De wereld wacht gespannen af: Biden of Trump?

Deze dinsdag is de dag waarop de wereld vier jaar heeft gewacht.

In Europese hoofdsteden hoorde je het steeds weer: vier jaar Donald Trump kunnen we wel uitzingen, maar acht jaar Trump betekent dat de wereld definitief verandert. Nu valt de beslissing. Was Trump een foutje van de geschiedenis of is hij het begin van een nieuw tijdperk?

Amerikaanse presidentsverkiezingen waren altijd al belangrijk voor de wereld. De president is de opperbevelhebber van een krijgsmacht die zijn gelijke niet kent. De economische kracht van zijn land is imposant. Zijn besluiten reiken tot ver buiten de landsgrenzen. De verkiezingen van 2020 zijn nóg belangrijker dan anders.

De strijd tussen Trump en Joe Biden vindt plaats op een moment dat de wereld zoekt naar een nieuw machtsevenwicht. China heeft de Amerikaanse suprematie uitgedaagd en daarmee de wereldorde die de Amerikanen na WOII hebben opgebouwd. Deze verkiezingen gaan ook over de vraag hoe de VS die uitdaging zullen beantwoorden. Gaan ze de concurrentie alleen aan of zoeken ze samenwerking en internationale regelgeving? De verkiezingen gaan dus ook over Amerikaans leiderschap, westerse samenwerkingen en de toekomst van de internationale orde.

Het Amerikaanse vakblad Foreign Policy spreekt van „de belangrijkste verkiezingen ooit”. In de coverstory van het herfstnummer kiezen experts stevige woorden. „De belangen zijn enorm”, stelt politicoloog Charles Kupchan. Hoogleraar internationale betrekkingen aan de universiteit van Princeton, John Ikenberry, spreekt van een „historisch moment voor de wereld”.

Zie ook de NRC Verkiezingskijkwijzer

De Amerikanen kunnen hun land twee kanten opsturen. Een tweede termijn voor Trump dwingt de rest van de wereld onder ogen te zien dat de verkiezingen van 2016 geen eenmalige uitspatting waren. De wereld weet dan zeker dat nationalisme, een strijdbaar America First en dedain voor internationale afspraken, internationale instellingen en internationale allianties voorlopig de opstelling van wereldmacht VS zullen dicteren. Traditionele bondgenoten in Europa en Azië weten dan zeker dat ze op eigen houtje verder moeten.

Een overwinning voor Biden zal door internationalisten opgelucht worden ontvangen. Hij belooft al in zijn eerste jaar de democratische staten in de wereld om zich heen te verzamelen. Biden wil weer vooroplopen in de wereld, ook al is hij is geen voorstander van grote militaire operaties in het buitenland.

Schaduwkanten van Biden

Voor Europa staat er veel op het spel. Onder Biden zouden de VS de Atlantische band aanhalen. Hij heeft internationale ervaring en is een graag geziene gast in Europa. De NAVO zou intact blijven, maar ook Biden zal erop hameren dat de Europese defensie-uitgaven moeten stijgen. Biden zal een beroep doen op de Europeanen zich aan de zijde van de VS te scharen in de concurrentiestrijd met China.

In Europa is nog nauwelijks oog voor de schaduwkanten van Biden. De vraag hoeveel bewegingsvrijheid de linkervleugel van zijn eigen, onrustige partij en de Senaat hem zullen laten, is een zorg voor later.

Lees ook: Wie er ook wint: in Amerika huist niet één ziel, het blijven er twee

Nog vier jaar Trump zou voor Europa in elk geval aanhoudende fricties betekenen. Onzekerheid over de Amerikaanse toewijding aan de NAVO zou weer toenemen. Als het aan Trump zelf ligt, zou hij het liefst zonder NAVO verder gaan, maar in het Congres is brede steun voor de Alliantie.

Winst voor Trump zou voor Europa ook betekenen dat de noodzaak om zelfstandiger te worden verder toeneemt. Dat is een garantie voor hoofdbrekens. In Brussel wordt graag gesproken over „strategische autonomie” , maar dat is in de praktijk niet eenvoudig. Op militair terrein kan de EU niet zomaar zonder de NAVO. Op economisch gebied geldt dat lang niet iedereen overtuigd is van een veel grotere rol voor de overheid in het economisch leven.

Hoe dan ook zal Europa eraan moeten wennen dat het zwaartepunt van het Amerikaanse buitenlandbeleid in Azië zal liggen. Trump en Biden zullen de concurrentie met China zoeken. Biden rekent daarbij op steun van Europa, maar ook op de Quad-landen (Australië, Japan, India) waarmee de VS al samenwerken op veiligheidsgebied. Trump ging het gevecht met China in eerste instantie alleen aan. Maar inmiddels werkt de NAVO aan een China-strategie en besteedde Trumps minister van Buitenlandse Zaken Pompeo aandacht aan bondgenoten in Azië.

In een wereld met Biden zou internationale samenwerking ten behoeve van het klimaat of pandemiebestrijding weer een impuls krijgen. In een wereld met Trump zou internationale samenwerking verder afkalven. De wereld moet mondiale problemen in dat geval steeds vaker met regionale oplossingen te lijf.

De wereld kijkt vandaag niet alleen naar de VS voor de uitslag. Vraag is ook of de Amerikaanse democratie, die zo vaak een voorbeeldfunctie wordt toegedicht, zonder ongeregeldheden het electoraat kan raadplegen en of kiezer en verliezer met de uitkomst kunnen leven. Je kunt autocraten in Moskou of Beijing geen groter plezier doen dan de belangrijkste democratie in het honderd te laten lopen.