‘Oranje wolk’ boven rechter Barrett, maar benoeming lijkt zeker

Het gaat „een conflictueuze week” worden, voorspelde voorzitter Lindsey Graham toen zijn justitiecommissie maandag begon met het horen van Amy Coney Barrett (48) als kandidaat voor het Hooggerechtshof. En hoewel de donderdag afgesloten hoorzittingen strikt volgens partijlijnen verliepen, klonk deze week ook even gelach in de Senaat toen senator Cornyn de juriste vroeg haar blocnote te tonen. Toen Barrett dit omhooghield bleek het blanco: blijkbaar sloeg ze zich uit het blote hoofd door alle vragen heen. „Heel indrukwekkend”, prees Cornyn.

Het voorval toonde hoe Barretts juridische kwalificaties amper ter discussie stonden. Ze geldt als briljante studente, die jaren doceerde aan de rechtenfaculteit van de katholieke topuniversiteit Notre Dame. Sinds 2017 dient ze als rechter aan het federale hof van beroep in Chicago. En ze combineert die loopbaan met het moederschap voor zeven kinderen, zo werd door senatoren meermaals ter sprake gebracht.

Dat Barretts voordracht deze week toch op veel Democratische verzet stuitte, heeft alles te maken met de politieke omstandigheden van haar nominatie. Het beladen moment: over krap drie weken zijn de verkiezingen, waarbij de Republikeinen, volgens peilingen, zowel het Witte Huis als de Senaat dreigen te verliezen. Het gaat ook om de uitgesproken president die haar voordraagt: „Er hangt een oranje wolk boven uw nominatie”, sneerde de Democratische senator Dick Durbin, verwijzend naar de teint van Trump. En met Barretts conservatieve privé-opvattingen over onder meer abortus, wapenbezit en burgerrechten.

Oppositie: Obamacare in gevaar

De Democraten accepteerden al snel dat ze als minderheidspartij Barrett niet zouden kunnen blokkeren, zelfs niet nadat enkele Republikeinse senatoren begin deze maand besmet bleken met het coronavirus. Dus grepen ze de procedure aan als campagnepodium om kiezers te mobiliseren tegen de president die deze beoogde hoge rechter voordroeg.

Ze maakten met name een punt van Barretts eerdere kritiek op zorgverzekeringswet ACA (ook wel: Obamacare). Republikeinen vechten ACA al jaren aan en binnenkort komt hun zaak voor het Hof. Bij de Congresverkiezingen in 2018 bleek Obamacare een thema waarmee de Democraten kiezers succesvol weglokten bij de Republikeinen.

Lees ook deze aflevering uit de rubriek ‘Naar het Capitool’

Ook schetsten ze voor hun progressieve achterban het schrikbeeld dat met Barrett het homohuwelijk, het recht op abortus en vrije toegang tot anticonceptie in gevaar komen. Als academicus sprak de katholieke Barrett zich openlijk uit als pro-life en met haar aan het Hof gelden zes van de negen rechters als conservatief.

Het voedt de hoop van de anti-abortusbeweging op herroeping van Roe v. Wade, de uitspraak die sinds 1973 het recht op zwangerschapsonderbreking schraagt.

‘Ginsburg rule’

Barrett weigerde bijna elke vraag over moreel-ethische kwesties inhoudelijk te beantwoorden. Ze beriep zich daartoe op de ‘Ginsburg rule’, geformuleerd door de vrouw die ze aan het Hof moet opvolgen. Het vorige maand overleden feministische icoon Ruth Bader Ginsburg stelde tijdens haar hoorzitting, in 1993: „Een rechter die gezworen heeft om onpartijdig te oordelen, kan geen voorspellingen noch hints geven, want dat zou niet alleen van onverschilligheid getuigen jegens de bijzonderheden van een bepaalde zaak; het zou minachting tonen voor de hele rechtsgang.”

Rechters kunnen niet op een dag wakker worden en zeggen: ‘Ik heb een agenda.’

Amy Coney Barrett kandidaat voor het Hooggerechtshof

Bijna elke kandidaatrechter heeft die ‘regel’ sindsdien aangeroepen om niet in te gaan op hypothetische kwesties. Barrett, die als zogeheten ‘originalist’ de grondwet letterlijk zegt te willen interpreteren, was deze week geen uitzondering. En bezwoer ze: „Rechters kunnen niet op een dag wakker worden en zeggen: ‘Ik heb een agenda, ik hou van wapens, ik haat wapens, ik hou van abortus, ik haat abortus’, en binnenlopen als een koningin en hun koninklijke wil opleggen aan de wereld.”

Republikeinen voorspelden al aan het begin van de week dat Barrett zou worden „aangevallen” en „oneerlijk behandeld”, enkel en alleen omdat ze een katholieke vrouw is. Doel hiervan was dezelfde als die van de Democraten deze week: via de hoorzittingen eigen kiezers aanvuren.

Hoop op Kavanaugh-effect

Dit laatste deed de regeringspartij al eens succesvol vlak voor de Congresverkiezingen van najaar 2018, toen een andere Trump-kandidaat voor het Hof nog veel harder werd aangevallen door Democraten. Deze Brett Kavanaugh werd er toen van beticht als adolescent een meisje te hebben aangerand op een feestje. Alle strijd hierover joeg vooral mannelijke Republikeinse kiezers dat najaar op de valreep naar de stembus.

Dit jaar moeten vooral vrouwelijke kiezers geënthousiasmeerd worden voor Trump. Commissievoorzitter Graham zette Barrett op de openingsdag daarom gelijk neer als conservatief, feministisch boegbeeld. Hij prees haar als „vrouw die onbeschaamd pro-life is en haar geloof zonder verontschuldigingen omarmt”. Woensdag noemde hij haar hoorzitting „een kans om niet zozeer een glazen plafond te doorbreken, maar de gewapend-betonnen muur rond conservatieve vrouwen”, die volgens hem wordt opgetrokken door links Amerika. „Jij gaat die muur verbrijzelen.”

Lees ook Ook het virus was te gast op Trumps bijeenkomst in de Rozentuin