Planbureaus: kabinet moet meer doen dan de coronabrand blussen

Het kabinet moet zich tijdens de coronacrisis op meer richten dan alleen het afremmen van het coronavirus en het beperken van de directe economische schade. De tientallen miljarden euro’s die het kabinet uitgeeft, moeten ook worden gebruikt om problemen op te lossen als de groeiende sociale kloof in Nederland en klimaatverandering.

Die oproep doen de directeuren van de drie grote planbureaus in een gezamenlijk interview met NRC.

Lees ook Planbureaus aan kabinet: 'alleeen de coronabrand blussen is niet genoeg'

Pieter Hasekamp van het Centraal Planbureau (economisch advies), Hans Mommaas van het Planbureau voor de Leefomgeving (milieu- en klimaatadvies) en Kim Putters van het Sociaal en Cultureel Planbureau (sociaal advies) traden niet eerder in een gezamenlijk interview naar buiten. Ze doen dat nu wel, omdat de coronacrisis volgens hen om grote politieke keuzes vraagt.

Ook in het acute crisisbeleid moet het kabinet meer factoren meewegen dan alleen de volksgezondheid en de economie, zeggen de drie directeuren. Zoals de maatschappelijke impact van een eventuele nieuwe lockdown: leerachterstanden van kwetsbare kinderen, eenzaamheid en mentale gezondheid. Pieter Hasekamp van het CPB: „We snappen dat dat moeilijk is, maar wij vinden dat het kabinet die overwegingen wel moet delen.” Kim Putters van het SCP: „Nu het weer spannend wordt met het aantal besmettingen, zal het kabinet veel zwaarder moeten meewegen dat de rek er echt uit gaat voor groepen mensen.”

Tijdens de lockdown in het voorjaar verdubbelde de eenzaamheid onder 75-plussers, bleek uit onderzoek van het SCP. Zorg er bij nieuwe beperkende maatregelen voor dat verpleeghuizen wel bezoek kunnen blijven ontvangen, adviseert Putters. Bijvoorbeeld door mantelzorgers met voorrang beschermende middelen te geven.

Maak een eventueel nieuwe lockdown intelligenter, zegt Hasekamp. Het kabinet moet kwetsbare groepen extra steunen. Kinderen van lageropgeleide ouders hadden meer last van de sluiting van de scholen, net als kinderen met een migratieachtergrond, concludeerde het CPB al eerder. Ook mensen met een flexcontract en een deel van de zzp’ers zijn harder geraakt. Hasekamp: „Hou bij nieuwe maatregelen rekening met die groepen, en geef ze extra steun.” Dat kan door vanuit scholen extra aandacht te geven aan kwetsbare kinderen, en door extra hulp te bieden aan flexwerkers en zzp’ers. Bijvoorbeeld door ze om te scholen voor werk in een andere sector.

Herstelbeleid

Naast dit acute crisisbeleid moet het kabinet steviger inzetten op herstelbeleid. Hasekamp: „Corona is nog even bij ons. Het gevaar is dat je alleen maar bezig bent oplaaiende brandjes te blussen. Blijf niet hangen in de alarmfase, ga van crisis- naar herstelbeleid.”

Zo vinden de planbureaudirecteuren dat het kabinet meer zou kunnen doen om de economie te verduurzamen. Mommaas wijst op de hulp aan luchtvaartmaatschappij KLM. Het kabinet legde KLM geen extra eisen op om te verduurzamen in ruil voor 3,4 miljard euro aan overheidssteun. Dat is een politieke keuze die aan het kabinet is om te maken, zegt Mommaas, maar: „Wij doen een appèl om de klimaatdoelstellingen wel mee te nemen in de afweging.”