Kunstinstellingen en galeries hebben het afgelopen weekeinde hun handen afgetrokken van een succesvolle beeldend kunstenaar, nadat NRC zaterdag schreef over ernstige beschuldigingen die tegen hem lopen. Ten minste twintig vrouwen en mannen zeggen slachtoffer te zijn geworden van verkrachting en/of aanranding, stalking, bedreigingen en huiselijk geweld – soms stelselmatig en jarenlang door de kunstenaar.
Al is de kunstenaar in kwestie, Julian Andeweg, met 34 jaar relatief jong, de aantijgingen omspannen een periode van 14 jaar. Hij studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en had een werkplek aan de prestigieuze Rijksakademie in Amsterdam. Hij verkocht werk aan grote instellingen, kreeg beurzen, werd regelmatig gevraagd voor exposities en had een gerenommeerde galeriehouder die hem vertegenwoordigde. Het artikel beschrijft hoe de kunstwereld jarenlang wegkeek bij geruchten, en laat zien hoe zijn slechte reputatie een succesvolle carrière nooit in de weg heeft gestaan.
De reacties zijn nu anders.
Julian Andeweg zelf heeft, na tientallen bedreigingen op sociale media, zijn accounts op Facebook en Instagram verwijderd. Hij reageert niet op e-mail en neemt zijn telefoon niet op, zijn advocaat belde dit weekeinde niet terug.
De Amsterdamse galeriehouder Martin van Zomeren die Andeweg vertegenwoordigt, heeft „elke vorm van samenwerking met Andeweg verbroken”, schrijft hij in een persbericht. Martin van Zomeren werd, blijkt uit onderzoek van NRC, sinds 2019 vijf maal benaderd door personen die Andeweg in verband brachten met gewelddadig en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Tegenover de krant liet de galeriehouder weten zich daar slechts „twee gevallen” van te herinneren. In het persbericht, ook gepubliceerd in het Parool, verklaart Van Zomeren nu: „De keren dat ik geconfronteerd ben met geruchten over het wangedrag van Andeweg heeft hij dat telkens op overtuigende wijze ontkend. Misschien ben ik naïef geweest om dit niet verder te onderzoeken.”
De Zaak Nu – belangenvereniging voor ruim tachtig presentatie-instellingen in Nederland - laat in een verklaring weten „ontsteld” te zijn over de getuigenissen. De Zaak Nu zal zich op korte termijn aansluiten bij ‘mores online’, een meldpunt voor ongewenste omgangsvormen in de podiumkunst, televisie- en filmsector, kunstvakonderwijs en musea. Ook de Museumvereniging, de branchevereniging voor ruim 400 musea, verwijst naar het meldpunt.
De Rijksakademie Amsterdam zegt in een verklaring „extreem geshockeerd te zijn” over de publicatie. De Rijksakademie gaat onderzoeken of er in de jaren 2015-2016, de jaren dat Andeweg op de Rijksakademie zat, incidenten van seksueel geweld en ander overschrijdend gedrag hebben plaatsgevonden.
Stroom Den Haag organiseerde in 2014 en 2017 tentoonstellingen met werk van Andeweg, ondanks waarschuwingen over wangedrag. De instelling zegt in een reactie „mee te leven met de slachtoffers”. „Op basis van inhoudelijke argumenten”, aldus de verklaring, „is besloten de beschuldigde kunstenaar expositieruimte te bieden. Met de kennis van nu betreurt Stroom dat zeer.” Met de oprichting van een „intern team” wil de instelling vanaf nu „borgen” dat de aan de instelling verbonden kunstenaars in een veilige omgeving kunnen werken.
De Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag, waar Andeweg van 2008 tot 2012 studeerde, laat in een verklaring weten „enorm geschrokken” te zijn en stelt dat „de onveilige sfeer die wordt geschetst in de periode 2008-2012 mijlenver afstaat van de veilige leeromgeving die (hoofd)docenten, staf en directie op de KABK nastreven”.
Het Bonnefantenmuseum Maastricht stelde in 2018 Andeweg tentoon op de groepstentoonstelling ‘Making Money for my Friends’ en kocht daarna werk van de kunstenaar. Dit weekeinde schrijft het museum: „Wij hebben nooit weet gehad van de in het artikel genoemde feiten en distantiëren ons nadrukkelijk van dergelijk gedrag.”
In 2017 zond kunstmagazine Mr Motley een interview uit, waarvoor Luuk Heezen Julian Andeweg uitgebreid sprak. De documentaire was tot dit weekeinde te zien op internet. De redactie van Mr. Motley heeft samen met Luuk Heezen besloten de uitzending met Andeweg „per direct” te verwijderen. In een bericht op Facebook stelt het magazine: „Een belangrijke pijler van [de serie] Kunst is Lang is de verwevenheid tussen kunst en het dagelijks leven en de maatschappijvisie van de kunstenaar. Met de kennis van nu staan we niet meer achter het uitnodigen van Andeweg”.
Op Instagram is het account ‘Call out Dutch art institutions’ geopend. Daar kunnen mensen hun verhaal delen over grensoverschrijdend gedrag en racisme in Nederlandse kunstinstituten. Op het account, met inmiddels 3.700 volgers, zijn bijna twintig verklaringen gepost.