De ondernemer wil allesbehalve stoppen met z’n bedrijf, maar soms is dat wel beter

Veel ondernemers zitten door corona muurvast. Ze zweven tussen hoop en vrees, vertelt directeur Peter van Bergen van Over Rood, een organisatie die ondernemers in de financiële problemen adviseert.

Hij komt net uit een gesprek met een vrouw die twee jaar geleden een modewinkel was begonnen en er al haar spaargeld in had gestoken. Na een aanloopperiode was het bedrijf net lekker gaan lopen en maakte het winst. „En toen kwam de coronacrisis, viel de verkoop stil en ontstonden er schulden.”

Door de activiteiten meer op online te richten, boekt het bedrijf nog enige omzet. Ook kwam er beperkte overheidssteun. Maar het blijkt niet genoeg. Haar verhuurder eist het volle pond en verhuizen naar een goedkoper pand kan niet omdat ze geen geld heeft voor de borg van een nieuw huurcontract. Als ze stopt, is ze alle inkomsten kwijt en belandt ze met schulden in de bijstand.

Bij de elf vestigingen van Over Rood kloppen allerlei typen ondernemers aan die door de coronacrisis klem zitten: van winkeliers en café-eigenaren tot taxichauffeurs die minder ritten hebben maar wel een dure leaseauto. Normaal gesproken duikt Van Bergen met hen in de bedrijfscijfers en bestudeert hij of het zinvol is om door te gaan.

Maar de onvoorspelbaarheid van de coronacrisis maakt adviseren moeilijk. „Het grote probleem is dat ik geen begroting kan maken en dus ook geen financieel plan.” Met de ondernemers bespreekt Van Bergen nu in hoeverre het nog verantwoord is dat ze hun schulden verder laten oplopen. „Als ze niet meer zien hoe ze de schulden die nu ontstaan ooit terugbetaald krijgen, gaan wij het gesprek aan of stoppen niet beter is.”

Cruciaal is dat ondernemers hun administratie in orde hebben, zegt van Bergen. „Bij de helft van onze klanten is die niet op orde en dat bemoeilijkt een oplossing enorm.” Dat ziet ook Paul van Eijck, ondernemersadviseur van de Kamer van Koophandel (KvK). Het is zijn belangrijkste tip: schakel – desnoods met het laatste geld – een accountant of boekhouder in en zorg dat de administratie op orde is.

Bedrijf is hun kindje

Simpel gezegd zijn er twee manieren waarop een bedrijf kan stoppen: door de onderneming op te heffen, of via een door schuldeisers of de ondernemer zelf aangevraagd faillissement.

Een bedrijf opheffen is zo makkelijk nog niet en kan de nodige verplichtingen en kosten met zich meebrengen, blijkt uit een (tien)stappenplan van de KvK. Zo moet bij de fiscus een slotaangifte voor de omzetbelasting worden gedaan. En wie personeel in dienst heeft, moet langs het UWV voor een ontslagvergunning en is – ook bij economisch zwaar weer – medewerkers een transitievergoeding verschuldigd.

Stoppen ligt voor veel ondernemers gevoelig, vanwege alle tijd, energie en geld die zij in hun bedrijf hebben gestoken. „Het bedrijf is hun kindje en ondernemen is iets heel wezenlijks in hun bestaan”, zegt Van Eijck. Gevolg is dat ondernemers geregeld de kop in het zand steken. Ze negeren de problemen van hun bedrijf, waardoor die verergeren en schulden oplopen. „Wij proberen erop te hameren dat stoppen niet per se slecht is en dat ondernemers dit niet als falen moeten zien. Als je het financieel zwaar hebt, moet je op tijd actie ondernemen en hulp inschakelen.”

Lees ook: houdt de overheid met coronasteun zombiebedrijven overeind?

Ook de Haagse insolventiespecialist en curator Mechteld van Veen-Oudenaarden, van GMW Advocaten, wijst op het belang van vroegtijdig inschakelen van hulp: of die nu van een advocaat, boekhouder of andere bedrijfsadviseur komt. „De ervaring leert helaas dat ondernemers pas deskundige hulp inschakelen als het vijf over twaalf is. Dan hebben ze verschillende schuldeisers op de stoep staan. Ik denk vaak: was nou een half jaar eerder gekomen.”

Ze geeft hoog op van het zogeheten ‘crediteurenakkoord’ waarbij – vaak onder begeleiding van een advocaat – schuldeisers een kwijtscheldingsvoorstel wordt gedaan. „Je zoekt dan contact met de bank, de Belastingdienst en andere schuldeisers, en biedt hun openheid over de financiële positie van de ondernemer.”

Hoewel schuldeisers vaak maar een klein deel van de schuld – bijvoorbeeld 10 of 20 procent – terugzien, kan dat aantrekkelijker zijn dan een faillissement. Want daarbij blijft voor veel schuldeisers niets over. Uit de failliete boedel worden onder meer eerst de curator, UWV en Belastingdienst betaald. Nadeel van het crediteurenakkoord is dat álle schuldeisers hiermee moeten instemmen.

Persoonlijke drama’s

Ruim driekwart van de 1,9 miljoen bedrijven in Nederland zijn eenmanszaken. In tegenstelling tot bij een (besloten of naamloze) vennootschap is een ondernemer in een eenmanszaak zelf direct aansprakelijk voor alle schulden. Van Veen-Oudenaarden: „Je kunt je eenmanszaak wel uitschrijven bij de KvK, maar juridisch ben je dan niet gestopt. Uiteindelijk is een eenmanszaak de persoon zelf en een persoon kun je niet opheffen.”

Zo’n 95 procent van de ondernemers die bij Over Rood aanklopt, heeft een eenmanszaak. Peter van Bergen wordt geregeld geconfronteerd met ondernemers die hun schuldeisers niet meekrijgen, bijvoorbeeld omdat ze te laat hun problemen hebben erkend. „Je bent privé aansprakelijk voor de schulden. Dat levert echt persoonlijke drama’s op.”

Gaat het goed mis, dan zijn ondernemers niet alleen hun bedrijf, maar ook hun privévermogen kwijt: van het spaargeld voor de kinderen tot en met de koopwoning die ze gedwongen zijn te verkopen. Daarna belanden ze drie jaar in de schuldsanering en moeten ze van 90 procent van het minimumloon rondkomen.

Gaat het écht mis, dan raken ondernemers ook hun privévermogen kwijt

„Dat je je huis moet verkopen omdat je eenmanszaak failliet gaat, zie ik als consequentie die bij deze rechtsvorm hoort,” stelt Van Bergen. „Maar dat je vervolgens nog drie jaar in de schuldsanering zit en al je inkomen moet afstaan, dat vind ik onrechtvaardig. Gaat je bv failliet, dan kun je na het faillissement in elk geval weer verder. Maar vind je tijdens de schuldsanering een baan, dan moet je alles boven 90 procent van het minimumloon inleveren. En een nieuw bedrijf beginnen is praktisch onmogelijk. Daarmee beperk je mensen enorm.”

Lees ook: wordt deze crisis de nieuwe Grote Depressie?