Republikeinen en Democraten maken Hooggerechtshof inzet van verkiezingsstrijd

De Amerikaanse verkiezingscampagne is dit weekeinde geheel in het teken komen te staan van politieke strijd om de vrijgekomen zetel aan het Hooggerechtshof. Zaterdag droeg president Donald Trump de conservatieve juriste Amy Coney Barrett voor als kandidaat-rechter. Als het aan hem ligt, wordt haar voordracht nog voor de presidents- en Congresverkiezingen van 3 november goedgekeurd door de Senaat. Zijn Republikeinen lijken daar voldoende stemmen voor te hebben.

Barrett is een devoot katholiek die zich eerder uitsprak tegen abortus en vrouwen- en minderheidsrechten, die voor vrij wapenbezit is en kritisch op zorgverzekeringswet ACA (ook wel: ‘Obamacare’). De nu nog als federale rechter in Chicago werkende moeder van zeven kinderen, is daarmee in veel opzichten een tegenpool van de deze maand overleden progressieve hoge rechter en feministisch icoon Ruth Bader Ginsburg, wier zetel ze zou bekleden.

Lees ook: Streng katholieke rechter staat bovenaan Trumps kandidatenlijstje

Het conservatieve blok binnen het negenkoppige Hof zou met haar uitgroeien tot een stabiele meerderheid van 6 tegen 3. Met zijn keuze voor de volgens hem ‘briljante juriste’ Barrett kan Trump nog decennia zijn stempel drukken op de koers van het land – ook als hij over vijf weken geen tweede termijn mocht winnen. Zijn Democratische rivaal Joe Biden stelde dat „de Senaat pas moet stemmen nadat het Amerikaanse volk heeft gestemd”.

Verzet van Democraten

Benoemingsprocedures van hoge rechters zijn in de VS traditioneel politiek beladen en die van Barrett leidt zo kort voor de stembusgang tot verhit debat. De Republikeinen hopen dat haar voordracht hun christelijke kiezers zal mobiliseren en willen haast maken nu ze (nog) de meerderheid hebben. Niet in de laatste plaats omdat een mogelijke betwiste verkiezingsuitslag uiteindelijk bij het Hof kan belanden. Vorige week zei Trump hiervan uit te gaan en dat het om die reden belangrijk is dat het Hof „negen rechters telt”.

Democraten overwegen of ze de stemming met procedurele trucjes moeten proberen te traineren, dan wel de hoorzittingen in de Justitie-commissie moeten boycotten om de legitimiteit van Barretts benoeming in twijfel te trekken.

Ook worden de twee Republikeinse senatoren aangevallen die een hoofdrol gaan spelen in de procedure: Lindsey Graham, voorzitter van de Justitie-commissie in de Senaat, en fractieleider Mitch McConnell. Beiden moeten hun zetel dit najaar verdedigen tegen, volgens peilingen, relatief kansrijke Democratische uitdagers. Die halen sinds Ginsburgs dood miljoenen aan donaties op.

Lees ook: Trump belooft de evangelicals macht in ruil voor hun stem

De Democraten hopen dat de strijd om het Hof hun kansen vergroot om de Senaat te heroveren. Op de linkerflank van de partij gaan al stemmen op om zo’n mogelijke meerderheid te gebruiken om het spel voortaan net zo hard te spelen als de Republikeinen. Onder meer door het aantal zetels van het Hooggerechtshof uit te breiden. Dit is sinds de 19de eeuw niet meer gebeurd, maar kan in principe zonder de grondwet te wijzigen. Op de extra zetels zouden de Democraten vervolgens alleen eigen rechters benoemen om zo een progressieve meerderheid te forceren. Trump waarschuwt al tegen zulk zogenoemd ‘court packing’ onder Biden, die volgens de president „extreem-linkse rechters” zou benoemen.

In 2021 uitspraak Obamacare

Biden zelf blijft vooralsnog weg van deze opties. In zijn eerste reactie op Barretts voordracht wees hij nadrukkelijk op haar eerdere kritiek op Obamacare. Gezondheidszorg bleek bij de tussentijdse Congresverkiezingen van najaar 2018 een thema waarmee de Democraten zwevende kiezers wisten weg te lokken bij de Republikeinen. En volgend jaar zal het Hof moeten oordelen over een bepaling in de ACA die cruciaal is voor mensen met bestaande medische aandoeningen.

Biden: „Trump heeft de afgelopen vier jaar tweemaal getracht om Obamacare af te schaffen en het Hof hield dat tegen. Zelfs nu, midden in de coronapandemie, wil zijn regering dat het Hof de zorgverzekeringswet ongrondwettelijk verklaart en mensen met klachten geen polis gunt.”

Dinsdag zal de strijd om het Hof ook een grote rol spelen in het eerste tv-debat tussen Trump en Biden.