Italië moet regels verder aanscherpen

Drie dagen heeft het geduurd voordat duidelijk werd dat Italië zonder nog strengere maatregelen de tweede golf van de pandemie niet onder controle zou krijgen. Dinsdag besloot het kabinet in een pakket noodmaatregelen onder andere dat mondkapjes overal verplicht zijn en dat bars eerder dicht moeten. Vrijdag begon het overleg over verdere aanscherping, zondagavond kondigde premier Conte, met een masker op, de nieuwe regels aan.

„We kunnen geen tijd meer verliezen”, zei hij. Daarom: bars zonder tafeltje om 18 uur dicht, speelhallen om 21 uur. De sportscholen krijgen een week om te laten zien dat ze de normen kunnen handhaven. Burgemeesters mogen drukke pleinen en straten na 21 uur afsluiten.

In Italië is de situatie nog steeds minder dramatisch dan in ‘zwarte’ landen als Nederland, België, Frankrijk of Spanje. Strengere maatregelen, grotere acceptatie, handhaving en de herinnering aan het trauma van het voorjaar hielden Italië lang uit de gevarenzone. Maar het kabinet probeert uit alle macht te voorkomen dat het daar terecht komt.

Groei besmettingen

Opnieuw groeit het aantal besmettingen met duizenden per dag. En nu is niet alleen het noorden in de gevarenzone. De grootste zorg gaat uit naar de regio’s Lombardije in het noorden en Campanië in het zuiden, en naar de grote steden. De belangrijkste knelpunten: openbaar vervoer, onderwijs, en wat Italianen in navolging van de Spanjaarden de movida noemen: het uitgaansleven, dat zich voor een groot deel op straat afspeelt.

In maart waren we een soort proefkonijn voor de rest van Europa, schreef La Repubblica in een commentaar. Veel van wat er toen niet meteen goed is gegaan, viel te wijten aan onbekendheid met het virus. Maar de coronaopleving van nu was voorspeld en toch is een groot aantal problemen niet opgelost – de fabel van de krekel en de mier komt in veel commentaren voorbij.

Eén knelpunt uit het voorjaar is wel opgelost: wie besluit? Gezondheidszorg valt in Italië onder de regio’s, en bij herhaling was er verwarring omdat regiobestuurders iets anders besloten dan de landelijke overheid. Nu is vastgelegd dat Rome de ondergrens stelt, en dat regio’s desgewenst maatregelen aanscherpen. Dat past in het idee van nauwkeurige interventies tegen specifieke besmettingshaarden.

Zo gelden in Lombardije al vanaf zaterdag strengere uitgaansregels – met een drankje in de hand buiten aan de Navigli staan, voormalige kanalen, hoort bij de tradities van Milaan die niet goed verenigbaar zijn met de coronaregels. En gouverneur Vincenzo De Luca van Campanië, die wegens zijn harde maatregelen eerder de bijnaam de coronasheriff heeft gekregen (en hiermee ook recente verkiezingen heeft gewonnen), heeft alle scholen tot eind oktober gesloten.

Dat laatste besluit is omstreden. „Scholen sluiten is niet het eerste, maar het laatste wat je moet doen”, zei minister van Onderwijs Azzalina boos. Veel docenten constateren toch al dat een aantal scholieren achteruit is gegaan in rekenen en taal omdat de scholen een half jaar dicht zijn geweest.

Lees ook: Italië neemt het virus serieuzer dan Nederland, en dat helpt

De snelle stijging van het aantal besmettingen wordt wel in verband gebracht met het nieuwe schooljaar. Dat is voor tweederde van Italië half september begonnen, voor de rest (waaronder Campanië) een week later. De scholen lijken qua hygiëne de zaken op orde te hebben, maar in het openbaar vervoer waarmee veel scholieren zich verplaatsen, staan mensen vaak onverantwoord dicht op elkaar.

Tachtig procent ov-capaciteit

Van voornemens om de lessen op sterk uiteenlopende tijden te laten beginnen, is weinig terechtgekomen. De dienstverlening van het ov is ook maar beperkt uitgebreid. De regel is nu dat bussen, trams, metro en regionale treinen op 80 procent van hun capaciteit mogen werken, maar daar is weinig controle op en die 80 procent is ook niet altijd haalbaar. Een bijkomend probleem is dat werknemers van bedrijven minder vaak (kunnen) thuiswerken dan wenselijk zou zijn. Die pakken ook vaak het ov.

De besmettingscijfers zijn nu zowel slechter als beter dan in het tragische voorjaar. Afgelopen woensdag is het record aantal positieven van 21 maart gebroken: toen 6.557, woensdag 7.332. Sindsdien zijn er iedere dag nieuwe records. Zondagavond stond de teller op 11.705 nieuwe geconstateerde besmettingen. Toen waren er 126.237 mensen positief in Italië.

Scholen sluiten is het laatste wat je moet doen

Lucia Azzolina, minister Onderwijs

De 146.000 testen van zondag waren er wel bijna zes keer zoveel als in maart, dus waarschijnlijk zijn er nu veel minder verborgen besmettingen. En, essentieel: de druk op de ziekenhuizen is nog lang niet zo groot als in het voorjaar. Wie echt ziek wordt, wordt nu effectiever behandeld. Bovendien is de gemiddelde leeftijd van de Covid-patiënten sterk gedaald omdat veel meer jongeren ziek worden. Zondag lagen er 750 mensen op de een intensive care. Op de piekdagen in maart waren dat er tegen de drieduizend.

Aan de achterstanden in de zorg in het zuiden is weinig gedaan. De situatie is daar nijpend. Van de 110 IC-plaatsen in Campanië zijn er al 78 bezet. Maar voor heel Italië zijn er vragen over situaties die iedereen zag aankomen. Waarom is er een tekort aan griepprikken? Waarom liggen er 1.600 dure beademingsapparaten in een centraal depot te wachten tot ze worden opgehaald? Waarom is er nog steeds een tekort aan verpleegkundigen, terwijl er duizenden zouden worden aangenomen?

Afgelopen week is onverbiddelijk duidelijk geworden dat ook Italië niet ontkomt aan maatregelen om de tweede golf te beperken. Symbool daarvoor stonden de tranen van topzwemster Federica Pellegrini en de verbeten blikken van motorcoureur Valentino Rossi. Vlak na elkaar meldden ze donderdag dat ze, ondanks alle extra voorzorgsmaatregelen als topsporter, toch positief zijn getest, beiden met lichte verschijnselen. Ook onder Kamerleden gaat het virus rond: zeker twaalf mensen zijn besmet, onder wie drie fractieleiders. Kamerlid Enrico Borghi: „Naar de Kamer gaan is nu een Russische roulette geworden.’’

Conte bezwoer zondagavond dat Italië een kritieke fase doormaakt. Maar „de strategie is niet die van het voorjaar, en kan dat niet zijn”, zei hij. „Het land kan zich geen algemene lockdown veroorloven”, om de aarzelend opkrabbelende economie niet in gevaar brengen. De regels zijn weer wat strenger, maar er blijft ruimte.