In Ierland zijn de coronaregels wel helder, maar ook dat biedt geen waterdichte garanties

Op de nachtboot tussen Liverpool en Belfast wordt duidelijk dat zelfs internationaal gelauwerde en succesvolle coronastrategieën achterdeurtjes hebben.

De Ierse aanpak krijgt lof en wordt gezien als voorbeeld, ook in Nederland. In plaats van ad hoc te wisselen tussen versoepeling en duimschroef, heeft de regering in Dublin in het voorjaar een zestig pagina’s tellende strategie opgesteld, met de treffende titel: ‘Plan om met Covid-19 te leven’.

De aanpak deelt Ierland op in zones en niveaus. Als besmettingen toenemen, wordt betreffende stad of graafschap in een hoger dreigingsniveau geplaatst. Nemen besmettingen af, dan wordt het niveau afgewaardeerd en gelden er minder beperkingen.

Het systeem is handig, want het is voorspelbaar en eenduidig. Burgers weten van tevoren welke maatregelen gaan gelden als de epidemie aanzwelt. Bij niveau twee mogen Ieren bijvoorbeeld in een groep van vijftien alle buitensporten beoefenen.

Zodra niveau drie ingaat wordt dat teruggebracht tot sporten waar men geen contact met elkaar heeft. Glashelder: het hardloopgroepje kan doorgaan, maar het potje rugby moet wachten. Bij niveau drie mogen bruiloften doorgaan met 25 gasten, zodra niveau vier van kracht wordt zijn slechts zes intimi toegestaan.

Het langlopend plan maakt ook duidelijk dat corona niet iets is dat de bevolking even moet uitzitten. Geen korte klap om snel de besmettingsgraad te laten dalen, geen sfeer van even thuisblijven zodat Ieren elkaar met Kerstmis weer in de armen kunnen vallen. Het plan geldt voor 2020 en 2021.

De Ieren weten dus: corona blijvend aanpakken vergt een lange adem. Juist daarom is het mogelijk helder regionaal onderscheid te maken. Als Dublin met een opleving van het virus kampt, hoeven in Cork niet per se de kroegen dicht.

Noord-Ierse sluiproute

En wat heeft de ferry van Liverpool naar Belfast daar dan mee te maken? Aan boord bevinden zich passagiers die reizen van Londen naar Dublin, normaal gesproken met het vliegtuig een klein uur. Maar nu betekent rechtstreeks vliegen een quarantaineplicht van twee weken.

Dat is onderdeel van lemma 3.5 van het routeplan. Passagiers uit risicolanden moeten na aankomst twee weken verplicht thuisblijven. Het VK staat op de lijst van risicolanden. Maar binnen het VK geldt vrij reizen, dus ook naar Noord-Ierland. En de Ierse regering wil geen reisrestricties handhaven op het Ierse eiland, want structureel patrouilleren tast de onzichtbaarheid van de grens met Noord-Ierland aan. Dus kunnen ferrypassagiers na aankomst in Belfast zonder quarantaineplicht richting Ierland.

Lees ook: Hoe de Ierse diaspora de Amerikaans verkiezingen beïnvloedt

In het restaurant van de veerboot erkent een groepje reizigers dat Belfast alleen een sluiproute is. Ze zeggen te weten dat hun reisschema niet tegen de regels is, maar wel „gezien wordt alsof je het spel niet meespeelt”. Geen van hen wil daarom zijn naam noemen. Ze reizen om uiteenlopende redenen. Een vrouw in de dertig zegt dat het eenzaam is in Londen. Haar sociale leven is door corona stilgevallen en ze moet van haar baas thuiswerken. Ze trekt liever bij familie in Ierland in. Een stel van in de twintig zegt familieleden snel te willen zien, voordat de maatregelen in de winter mogelijk verder worden aangescherpt. Allen bezweren ze dat ze „echt voorzichtig” zullen zijn „en niemand in gevaar te willen brengen”.

De Noord-Ierse achterdeur laat zien dat zelfs een doortimmerde aanpak van een regering niet zonder eigen verantwoordelijkheid van burgers kan. En coronamaatregelen blijven onderdeel van een pikorde van beleid. De Ierse grensgemeenschap ongemoeid laten is belangrijker dan een hermetisch afgesloten muur optrekken.

Kwetsbare gezondheidszorg

Dat de Ierse regering zo’n doordacht coronaplan heeft, is op zich het gevolg van politieke keuzes. De Ierse gezondheidszorg staat te boek als zwak. De afstraffing van Fine Gael, de regeringspartij van vicepremier Leo Varadkar, bij de verkiezingen in februari was deels een uiting van onvrede over gezondheidszorg.

Er zijn lange wachtlijsten. Bedden zijn schaars. En in tegenstelling tot Britten moeten Ieren betalen om naar de huisarts te gaan. Voorkomen dat het systeem overbelast raakt, is daardoor essentieel voor de coalitieregering van Fine Gael en Fianna Fáil om aan te tonen dat de oekaze van kiezers luid en duidelijk is aangekomen.

En toch twijfelt ook de Ierse regering hoe rigoureus de corona-aanpak moet zijn. Vorige week adviseerden de wetenschappers van het National Public Health Emergency Team dat in alle Ierse graafschappen in ieder geval voor vier weken coronaniveau 5 moet gelden.

Dat zou betekenen dat huishoudens en verzorgingshuizen geen bezoek mogen ontvangen, dat er geen georganiseerde evenementen of sportwedstrijden mogen plaatsvinden, dat de horeca dicht moet behalve afhaal en dat bussen en treinen maar op een kwart van een volle dienstregeling rijden.

Het advies om terug te keren naar deze quasi-lockdown was een verrassing, aangezien de wetenschappers adviseerden om voor de grootste delen van het land in een klap van niveau twee naar vijf te gaan. De geleidelijkheid die in de routekaart ingebakken hoort te zitten, werd daarmee verstoord. De Ierse regering vergaderde lang. Uiteindelijk besloten de ministers het advies niet te volgen. De economische schade zou te groot zijn.

De regering verhoogde de waakzaamheid landelijk naar niveau drie, een omstreden keuze. De Ierse politiek kan dus niet langer zeggen de wetenschap te volgen. En ook met een glashelder stappenplan en langetermijnbeleid blijven de belangrijkste keuzes politieke momentopnames.