‘Wij stonden veel meer op de barricaden’

Dat tegenwoordig niet alleen moeders maar ook verse vaders na de geboorte van een kind op kantoor een aanzienlijke out of office kunnen instellen, is mede te danken aan WOMEN Inc. De belangenorganisatie die strijdt voor gelijke kansen voor vrouwen bestaat op 23 september 15 jaar en ziet het uitgebreide partnerverlof als een van hun belangrijkste behaalde resultaten sinds de oprichting. Ook het vrouwenquotum, dat bedrijven verplicht stelt 30 procent van de raad van commissarissen door vrouwen te laten bekleden, was een lobbypunt van WOMEN Inc. „We zijn hier hartstikke blij mee en trots op. Maar de strijd is, op meerdere fronten, nog lang niet gestreden”, zegt oprichter en directeur Jannet Vaessen.

In 2003 dacht minister De Geus van Sociale Zaken daar anders over: in de Kamer sprak hij fier uit dat vrouwenemancipatie zo goed als voltooid was. De haren van menig feminist gingen overeind staan, ook die van Vaessen, toen werkzaam bij De Cultuurfabriek (nu Pakhuis de Zwijger). Vanuit daar werd WOMEN Inc. opgetrokken om die klus écht te klaren. „Wij zagen dat de kloof tussen man en vrouw nog veel te groot was, onder andere wat betreft werk en inkomen. Maar ook dat vrouwen er nog lang niet unaniem achter stonden om ten strijde te trekken om dit gat te dichten.”

Niet meer vooral Amsterdams

De eerste vijf jaar was WOMEN Inc. nog een voornamelijk Amsterdams platform en organiseerden ze onder meer ‘zeepkistavonden’ met als doel „verschillende meningen en strategieën samen te brengen”. Vanaf 2010 zijn ze meer het land in gegaan om ook de niet-randstedelijke en de praktisch opgeleide [nieuwe term voor ‘lager opgeleide’] vrouw te spreken. „De opkomst van sociale media heeft ons enorm geholpen veel verschillende doelgroepen te bereiken. Daarnaast zijn we sinds 2010 ook een agenderend platform geworden.”

Met het genoemde quotum en partnerverlof als resultaat, maar ook de vermindering van stereotype beeldvorming in de media is een streven. Hiervoor is in 2017 de Coalitie Beeldvorming in de Media opgericht, die meer vrouwelijke experts aan wil laten schuiven aan talkshowtafels. Vaessen: „Daarnaast is het aanpakken van stereotypering in het onderwijs een speerpunt van WOMEN Inc.; scholing is de kern van alles en speelt daarom een essentiële rol in verdere emancipatie.”

Om het vijftienjarig bestaan te vieren, begint 23 september een vijfdaags online festival. Met workshops, podcasts en lezingen worden thema’s besproken als body positivity, gendersensitieve gezondheidszorg – de zorg gaat volgens WOMEN Inc. bij diagnose en behandeling te veel uit van het lijf en geest van de man – en de impact van vooroordelen. Ook op het programma: een ontmoeting tussen vier generaties feministen.

Baas in eigen buik

Onder hen ook beroepsfeminist en Dolle Mina Nel Willekens (77). De actie van Willekens en collega-feministen ‘Baas in eigen buik’ leidde begin jaren 80, in elk geval indirect, tot een historische wetswijziging: de legalisering van abortus. Willekens: „Binnen een aantal jaar hadden we het voor mekaar, tegen alle maatschappelijke normen in.”

De dapperheid die de Dolle Mina’s toonden, mist Willekens in het feminisme van vandaag. „Wij stonden op de barricaden met het risico dat we verguisd werden door driekwart van de bevolking, man én vrouw. Dat zie ik vandaag minder. Terwijl het feminisme nu net zo belangrijk is. De scheve verhouding tussen man en vrouw zit wel anders in elkaar dan toen. Waar wij vroeger verplicht thuis zaten, werken vrouwen zich nu drie keer in de rondte door werk én zorg op zich te nemen.”

Binnen een aantal jaar hadden we het voor mekaar

Nel Willekens (77), ex-Dolle Mina

Vaessen beaamt dit: „Waar meer dan de helft van de vrouwen de zorg fifty fifty zou willen verdelen, is dit slechts bij tien procent het geval. Dat percentage moet echt omhoog. Het bedrijfsleven moet dat onder meer mogelijk maken, door parttime werken onder mannen te stimuleren. Dus praten wij met werkgevers hierover.”

Ook hedendaagse feministen als de transgender-jongen Zeger Teunissen (15) en de Surinaams-Nederlandse journalist Zaïre Krieger (24) zitten aan de paneltafel bij Willekens en Vaessen. Zij maken deel uit van het zogeheten ‘intersectioneel feminisme’. Bij deze nieuwe stroming gaat het om de interactie tussen factoren van geslacht, ras, klasse, validiteit en seksualiteit, zodat elk lid van een gemarginaliseerde groep zich door het feminisme vertegenwoordigd voelt. Krieger: „Eerdere generaties feministen hadden inclusiever kunnen zijn, bijvoorbeeld door ook gekleurde vrouwen een stem te geven. Aan de andere kant snap ik dat dit niet als eerste op de agenda stond. Er was toen nog zoveel te overwinnen.” Krieger is het wel eens met Willekens als het op de vergelijking van daadkracht aankomt: „Daarin kunnen wij veel leren van de tweede feministische golf [de jaren 60 en 70]; ik bewonder hun moed.”

Om de tendens dat het hedendaags feminisme onder de witte, hoog opgeleide vrouw vooral hip is – het is cool om ‘woke’ te zijn – moet Krieger een beetje lachen. „Het maakt mij eigenlijk niet zoveel uit wat de initiële beweegredenen voor iemand zijn om zich als feminist te profileren. De verdieping komt daarna. Daarbij hebben we de massa nodig om verandering te bewerkstelligen.” Vaessen, zelf een wit en hoog opgeleid boegbeeld: „In onze campagnevoering nemen we per thema de meest relevante intersectie mee. Zo zijn we wat betreft vooroordelen in de gezondheidszorg vooral bezig voor de LHBTQ-community, die daar het meest mee te kampen heeft. Wat betreft sociaal-economische zelfstandigheid richten we ons vooral op de praktisch opgeleide vrouwen. In de media gaat het met name om kleur.”