Het dure levenswerk van Hans Kattenmand

De tribune van de rechtbank in Rotterdam zit vol. Rechts vrijwilligers van Stichting De Kattenmand, links verslaggevers, boven op het balkon kijken rechercheurs mee. Allemaal willen ze het verhaal horen van de gepensioneerde tandarts die met zeven katten op zichzelf woont. Als penningmeester en voorzitter van dierenasiel De Kattenmand heeft hij volgens het Openbaar Ministerie in vijf jaar tijd 49.788 euro stichtingsgeld achterovergedrukt.

De verdachte – „op internet ben ik nog Hans Kattenmand” – staat er vandaag alleen voor. De buurvrouw die was meegekomen, is weggestuurd. Zijn advocaat praat hem moed in. Samen hebben ze alle uitgaven doorgespit en dat heeft haar ervan overtuigd dat „cliënt verkeerd is begrepen” en dit „mijn verdrietigste zaak van het jaar” is. Stichting De Kattenmand werd opgericht door Hans en zijn vrouw, totdat zij ziek werd en hij op haar sterfbed beloofde hun vrijwilligerswerk voort te zetten.

Had hij dat maar nooit gedaan, zegt Hans nu. „Ik heb er één grote rotzooi van gemaakt. Twee echtgenotes overleden en daarna ben ik door een affectieve relatie in de gevangenis gegooid.”

Hans reed de dierenambulance zonder zijn ritten vast te leggen en kan 10.244,85 euro diesel niet verantwoorden. Datzelfde geldt voor 8.550,70 euro supermarktaankopen, 10.771,19 aan privéabonnementen, een autoverzekering – „daarmee brachten we vogeltjes weg” – en honderden euro’s besteed aan elektronica, bouwmaterialen en een wasdroger. En nergens in de administratie zijn de 11.138 euro aan contanten van kittenopvang De Gouden Mandjes terug te vinden, daarmee hadden dierenartsen moeten worden betaald.

Hond Saar heeft nu een rolstoel dankzij de bassist van Golden Earring

„Zelfverrijking” denkt de voorzitter. „Die paar centen?” vraagt de verdachte zonder een spoortje gewetenswroeging. „Daarmee kun je je niet verrijken. Je doet het omdat je heel veel van dieren houdt.”

Dat beaamt de raadsvrouw. Haar cliënt, zegt ze, leeft voor de opvang, het is zijn levenswerk. Kent de rechtbank de negenhonderd YouTubefilmpjes waarmee cliënt de naamsbekendheid van De Kattenmand heeft vergroot? Op haar laptop vertoont ze beelden van een gewonde zwaan in de dierenambulance, van een kat die van de weg wordt geschraapt, en van hond Saar – zijn achterlijf werd eraf gereden maar dankzij een bijdrage van de bassist van rockband Golden Earring heeft hij nu een rolstoel.

De verdachte nam de administratie op zich zonder kasboek, werpt de officier van justitie tegen. Hij heeft nooit een begroting opgesteld en bleef de enige bestuurder die bij boekhouding en bankrekening kon, ook toen andere bestuursleden, onder wie zijn toenmalige vriendin, aandrongen op meer zeggenschap en de stichting belastingaftrek misliep omdat ze het ANBI-keurmerk was verloren. Nadat vrijwilligers aangifte hadden gedaan en de civiele rechter Hans als bestuurder wegens wanbeheer had ontslagen, werd hij opgepakt.

Bij Hans thuis vond de politie een verboden gasdrukwapen en alarmpistool, erfstukken van zijn vader die nog aan de Birmaspoorweg had gewerkt. Daarvoor eist de aanklager drie maanden voorwaardelijke celstraf. Voor het achterover drukken van 49.788,00 euro aan giften van donateurs en gemeentelijke bijdragen vordert ze 240 uur taakstraf. „Dit ondermijnt het maatschappelijk vertrouwen in stichtingen. Mensen die doneren moeten ervan uit kunnen gaan dat zorgvuldig wordt omgegaan met hun geld.”

Ten minste driekwart van geld en goederen is voor privédoeleinden gebruikt, bekende de verdachte op het bureau, en hij vertelde dat hij dat gedaan had omdat hij zoveel tijd en moeite in De Kattenmand stak. Daar komt Hans nu op terug („ik was in de war”) en zijn advocaat dringt aan op vrijspraak. Haar cliënt heeft „niet opzettelijk goederen en geld weggesluisd of gefraudeerd”.

Toegegeven: er zijn te weinig bonnen, en Hans kampt met een bipolaire stemmingsstoornis, maar alle bedragen zijn volgens de raadsvrouw „Kattenmand-gerelateerd”. Op zestig excel sheets staan ze verantwoord. „En dan ontdek je dat de huidige minimalistische bestuursstijl botst met de speelse, zorgzame stijl van cliënt. Behalve kattengrit ook houtsnippers. Een stroboscoop in plaats van een zaklamp die katten verblindt. Dat is niet onrechtmatig.” En de 10.000 euro contanten die zoek zijn, vraagt de officier. De advocaat antwoordt: „De uitbaatster van de kittenopvang had ook geen deugdelijke administratie.”

De rechtbank volgt de eis van de aanklager. Voor verboden wapenbezit en verduistering krijgt Hans drie maanden voorwaardelijke celstraf en 240 uur taakstraf. Het achterovergedrukte bedrag becijfert de rechtbank op 37.384,06 euro. Dat geld moet Hans aan de stichting terugbetalen. Als hij in gebreke blijft, „wordt gijzeling toegepast van 180 dagen.” En zo’n gijzeling heft zijn betalingsverplichting niet op. Intussen is De Kattenmand weer open, dertig vrijwilligers vangen twintig katten op.