Risicominnend rechts, risicomijdend rechts

Had je begin dit jaar gevraagd wat een links of rechts antwoord zou zijn op een pandemie, dan had niemand het geweten. Neem conservatieven: die houden minder van risico’s, maar zijn ook niet dol op een grote overheid. Willen die meer vrijheid of meer veiligheid?

Bij de start van de coronacrisis zochten politici dus onwennig naar een plekje om zich te vestigen, als honden die even rondlopen om te bepalen waar ze willen liggen. In de VS hebben ze zich inmiddels genesteld. Trump bagatelliseert de gevaren van het virus, en zijn corona-adviseur Scott Atlas omarmde deze week op Twitter het idee om de kwetsbaren te ‘beschermen’ en de rest hun gang te laten gaan. De Democraten benadrukken juist het gevaar van het virus en het belang van mondkapjes en afstand houden.

Deze polarisatie zie je terug in opiniepeilingen. Onderzoeksbureau Gallup meldde op 7 oktober dat 77 procent mannelijke en 80 procent vrouwelijke Democraten zich er zorgen over maakt het virus te krijgen; bij de Republikeinen is dat 20 en 29 procent. Van de Democraten wil 5 en 3 procent nu terug naar normaal, van de Republikeinen 64 en 54 procent.

Zijn conservatieven anders gaan denken over risico’s? Dat zou bijzonder zijn. Een logischer verklaring is dat Trump zelf het virus lichtvoetig tegemoet treedt. Uit onderzoek in Social Science & Medicine bleek onlangs een correlatie tussen vertrouwen in Trump en Pence en een lagere risicoperceptie van corona.

In Nederland zijn de verbanden minder helder. Peilingen van I&O Research laten zien dat corona-angst niet duidelijk samenhangt met ideologie: de roep om meer (of minder) maatregelen zie je door het hele spectrum. Interessant is het verschil tussen degenen die nu PVV en FVD zouden stemmen. In de tweede week van oktober wilden de eersten in meerderheid strengere maatregelen en de tweeden juist lossere, laat onderzoeker Peter Kanne weten.

Dit zal deels komen door de opstelling van de leiders: Baudet is samen met Van Haga de enige die de samenleving weer wil opengooien. Wilders heeft een hoop kritiek op zorgsalarissen, ventilatie en het gedrag van ‘Mohammed en Fatima’, maar in grote lijnen schaart hij zich achter de maatregelen.

Een andere verklaring biedt het nieuwste opinieonderzoek van Maurice de Hond. Degenen die in 2019 FVD stemden en nu hun best doen om niet besmet te raken, blijken over te stappen naar de PVV. Daardoor is bij de mensen die nu FVD zouden stemmen het aandeel maatregelensceptici hoger.

Risicominnend rechts, risicomijdend rechts: ook aan de aanbodzijde zijn er veel schakeringen. Daardoor raakt het coronadebat niet gepolariseerd zoals in de VS. Dat is, in deze chagrijnig stemmende herfst, toch een piepklein lichtpuntje.