Democraten zijn juist wél de partij van de arbeider

Joe Biden boekte een historische zege. Maar de Democraten zouden nu vooral moeten luisteren naar de kiezers die níet op ze stemden, beweerde een stoet opiniemakers, ook in NRC: de gewone, hardwerkende arbeiders die de Democraten kennelijk zijn kwijtgeraakt.

Die redenering is nogal eigenaardig. Toen Hillary Clinton vier jaar geleden verloor, beweerden allerlei auteurs dat de Democraten zich dringend moesten beraden op de vraag hoe ze de arbeidersklasse in staten als Michigan, Wisconsin en Pennsylvania terug zouden winnen. Nu vier jaar later Joe Biden precies die staten won, mede dankzij de arbeidersklasse, klinkt uit dikwijls dezelfde kelen nog altijd hetzelfde riedeltje: de Democraten hebben de arbeidersklasse van zich vervreemd, en moeten echt eens gaan luisteren.

De stelling luidt, kort en goed, dat de Democraten door zich toe te leggen op progressieve ‘bijzaken’ die afleiden van de bekommernis om sociaal-economische kernvragen (‘Het is klasse, niet identiteit!’), kiezers die op grond van hun economische belang gemobiliseerd zouden kunnen worden zijn afgehaakt. Als voorbeeld wordt dikwijls gegeven dat de Democraten zich te veel bezig zouden houden met dingen waar ‘de elite’ wel om geeft, maar ‘gewone’ Amerikanen niet: antiracisme, of geweld en moord door de staatsmacht in uniform, of dat transgenderpersonen niet mishandeld of vermoord worden als ze naar het toilet gaan.

Wie is de arbeider?

Opmerkelijk, omdat deze dingen de arbeidersklasse van de Verenigde Staten in veel gevallen rechtstreeks raken. Zelden wordt duidelijk waarom de arbeidersklasse er niets om zou geven als haar leden weer eens zonder reden worden aangehouden door de politie om de kennelijke misdaad een zwarte automobilist te zijn; waarom werkende transgenderpersonen er niets om zouden geven veilig naar het toilet te gaan terwijl ze proberen een toereikend salaris te verdienen om hun niet-verzekerde maar domweg noodzakelijk medische zorg te kunnen betalen; waarom de arbeidersklasse niet geïnteresseerd zou zijn in het feit dat er miljarden worden verspild om agenten uit te rusten met militair wapengerei, terwijl het geld geïnvesteerd had kunnen worden in het oplossen van dakloosheid, of het onderhoud van hun wijk.

‘Arbeidersklasse’ lijkt vooral een ander woord voor een bepaalde groep witte mensen, ongeacht sociaal-economische status

De reden is wellicht omdat de bewering niet zozeer voortkomt uit een idee over de wezenlijke belangen die de diverse leden van die arbeidersklasse hebben, maar uit een soort abstracte, esthetische opvatting over wat die arbeidersklasse is of zou moeten zijn. De veronderstelling die erachter schuilgaat lijkt te zijn dat ‘arbeidersklasse’ vooral een ander woord is voor een bepaalde groep witte mensen en hun cultuur, ongeacht hun sociaal-economische positie. Het argument dat de Democraten onvoldoende luisteren naar de Trump-stemmers plaatst niet zozeer de arbeidersklasse tegenover de Washingtonse elite, als wel een groep waarvan een deel tot de arbeidersklasse behoort tegenover een deel van de elite, waarbij dat lidmaatschap van de arbeidersklasse voor die eerste groep niet doorslaggevend is.

George Floyd

De angel in de discussie over de bewering dat de Democraten de aansluiting met de arbeidersklasse zijn kwijtgeraakt is, met andere woorden, dat de term oneigenlijk gebruikt wordt. In 2012 won Obama volgens exit polls 54 procent van de kiezers die minder dan 50.000 dollar per jaar verdienen. Clinton won vier jaar later 52 procent van dezelfde groep, en Biden krijgt volgens exit-polls de stemmen van maar liefst 57 procent.

Lees ook: Van Trump af, niet van het trumpisme

De tweede fout die gemaakt wordt is de aanname dat de politieke strijd tegen politiegeweld en racisme, bijvoorbeeld, automatisch een strijd is die kiezers kost. Ook dat is niet zonder meer het geval. Minnesota, waar George Floyd vermoord werd, kleurde opnieuw blauw, ondanks voorspellingen dat de demonstraties kiezers bij de Democraten zouden doen afhaken. Ilhan Omar, alom weggezet als te radicaal, zorgde er met haar inzet in haar district voor dat vele tienduizenden kiezers meer dan vier jaar geleden naar de stembus kwamen voor Biden. Rashida Tlaib deed hetzelfde in Michigan. In Georgia, ondertussen, was het Stacey Abrams die haar campagne voor gouverneur in 2018 (een verkiezing die van haar gestolen is) transformeerde tot een operatie om zoveel mogelijk kiezers te registeren en te behouden voor de Democraten. De grootste toename in het aantal kiezers dat zich registreerde om te gaan stemmen in Georgia volgde deze zomer in de dagen en weken na de dood van Floyd.

Er zijn genoeg politici die hebben bewezen dat met een campagne die de belangen van de inherent diverse arbeidersklasse samenbalt verkiezingen zijn te winnen. Niet alleen in New York, zoals Alexandria Ocasio-Cortez en Jamaal Bowman, en ook niet alleen in ‘veilige’ districten zoals die van Ilhan Omar en Rashida Tlaib. Ook bijvoorbeeld Katie Porter, die in 2018 voor het eerst in de geschiedenis als Democraat de Republikeinse hegemonie in haar district in Californië (Orange County) doorbrak met een campagne over ‘Medicare for All’ (zorgverzekering) en andere progressieve speerpunten.

Dat wil niet zeggen dat er geen problemen te voorzien zijn. De Democratische partij leunt weliswaar op kiezers uit de arbeidersklasse, maar geeft weinig terug. De Obama-jaren waren voor veel mensen een teleurstelling, en er is het nodige argwaan ten aanzien van Biden. Terwijl de uitslag in Georgia en Pennsylvania nog maar nauwelijks bekend was, begonnen er al namen rond te zoemen van kandidaten die Biden zou overwegen voor belangrijke posten – inclusief allerlei ceo’s, functionarissen uit de Obama-tijd en zelfs Republikeinen. Wat dat mogelijk betekent voor het beleid, zelfs al kan Biden tegenover een vijandige senaat waarschijnlijk weinig doen, laat zich raden. Het is alleen niet zo dat de enige betekenisvolle oppositie daartegen een trumpiaanse vorm aanneemt. Integendeel. Trump was een president voor de rijken, en een plaag voor de arbeidersklasse.

Linkse Democraten zullen de komende vier jaar grote moeite moeten doen om ervoor te zorgen dat Biden de arbeidersklasse die hem in het zadel heeft geholpen niet negeert. Dat zal een flinke opgave zijn, omdat de top van de Democratische partij de critici op links vooral als een stel partijverziekers beschouwt. Trumps betrokkenheid bij de arbeidersklasse was zoals zijn hele presidentschap echter slechts bedrog, en verder niets.