Europees ‘pact’ past bij Nederlandse wensen

De Europese migratieplannen passen goed bij de manier waarop het kabinet-Rutte III tegen migratie aankijkt: als iets dat ‘veilig’ moet zijn en ‘gecontroleerd’ moet worden. Het kabinet had als beleid zes zogenoemde pijlers, waaronder het voorkomen van illegale migratie en terugkeer bevorderen. Maar het doel was ook dat er in Europa een solidair stelsel zou komen en dat er legale migratieroutes kwamen.

Migratie is al jaren een heikel dossier in Nederland en in Europa. Omdat een echte doorbraak er alleen kan komen op Europees niveau, gaat in Nederland de discussie vooral over ‘overlastgevende asielzoekers’, zoals ze zijn gaan heten. De verwachtingen waren daarom hoog toen Eurocommissaris Ylva Johansson in januari Den Haag bezocht. Ze sprak met staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Migratie, VVD) om van het Nederlandse kabinet over hun wensen en verwachtingen voor het nieuwe pact.

Nederland wil vooral dat alles is geregeld voordat migranten Europa binnenkomen. Het idee is dat de buitengrenzen goed worden gecontroleerd, dat er snelle asielprocedures zijn in de landen waar asielzoekers aankomen. En dat wie kansloos is snel wordt uitgewezen en ook echt terugkeert. Pas dan kun je het hebben over solidariteit, vindt het kabinet, als sluitstuk.

Daar kan bijna niemand het mee oneens zijn: want wie wil er géén rechtvaardig asielstelsel waardoor alleen echte vluchtelingen bescherming krijgen in Europa? De uitwerking van de Europese plannen lijken goed aan te sluiten bij de Nederlandse wensen, al maakte het kabinet nooit echt duidelijk hoe het er uiteindelijk uit moest zien.

Harde botsingen

Het tekent de Nederlandse opstelling in het migratiedebat. Het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie spreekt weliswaar met één mond, bij migratie zijn er grote ideologische verschillen. De VVD is het strengst en wil asielmigratie zoveel mogelijk beperken. In maart zijn er Tweede Kamerverkiezingen en de partij zoekt de concurrentie op met de PVV en FVD, die de grenzen het liefst helemaal zouden sluiten voor immigranten.

Het CDA is eveneens streng, maar kent een sterke onderstroom in de partij die liever een barmhartiger positie zou innemen bij migratie. D66 en ChristenUnie hadden nu al veel liever meer mensen willen opvangen, ook uit kamp Moria in Griekenland dat onlangs afbrandde.

Niet voor niets botsten de partijen al vaak hard: het kinderpardon kwam er, tegen de uitdrukkelijke wens van de VVD in. In de Moria-deal, in snelheid beklonken na de brand, spraken de coalitiepartijen af wel mensen uit Moria op te nemen, maar in ruil daarvoor evenveel vluchtelingen uit andere landen te weigeren.

Verkiezingscampagnes

Nu de plannen van de Europese Commissie er zijn, beginnen de onderhandelingen tussen alle lidstaten.

Lees ook: Plan voor migratie rekent op solidaire lidstaten

Grote kans dat die ook nog aan de gang zijn als in Nederland de verkiezingscampagnes zijn begonnen, en partijen steeds steviger hun eigen positie in zullen nemen. Ook ideeën van de oppositie winnen dan aan aandacht. Dat Bram van Ojik, migratiewoordvoerder namens GroenLinks in de Tweede Kamer, op woensdag zelf met een voorstel kwam om het Europese vluchtelingenbeleid vlot te trekken, was ook niet toevallig. Het hele proces kan nog maanden duren, zegt hij. „En dat terwijl Nederland nu al kan beginnen.”

Als het aan Van Ojik ligt neemt Nederland vandaag nog het initiatief om met andere Europese landen een kopgroep te vormen. Deze ‘migratiecoalitie’ zou zich dan moeten inzetten voor de onderlinge verdeling van vluchtelingen en voor goede afspraken over terugkeer. Ook zou de kopgroep volgens Van Ojik VN-programma’s moeten steunen om kwetsbare vluchtelingen op te nemen uit overvolle kampen aan de randen van Europa. Met dit plan opent Van Ojik de discussie die vanaf nu aan belang zal winnen.