De klauwen van de ekstergans

Al decennia staan ze in de boekenkast van mijn ouders, gebroederlijk naast elkaar: het geïllustreerde naslagwerk Fruit uit alle windstreken en de 26-delige Grote Winkler Prins-encyclopedie. Tegenwoordig doen ze weinig meer dan stof vergaren – voor wie iets wil weten over de ‘stinkvrucht’ doerian of ander tropisch fruit, of benieuwd is naar de herkomst van de yatagan (een flauw gebogen dolk of zwaard) is Wikipedia vaak sneller. En toch ben ik nog altijd aan die boeken gehecht: je kon er uren in bladeren en bij wegdromen.

Het nieuwe boek Vogeltrek wakkerde weer even dat kinderlijke enthousiasme in me aan. Veel minder dik dan de Winkler Prins, wél veel mooier geïllustreerd. Vogels uit alle windstreken, van de koningseider tot de kalkoengier en van de steenloper tot de ooievaar, allemaal staan ze er met prachtige, paginavullende portretten in. Bij elke soort staat een encyclopedisch lemma over uiterlijk, leefwijze en trekgedrag, en een klein kaartje met het verspreidingsgebied. Maar in tegenstelling tot een doorsnee vogelgids is hier bij elke soort nog een uitgebreider achtergrondverhaal te lezen, én zijn de prachtige foto’s stuk voor stuk op het formaat van een kleine poster gedrukt.

De stijl en de inhoud van de teksten wisselt een beetje – soms wat plechtiger, soms wat losser – en enkele anekdotes roepen vragen op: hoe zit dat met de ooievaars met pijlen door hun nek, en wat zijn die ‘talloze kinderboeken’ waarin de Noordse stern volgens de auteurs figureert? Maar je leert voldoende bij: dat purperzwaluwen nesten bouwen die uit drie lagen bestaan, dat papegaaiduikers tientallen visjes tegelijk kunnen vasthouden met hun sterke tong, dat de Australische ekstergans (het lelijke eendje onder de ganzen) klauwen in plaats van zwemvliezen heeft.

Vogeltrek doet je verlangen om een verrekijker te kopen en het veld in te gaan, om de lucht af te speuren tijdens de najaarstrek. Maar bladerend besef je dat de meeste vogels Nederland niet eens zullen passeren tijdens hun trek, en dat je ze zelden zo mooi in beeld zult krijgen. Voor wie behaaglijk binnen wil blijven is dit boek daarom een prima alternatief.