Strijd van VN tegen honger beloond met Nobelprijs

De Nobelprijs voor de Vrede is toegekend aan het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de Verenigde Naties. Het Noorse Nobelcomité koos vrijdagochtend voor de hulporganisatie wegens haar strijd tegen honger, haar rol in het bevorderen van vrede in conflictgebieden en omdat het WFP „een drijvende kracht” is in het voorkomen dat honger wordt ingezet als oorlogswapen.

Voorzitter Berit Reiss-Andersen van het Nobel-comité benadrukte in haar verklaring het belang van internationale organisaties. „De noodzaak tot solidariteit en multilaterale samenwerking is opvallender dan ooit”, begon zij haar toespraak. De taak van het WFP is de afgelopen jaren zwaarder geworden, met name als gevolg van gewapende conflicten. Vorig jaar waren 135 miljoen mensen wereldwijd afhankelijk van voedselhulp, het hoogste aantal in lange tijd. Dit jaar zal dit aantal rap zijn gestegen als gevolg van het coronavirus. „De pandemie heeft ons laten zien dat multilaterale samenwerking absoluut noodzakelijk is”, aldus Reiss-Andersen.

Lees ook Hoe corona van akker tot bord de keten verstoort

WFP-directeur David Beasley wekte in april enige verbazing toen hij de wereld waarschuwde voor hongersnoden van „Bijbelse proporties”. Het aantal mensen dat op dat moment al met acute honger bedreigd werd, zou volgens de Amerikaan met nog eens 130 miljoen stijgen als gevolg van de coronacrisis.

Die ‘Bijbelse proporties’ schoten sommigen in het verkeerde keelgat. Het riekte naar de onheilsprofetieën waarmee hulporganisaties wel vaker schermen om fondsen te werven. Maar Beasley kan zich ditmaal beroepen op zorgvuldige berekeningen, die het WFP samen met de VN-zusterorganisaties voor voedsel en landbouw FAO en IFAD had gemaakt.

Lees ook Niet alleen wij lijden onder het coronavirus

Onafhankelijke deskundigen bevestigen dat de internationale gemeenschap vooral in arme landen alle zeilen moet bijzetten, nu honderden miljoenen mensen in de wereld hun baan en inkomsten verliezen. Ook de Wereldbank kwam vorige week met een sombere prognose: voor het eerst in ruim twee decennia zal de armoede in de wereld weer toenemen, met name in de armste landen. Zo’n 80 tot 115 miljoen mensen kunnen vervallen tot extreme armoede.

Hongercrisis

Ondanks deze noodkreten heeft het WFP moeite om aan voldoende fondsen te komen. Het Nobelcomité waarschuwde vrijdag dat de wereld een „hongercrisis van onvoorstelbare proporties tegemoet kan zien” als donoren de organisatie niet van de benodigde steun voorzien. Het WFP is de eerst aangewezen organisatie om al die hongerende mensen te helpen. Sinds haar oprichting in de jaren 60 van de vorige eeuw heeft ze een enorm logistiek apparaat opgebouwd dat dikwijls zelfs tot de moeilijkst toegankelijke oorlogsgebieden weet door te dringen.

„Het WFP, dat zijn de cowboys van de VN”, zegt Leo van der Velden, voormalig WFP-medewerker. „Ze komen als eersten en ze doen dat met groot materieel, schepen, vrachtwagens, vliegtuigen.” Ook voor andere VN-hulporganisaties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie, die bij corona eveneens in de frontlinie staat, vormt WFP de logistieke steunpilaar.

Vóór de meel- of rijstzakken met het WFP-logo erop de gebieden met honger bereiken moeten er vaak enorme hindernissen worden genomen – zowel fysieke als politieke en diplomatieke. Er moet overeenstemming worden bereikt met lokale autoriteiten en soms ook strijdende partijen over het transport van de voedselhulp, waarbij het WFP nauwlettend in de gaten moet houden dat het zich neutraal blijft opstellen. Een lastige klus, te meer daar veel regeringen en strijdgroepen vaak zelf een deel van de hulp voor zich opeisen.

Het Nobelcomité benadrukte dat honger en oorlog voor een vicieuze cirkel zorgen: oorlog kan honger veroorzaken, andersom kan honger conflicten laten oplaaien.

Lees ook dit profiel van Abiy Ahmed, de Nobelprijswinnaar van vorig jaar