Kritische wetenschappers in de Kamer: kabinet was en is te laat

Het kabinet was te laat met ingrijpen bij de tweede golf en neemt nog altijd te weinig maatregelen om de corona-uitbraak snel af te remmen. Daarvoor waarschuwden kritische wetenschappers woensdagochtend in de Tweede Kamer. Snelheid is geboden, stelde Wim Schellekens, voormalig hoofdinspecteur van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. „We zijn in deze epidemiebestrijding continu te laat, omdat we pas maatregelen nemen als de burger ziet dat het uit de hand loopt.”

Schellekens is een van de initiatiefnemers van het Red Team, een collectief van gezondheidswetenschappers en andere deskundigen dat zich heeft opgeworpen als tegenhanger van het Outbreak Management Team (OMT) dat het kabinet officieel van medisch advies voorziet over de corona-aanpak. OMT-voorzitter Jaap van Dissel spreekt wekelijks met de Tweede Kamer.

Het Red Team, vertegenwoordigd door Schellekens en wiskundige Bert Slagter, was woensdag voor het eerst te gast, voorafgaand aan een Kamerdebat over de coronastrategie. Eerder voelde de coalitie nog weinig voor zo’n gesprek, maar ook daar was de belangstelling nu groot.

„Wat hebben we in vredesnaam… wat is er misgegaan?” zei Tweede Kamerlid Joba van den Berg (CDA) onthutst. Volgens Schellekens en Slagter heeft Nederland aan het begin van de zomer kansen laten liggen om een heropleving van het virus in te dammen. Ze verwezen, net als Van Dissel een dag eerder had gedaan, veelvuldig naar de strategie van The Hammer and the Dance: die voorschrijft dat het virus eerst rigoureus, als met een botte hamerslag, moet worden teruggedrongen, waarna kleinschalige, fijnmazige maatregelen ervoor moeten zorgen dat een nieuwe golf wordt voorkomen.

Die hamerslag was bij de eerste golf geslaagd, zei Slagter. Begin juli was het aantal besmettingen geminimaliseerd en stond Nederland er beter voor dan Duitsland. Daarna ging het mis: eind juli was het aantal besmettingen in Amsterdam en Rotterdam alweer fors opgelopen. Daarna volgden andere regio’s. Dat leidde tot voor kort niet tot aangescherpte maatregelen. „Onze dance, moeten wij constateren, is niet succesvol.”

Lees ook: Lees meer over het Red Team: Woord van het RIVM is niet meer heilig in Den Haag

Nu de tweede golf begonnen is, redeneerden de twee Red Team-leden, moet het kabinet twee dingen doen. Eerst is een nieuwe „kordate klap” nodig, zei Slagter, „zodat je in het gebied komt waar je weer kunt gaan indammen”. De huidige doelstelling van het kabinet – terug naar een reproductiegetal van 0,9 – is volgens het Red Team niet ambitieus genoeg om het aantal besmettingen snel terug te dringen.

Daarna is het volgens de wetenschappers van belang om maatregelen op te stellen die automatisch ingaan als bepaalde signaalwaarden op het coronadashboard worden overschreden. Nu wacht het kabinet na zulke overschrijdingen vaak te lang voordat het nieuwe maatregelen treft, aldus Slagter. „Een dans betekent niet dat je elke week weer moet reageren op je danspartner, maar dat je van tevoren de choreografie uitschrijft.”

Een deel van de Tweede Kamer vroeg zich af of een mondkapjesplicht kon bijdragen aan de aanpak van het virus. Dat was geen heilige graal, benadrukten de Red Team-leden, maar kon zeker helpen. Schellekens: „De signaalwaarde daarvan is zo groot en de toegevoegde waarde is aangetoond. Laten we die gewoon toevoegen.”

Dit artikel maakt ook deel uit van ons liveblog: Minder coronasteun voor werkgevers die ontslagen werknemers niet begeleiden