De Nigeriaanse Generatie Z wil alles beter doen

Nigeriaanse jongeren waren al twee weken aan het demonstreren tegen excessief politiegeweld en de Amerikaanse superster Beyoncé had er nog niets over gezegd. Haar fans werden ongeduldig. De zangeres, die in haar werk een brug wil slaan naar Afrika, leek zich stil te houden toen ze nodig was. Maar op woensdag bleek dat ze Nigeriaanse jongerenorganisaties screende die ze wilde ondersteunen, zodat het niet bij lege frases zou blijven.

„Ik ben diepbedroefd bij het zien van de wreedheid die plaatsvindt in Nigeria”, schreef Beyoncé woensdag op haar Instagram-account, dat 155 miljoen volgers heeft. „Aan onze Nigeriaanse zusters en broers, wij staan achter jullie.” Op haar website staat een lijst met organisaties die steun nodig hebben.

Met haar steun aan de duizenden jongeren die in heel Nigeria de straat opgaan, volgde Beyoncé andere sterren als Rihanna, Trevor Noah, Kanye West, Drake en Cardi B. En zij konden weer niet achterblijven bij bekende Nigeriaanse Afrovibe-artiesten als Wizkid, Burna Boy en Yemi Alade, die al wekenlang aandacht vragen voor de situatie in hun thuisland. Ze delen foto’s en video’s van de protesten in het land van 207 miljoen inwoners.

Het bereik van Generatie Z in Nigeria is gigantisch

Oluwaseyi Somefun onderzoeker

Wat begon als een protest tegen de zwaarbewapende SARS (Special Anti-Robbery Squad), een beruchte politie-eenheid die straffeloos onschuldige slachtoffers maakt, veranderde met de dag in een landelijke jongerenbeweging tegen de regering van president Mohammadu Buhari. De meeste jongeren behoren tot de leeftijdsgroep die is geboren na 1990, ook wel Generatie Z genoemd, de opvolgers van de millennials. De #EndSARS-campagne werd een klankbord voor schrijnende persoonlijke verhalen over geweld, diefstal en intimidatie door de Nigeriaanse autoriteiten. De golf van protesten is al jaren niet zo groot geweest in het West-Afrikaanse land.

Lees ook: Mishandeld worden door de politie – jonge Nigerianen pikken het niet langer

„Het bereik van Generatie Z in Nigeria is gigantisch”, zegt onderzoeker Oluwaseyi Somefun telefonisch vanuit de Nigeriaanse megastad Lagos. „Hun internettoegang is nu al beter dan twee jaar geleden”, zegt ze.

De Nigeriaanse regering lijkt te schrikken van de hoeveelheid jongeren en hun vastberadenheid. Zelfs nadat de regering besloot SARS op te heffen, gingen de betogingen door. De jongeren vertrouwen de regering niet meer en zijn met velen: de gemiddelde leeftijd in Nigeria is 18 jaar. De bevolking is een van de snelst groeiende ter wereld en zal in 2050 naar verwachting de plek van de Verenigde Staten innemen als derde land ter wereld naar bevolking.

„Anders dan millennials zien ze sociale media niet alleen als plek waar ze foto’s over hun leven delen”, zegt Somefun, „maar vooral als instrument om maatschappelijk impact mee te bereiken.” De afgelopen jaren zagen Nigeriaanse jongeren hun leeftijdgenoten in Zuid-Afrika strijden voor toegankelijk onderwijs en die in Soedan in opstand komen tegen de autoritaire leider Omar al-Bashir. „Ze denken, dit kunnen wij ook.”

De jongeren zijn minder bang

Wat meespeelt is dat Generatie Z, anders dan eerdere generaties, geen herinnering heeft aan het leven onder een militair bewind en meer durft, zegt Somefun, die als postdoc is verbonden aan de University of the Western Cape in Zuid-Afrika en de jongerenbeweging in Nigeria volgt. „De oudere generatie is nog bang voor mannen in uniform. Generatie Z durft veel kritischer te kijken naar de overheid. Hun ouders zien corruptie, politiegeweld, en gebrekkige zorg meer als iets dat ze toch niet kunnen veranderen. Deze generatie stelt vragen: ze willen weten waar het overheidsbudget naartoe gaat en waarom de corruptie niet stopt.”

