Geef aandachtszoekers zonder kennis geen podium op tv

Maandagavond posten meerdere, vooral jonge BN’ers op Instagram berichten en filmpjes onder de hashtag ‘#ikdoenietmeermee’. Onder hen rapper Yes-r, dj Chuckie en zanger Thomas Berge. Ze hadden kritiek op de coronamaatregelen waarin „menselijk gedrag strafbaar wordt gesteld” en „ouderen worden vergeten.” Dinsdag waren zangers Tim Douwsma (151.000 volgers op Instagram en Famke Louise (1 miljoen volgers op Instagram) te gast in talkshows om hun standpunt toe te lichten. Dat ging ze moeizaam af. De talkshows werden wel goed bekeken.

Enkele BN’ers hebben zich inmiddels gedistantieerd van de actie. Tim Douwsma zei dinsdag al dat de hashtag misschien niet goed gekozen was. Donderdag nam ook Famke Louise afstand van de actie. In een verklaring op Instagram schreef ze dat het haar spijt als ze voor verwarring heeft gezorgd. Tv-recensenten waren kritisch. Die van NRC schreef dat talkshows deze „lege aandachtszoekers” niet meer uit moeten nodigen. Oud-journaalhoofdredacteur Hans Laroes twist per e-mail met mediacriticus Madeleijn van den Nieuwenhuizen over de stelling: geef aandachtszoekers zonder kennis geen plek aan de talkshowtafel.

HL is Hans Laroes, MvdN is Madeleijn van den Nieuwenhuizen.

HL: „Ha Madeleijn. Klinkt streng hè, zo’n stelling. Misschien wel bevoogdend, maar dat komt: ik vind mensen interessant om wat ze wéten, wat hun ervaring is, hun kennis. Wat ze hebben meegemaakt. Niet om wat ze toevallig ongefundeerd vínden en met heel veel herrie en heel veel #hashtags rondtetteren. Iedere talkshow wordt er beter van als ze ‘nee’ zouden zeggen af en toe.”

MvdN: „Dag Hans, ik vind dat we er inderdaad bedacht op moeten zijn dat de luidste roepers niet kritiekloos de media-megafoon wordt aangereikt. Maar hun deskundigheid moet niet de enige reden zijn voor het uitnodigen van mensen – het gaat ook om het onderzoeken van breder gedragen gevoelens in de maatschappij. In dit geval een vrij ernstig groeiend wantrouwen jegens overheid en (mainstream) media.”

HL: „Klopt. Ik pleit ook niet voor een diploma-mediacratie met een toelatingsexamen voordat je naar Jinek of de Vooravond of Op1 mag. Maar dan moet dat ook je invalshoek zijn: de achtergrond van dat wantrouwen onderzoeken. Nu is Famke Louise voor de meekijkende leeuwen geworpen, door een redactie die van tevoren wist dat ze geen argumenten had: ‘Prima juist. Goed voor de show!’.”

MvdN: „Ah ja, die magische cocktail van (semi-)bekendheid en soundbite-waardige rebellie doet menig redacteursoog glanzen. Maar het kan toch ook een doel dienen om die zendtijd wél te geven aan een Famke Louise of Tim Douwsma? Je zag die Free the People-vuistjes omlaag vallen toen ze gedwongen werden zich inhoudelijk te verantwoorden. Dat zien hun (vaak jonge) volgers op social media ook weer…”

HL: „Het gaat erom: ben je oprecht geïnteresseerd in wat je gast te vertellen heeft? Of ben je alleen geïnteresseerd in #gedoe en kijkcijfers? Ik wel best weten of en hoe corona-maatregelen ingrijpen in het leven van influencers en dj’s, maar in dit geval was de echte vraag: hoe heb je je zo kunnen laten sturen door viruswaanzinnigen als Willem Engel? Want dinsdag was al duidelijk dat hij achter de actie zat en een hashtag had bedacht die iedere influencer die dag gebruikte. Niet toevallig, gecoördineerd.”

MvdN: „Volgens mij wordt de invloed van Engel op deze mensen onheilspellender voorgedaan dan nodig. Politiek-sociale campagnes zoeken altijd naar spreekbuizen met een publiek, daar is niets nieuws aan. Maar ga eens in op wat ik zeg: denk je niet dat het voor (jonge) volgers – een miljoen in het geval van Famke Louise – belangrijk is dat ze hun idool inhoudelijk tegengesproken zien worden?”

HL: „Ik denk niet dat er veel geïnfluenceten naar Jinek kijken. En ik ben ook optimistisch, gebaseerd op die enkele zestienjarige volger in mijn omgeving (n=1). Die is best nieuwsgierig naar Famke Louise maar zegt ook: ‘Duhuh – wat weet zij daar nou van?’.”

Vraag aan Hans Laroes: wie zou u, als u talkshow-host was, aan tafel willen op de dag van zo’n BN’ers-actie? Toch geen deskundige die over ze praat?

HL: „Nee, dat zou dramatisch zijn. Ik zou een paar influencers, dj’s en musici/artiesten samen uitnodigen. Praten over hun ervaringen in hun eigen leven. Hun vooruitzichten. Hun ideeën over de maatregelen. Daar zit hun eigen en echte deskundigheid. Voorbij de simpele meningen, op zoek naar gevoel en ervaring. Geen oneliners maar persoonlijke verhalen. Of maak een uitzending vanuit een studentenhuis, en neem intensivist Diederik Gommers mee. Corona grijpt nogal in – doe dan ook je best als programmamaker.”

MvdN: „Misschien kijken weinig 17-jarigen naar Jinek, maar Famke Louise plaatste, onder andere naar aanleiding van die uitzending waarin ze met haar mond vol tanden stond, mede dankzij een scherpe doch vaderlijke Diederik Gommers – wel een rectificatie-post op haar Instagram waarin ze zegt: ik realiseer mij nu ‘de ernst van ongefundeerde uitspraken doen’. Die post wordt wél gelezen.”

HL: „Zeker, maar vind je dat niet een ingewikkelde omweg voor een rectificatie? Zonde van de zendtijd? In de tijd dat corona hier net was dacht ik even: hé, deskundigheid dóet er weer toe op de tv. En deskundigheid is niet saai hè? Diederik Gommers is niet saai. Liever Gommers dan Gordon.”

Vraag aan Madeleijn van den Nieuwenhuizen: talkshows houden vaak voorgesprekken; had Famke Louise niet tegen zichzelf beschermd moeten worden toen bleek dat ze geen sterke argumenten had?

„Het is jammer dat talkshows zoveel achter de agenda’s van anderen aanhollen in plaats van die zelf op te stellen. Een paar dagen voorbereiden had Famke Louise tijd gegeven haar gedachten te ordenen en redacteuren om meer relevante gasten erbij te zoeken. Die angst niet actueel genoeg te zijn als programma – of, god verhoede, de primeur mis te lopen – remt waardevolle diepgravendheid en reflectie af.”