Hoge ogen, toch geen subsidie

In 1923 bezocht de Japanse architect Sutemi Horiguchi Nederland en verbaasde hij zich erover dat in Nederland de arbeiderswoningen mooier waren dan het Paleis van de koning. Het jaar daarop publiceerde hij in Japan een boek over de Nederlandse architectuur met veel aandacht voor de woningen die in die tijd door vooral door woningcorporaties in de romantische en expressionistische stijl van de Amsterdamse School werden gebouwd. In de hele wereld was er bewondering voor de sociale woningbouw in Nederland. De inspirator van de Amsterdamse Schoolbeweging, architect Michel de Klerk, werd ook wel ‘de Rembrandt onder de architecten’ genoemd. In Amsterdam was het de sociaal-democratische wethouder Floor Wibaut die zich hier hard voor maakte. Hij vond dat de arbeiders verheven moesten worden door kennis te maken met kunst en cultuur.

Lees ook: Aaibare paleizen voor de arbeider

Tot op de dag van vandaag is in de wereld de belangstelling voor de sociale woningbouw en de Amsterdamse School-architectuur groot. Het waren vooral buitenlanders die in de jaren zeventig en tachtig over de kunst en de architectuur van de Amsterdamse School publiceerden. Een paar jaar geleden was het ook de Getty Foundation in Los Angeles die financieel bijdroeg aan het restaureren van woningcomplex Het Schip.

Maar is deze belangstelling er ook in Nederland? Met steun van woningcorporaties en de gemeente Amsterdam is Museum Het Schip in de Spaarndammerbuurt een aantal jaren geleden in het Schip begonnen om de belangstelling voor dit unieke Nederlandse erfgoed te vergroten. Het museum begon in een klein postkantoor en kreeg daarna een museumwoning. Vier jaar geleden kon ook een voormalig schoolgebouw erbij betrokken worden. Het was burgemeester Eberhard van der Laan die deze uitbreiding officieel opende. Voor de gemeente was de spreiding van toeristen in Amsterdam extra reden voor steun aan het museum.

Door de extra museumruimte werd het mogelijk om tentoonstellingen te organiseren over de kunst van de Amsterdamse School en de achterliggende idealen om mensen met lage inkomens aan een goede en mooie woning te helpen. In het museum is een vaste tentoonstelling en er zijn wisselende exposities die de kunst en architectuur in een breder en internationaal kader plaatsen. Zo is er nu een tentoonstelling te zien over de architect Bruno Taut die in Berlijn veel sociale woningbouw heeft ontworpen. Een van zijn Siedlungen, het Schillerpark in Berlijn, is ontworpen in de stijl van de Amsterdamse School.

De Amsterdamse School is niet alleen een Amsterdamse aangelegenheid

Hoewel de naam anders doet vermoeden, is de Amsterdamse School dan ook niet alleen een Amsterdamse aangelegenheid. Bijna iedere stad in Nederland heeft wel gebouwen uit de jaren twintig van de vorige eeuw die in deze stijl zijn gebouwd. Ook zijn er Amsterdamse School-gebouwen in Indonesië en zelfs in Siberië. Het door het museum opgezette digitale Platform Wendingen is bezig om al deze gebouwen op internet te verzamelen.

De afgelopen jaren is dankzij Museum Het Schip de belangstelling voor de Amsterdamse School fors gegroeid. Daarnaast zorgt het museum voor inspiratie bij architecten en volkshuisvesters. Nu de woningnood weer terug is, is de sociale woningbouw van de Amsterdamse School weer net zo actueel als een eeuw geleden.

De adviescommissie van het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK), die de subsidie-aanvraag van Museum Het Schip moest beoordelen, was dan ook zeer positief en adviseerde om het aangevraagde bedrag toe te kennen.

Helaas is dit niet gebeurd. Hierdoor kent de begroting van het museum in de komende jaren een gat van 147.000 euro. Dit is niet te dichten: Het Schip haalt nu al tweederde van zijn inkomsten uit eigen inkomsten. Bij bezuinigingen komt het museale erfgoed in de knel.

Zo wordt Museum Het Schip nu bedreigd in zijn voortbestaan. Vrienden van het museum zijn inmiddels ter ondersteuning een petitie gestart. Hopelijk ziet de gemeente in dat dit unieke museum niet mag verdwijnen en heroverweegt ze haar besluit.

Directeur Museum Het Schip

Lees ook: Wel of geen subsidie meer: kaalslag onder culturele instellingen