In Madrid zijn mondkapjes gemeengoed, maar echt helpen doen ze niet

Livia Burjan zag het someber in toen haar kleine naai-atelier tijdens de lockdown begin dit jaar maandenlang gedwongen dicht moest. Maar daarna had ze opeens een goudmijntje in handen aan de Calle Hermosilla in Madrid.

„Ik ben me gaan toeleggen op het maken van mondkapjes”, vertelt de vrouw van middelbare leeftijd die zelf vanachter een groen-rood model praat in haar naai-atelier El Ajuste Justo – De Juiste Aanpassing. „Ik lever alleen kwaliteit. Dus met een goed filter aan de achterkant. Voor 8 euro kunnen mijn klanten ze in alle mogelijke kleuren krijgen.”

Het dragen van mondkapjes is sinds eind juni, na het afbouwen van de lockdown in Spanje, overal gemeengoed geworden. In hoofdstad Madrid was het aanvankelijk alleen verplicht in het openbaar vervoer en in publieke gebouwen, maar de maatregel is enkele weken later bijna overal ingegaan: van stadspark tot schoolbankjes. Alleen op de vele terrasjes en in de restaurants mogen las mascarillas aan tafel af. Wie zich niet aan de regels houdt, kan rekenen op boetes van honderden euro’s.

Mobiliteit aan banden

Het straatbeeld in Madrid maakt duidelijk dat de mondkapjes inmiddels tot ‘het nieuwe normaal’ horen. Toch zijn ze allerminst het wondermiddel gebleken tegen Covid-19. Het is nog maar drie maanden geleden dat de nationale regering van premier Pedro Sánchez triomfantelijk aankondigde dat het virus „verslagen” en „onder controle” was. Nu legt dezelfde regering de mobiliteit van de Spaanse hoofdstad weer rigoureus aan banden omdat het aantal besmettingen in veel wijken oploopt tot boven de duizend per 100.000 inwoners (gemeten over de laatste 14 dagen).

Hoe heeft het weer zover kunnen komen? Dat is de vraag die vele Spanjaarden zich stellen. Antonio Zapatero, onderminister van Volksgezondheid van de regio Madrid, stelt desgevraagd dat er meerdere oorzaken aan te wijzen zijn voor de slechte situatie in en rondom de hoofdstad. „Een grote bevolking [7 miljoen mensen], veel mobiliteit en het snel afbouwen van maatregelen na de strenge, effectieve lockdown”, wijst Zapatero aan als de oorzaken voor de tweede golf.

Spanjaarden houden van veel fysiek contact en van hard praten. Beide zijn in deze tijd fataal

Dat het verplicht dragen van mondkapjes niet afdoende is geweest, staat voor Zapatero vast. De voormalige internist verwijst naar een artikel in The New England Journal of Medicine. Daaruit blijkt dat de wetenschap verdeeld is over vraag hoe effectief de mondkapjes zijn. Dát ze bij het juiste gebruik in afgesloten ruimtes bijdragen aan het voorkomen van besmettingen staat wel vast, maar dat er bij het daadwerkelijk bestrijden van het virus veel meer bij komt kijken ook. „Zoals de mondkapjes nu vaak worden gebruikt bieden ze niet meer dan schijnveiligheid”, stelt Rosa Muelas Ruiz, van de federatie van zorginstellingen in Madrid.

Muelas Ruiz weet als direct betrokkene hoe opportunistisch de autoriteiten soms zijn met het verspreiden van informatie. „Toen we aan het begin van de crisis stonden en er groot gebrek was aan beschermingsmateriaal werden de mondkapjes als overbodig gezien. Nadat er vele doden vielen werd dat wel anders”, verzucht Muelas door de telefoon. „Nu draagt iedereen ze. Maar de kwaliteit ervan loopt zo uiteen, dat ze soms nauwelijks met elkaar te vergelijken zijn. Van een medisch getest kapje tot een lapje stof of een omhoog getrokken trui.”

Van medisch geteste maskers tot een omhoog getrokken trui, verschillen in mondkapjes zijn groot

Toch is de Spaanse expert, die strijdt voor een veilige werkomgeving van de werknemers in de zorg, ervan overtuigd dat het gebruik van mondkapjes in combinatie met een hele goede voorlichting dé manier is om het virus terug te dringen. „Preventie is zó belangrijk. Voor wat we daar te weinig aan doen, betalen we in de zorg later de prijs”, stelt ze. „Spanjaarden houden van veel fysiek contact en van hard praten. Beide zijn in deze tijd fataal. Het heeft geen zin de hele dag buiten een kapje te dragen om vervolgens je familie en vrienden te gaan knuffelen.”

Lees ook deze reportage:Over het eerder heropende nachtleven in Spanje

Uit onderzoek van de universiteit van Barcelona blijkt dat 36 procent van de besmettingen in Spanje plaatsvinden tijdens sociale contacten. „Ik zie het hier elke dag voor mijn ogen gebeuren”, zegt de 85-jarige Ernestina Fernández voor haar krantenkiosk op het Manuel Becerra-plein in Madrid vanachter haar kapje. „De mensen ploffen neer op het terras, gaan dicht tegen elkaar aan zitten en bestellen wat te drinken. Ze zijn zichtbaar opgelucht dat het mondkapje even af mag. Zo heeft het natuurlijk geen zin.”