’

In tegenstelling tot Biden stak Trump zijn bewondering voor Poetin afgelopen jaren niet onder stoelen of banken. Onder Trumps leiderschap verbrokkelde het westerse front, vervreemdden de VS zich van NAVO-bondgenoten en werd de Amerikaanse rol op het internationale toneel steeds kleiner.

Toch is van de politieke deals die Poetin met Trump hoopte te sluiten de afgelopen vier jaar weinig terecht gekomen. „De intenties die president Trump eerder uitsprak, zijn niet helemaal vervuld”, sprak Poetin vorige maand in een interview. Hij wees op het sanctiebombardement dat de regering-Trump op Rusland heeft losgelaten, en betreurde het opzeggen van het INF-verdrag door de VS in 2019. Tel daarbij op de ergernis over Trumps pogingen de Nord Stream 2-gaspijpleiding te saboteren.

Volgens de Russische analiste Tatjana Stanovaja zou het Kremlin dan ook helemaal klaar zijn met Trump en diens valse beloftes. „Veel hoop is vervlogen en zelfs als we morgen een deal met Trump zouden kunnen sluiten – neem Syrië of andere onderwerpen – dan zouden we niet geloven dat hij die er thuis door zou krijgen. We kunnen dus niet echt op Trump rekenen”, vertolkte zij het Kremlin-gevoel in The Washington Post. Dat Rusland sinds de verkiezingshack van 2016 in de VS onder een vergrootglas ligt, deed de Moskouse belangen geen goed.

Waar hij Trump bekritiseerde, toonde Poetin zich mild voor Biden. Hij zei „niets crimineels” te zien in Hunter Bidens Oekraïense activiteiten en verwelkomde Bidens voornemen om het door Trump afgeschoten START-verdrag te hernieuwen als een „zeer serieus element van onze toekomstige samenwerking”. Als oud-communist zei hij zich bovendien meer verbonden te voelen met sociaal-democratische waarden van de Democratische Partij. „Gelijkheid en broederschap. Wat is daar slecht aan?”, vroeg Poetin zich hardop af.

Ondertussen lieten Poetins felicitaties aan Biden dagen op zich wachten, iets waar Amerikaanse media als The New York Times een „voorteken voor gespannen jaren” in meenden te lezen. Woordvoerder Peskov liet maandag via RIA Novosti echter droogjes weten dat het „noodzakelijk is om te wachten op de officiële resultaten” en dat Ruslang hoopt op een „normalisering” van de betrekkingen onder Biden.

Dramatisch reset-moment

Toch heeft Poetin reden om zijn nieuwe Amerikaanse collega te vrezen. Waar Trump zich vooral richtte op de bouw van een Trump-Tower in Moskou, gaat Bidens Ruslandervaring decennia terug. Eind jaren 70 onderhandelde hij als senator in Moskou met toenmalig Buitenlandminister Andrej Gromyko over wapenbeheersing. Als vicepresident onder Obama pleitte hij voor betere economische en politieke relaties. Maar Biden is niet iemand die invloedssferen als die van Rusland respecteert. In de laatste jaren van de regering-Obama reisde Biden talloze malen als onderhandelaar voor (vredes)besprekingen naar Oekraïne en ook in andere voormalige Sovjetlanden weet hij prima de weg.

Het lijdt weinig twijfel dat de VS zich onder president Biden opnieuw als wereldmacht zullen manifesteren. Dat de onder Trump verzuurde NAVO-betrekkingen vlot worden getrokken en het huidige Amerikaanse isolationisme zal worden omgezet in een actieve buitenlandpolitiek – met minder plaats voor Rusland. Waar Trump graag tegen autocraten aanschurkt, is van Biden bovendien hardere kritiek te verwachten op Ruslands binnenlands beleid. En zoals bekend is Poetin van gepraat over mensenrechten en rechtsstaat niet gediend.

„Het is te verwachten dat er meer onenigheid zal zijn over de Russische geopolitieke agenda”, aldus Stanovaja in The Washington Post. „Maar het zal ook voorspelbaarder zijn, en dat is gezien de huidige situatie een goede zaak”.