De jongeren van nu zijn kritischer op hun overheid omdat ze er ook minder aan hebben, zegt Somefun. „Eerdere generaties profiteerden van gratis onderwijs en gratis toegang tot zorg - privileges waar Generatie Z niets van heeft gemerkt.”

Ze zien hun land juist onveiliger en armer worden. Toen de 77-jarige Buhari vorig jaar werd herkozen, beloofde hij corruptie aan te pakken en de veiligheidssituatie te verbeteren in het noorden van Nigeria, waar terreurgroep Boko Haram actief is. Maar steeds meer Nigerianen zien de politie juist meer als vijand dan als bescherming. Ondanks toenemende kritiek op de SARS-eenheid de afgelopen jaren, was er geen politieke wil om de situatie te verbeteren. Mede als gevolg van het coronavirus en de lockdown gaat het economisch slechter met het land. Zo stelde de Wereldbank deze maand vast dat een groot deel van het aantal extreme armen in de wereld, mensen die van minder dan 1,90 dollar per dag moeten leven, in Nigeria woont.

Wereldwijde demonstraties

De protesten braken begin oktober uit nadat er een video rondging van een SARS-officier die een man neerschoot en wegreed. Daarna was de toon gezet. Over heel de wereld worden sindsdien demonstraties georganiseerd om de betogers in Nigeria te ondersteunen. Zo’n 17 miljoen Nigerianen wonen buiten het land. Woensdag stond er een groep van zo’n honderd Nigeriaanse-Nederlanders in Den Haag in de buurt van de Nigeriaanse ambassade, met de groen-wit-groene vlag van Nigeria. Met stift waren er rode vlekken op de vlag getekend, als verwijzing naar het bloedige optreden van het leger een dag eerder bij een betoging in Lagos. Volgens Amnesty International vielen er die dag in het land 38 doden, wat het totaal aantal doden sinds het begin van de protesten naar 56 brengt. De mensenrechtenorganisatie, die de situatie ter plaatse in de gaten houdt, zegt dat de demonstranten zich vreedzaam gedroegen, maar op straat bleven nadat er een uitgaansverbod was ingegaan. In veel gevallen hadden de veiligheidstroepen buitensporig geweld gebruikt om de protesten te beheersen.

Lees ook: Veel nieuwe armen door corona, vooral in India en Nigeria

„Ik had in januari zelf nog last van die politie-eenheid”, zegt de Nigeriaans-Nederlandse Efe Isibor, die in de haven van Rotterdam werkt. De 26-jarige is samen met zijn moeder, zusje en vrienden naar de betoging in Den Haag gekomen. Ieder jaar gaat hij terug naar zijn geboorteland, naar Benin City in het zuiden. „Als je een beetje geld hebt, in een leuke auto rijdt en je bent jong dan word je zonder reden aangehouden. Ze bedreigen je, en als je geen losgeld hebt nemen ze je mee naar een pinautomaat.” Het overkomt Isibor zo’n twee keer per week. „Ik heb het voordeel dat ik uit Nederland kom, dat zagen ze aan de instellingen van mijn telefoon. Dan denken ze: ‘o hij komt uit Europa’.”

Isibor gaf de agenten die hem aanhielden omgerekend vijf euro, hij werd niet mishandeld. Nu is hij voor het eerst op een demonstratie die aandacht vraagt voor de mensenrechtensituatie in Nigeria. Volgens hem en zijn vrienden hebben Nigerianen foute zaken te lang getolereerd. Een agent die door je telefoon gaat. Een agent die geld van je aftroggelt. Een agent die mensen doodschiet. „De nieuwe generatie spreekt zich wel uit”, zegt een vriend van Isibor die tijdens bezoeken aan Nigeria in sloeberige kleren naar buiten gaat, om de politie te ontlopen. „Wij gaan het stoppen.”

Correctie (23/10): In een eerdere versie van dit stuk stond de naam Efi, dat moest Efe zijn.