EU-leiders tot Xi: open markt en respecteer mensenrechten

EU-leiders maakten de Chinese president Xi Jinping maandag duidelijk dat China zijn markten moet openen, respect moet hebben voor mensenrechten en dat de Chinese greep op Hongkong Europa zorgen baart. Dat bleek maandag na afloop van een videoconferentie tussen Xi en een EU-delegatie bestaande uit kanselier Merkel, Commissie-voorzitter Von der Leyen en voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel.

De Europeanen zijn gematigd optimistisch dat ze nog dit jaar een verdrag met China over investeringen kunnen sluiten. Over zo’n verdrag is sinds 2013 al in dertig onderhandelingsrondes gesproken. Eind juni spraken EU-leiders er ook al eens over met de Chinese premier en president Xi. Het gesprek leverde toen niet veel op. Sindsdien is vooruitgang geboekt op deelterreinen, maar er is nog veel werk, zei Von der Leyen. „We hebben de druk opgevoerd”, zei Merkel.

Volgens Von der Leyen is er beweging in afspraken over de rol van staatsbedrijven, de gedwongen transfer van technologie en openheid over subsidies. Maar China moet nog bewegen, zeggen de Europeanen, bij duurzaamheid en vooral bij markttoegang. Wel werd maandag een verdrag getekend waarin de handelspartners wederzijds beschermde oorsprongsbenamingen respecteren. Ook in China mag je straks onder de naam feta alleen Griekse kaas verkopen.

„De EU wil een speler zijn, geen speelterrein”, verwoordde Charles Michel de Europese ambitie. „We willen meer openheid. We willen meer eerlijkheid en dat betekent wederkerigheid en een gelijk speelveld.”

De EU-onderhandelaars onderstreepten dat ze in hun ijver om soepeler toegang te krijgen tot de Chinese markt de mensenrechten niet uit het oog verliezen. Ze zouden hun bezorgdheid hebben geuit over het lot van de Oeigoeren in Xinjang en de nieuwe Chinese veiligheidswet in Hongkong, die op gespannen voet staat met internationale afspraken over de zelfstandige positie van de voormalige Britse kolonie.

Xi opperde Europese diplomaten Xinjang te laten bezoeken. Afgesproken is dat het gesprek over mensenrechten eind dit jaar in China wordt hervat.

Xi zelf maakte overigens geen onderdeel uit van de persconferentie na afloop. Staatspersbureau Xinhua liet uit zijn mond optekenen dat er van concrete bemoeienis op het vlak van mensenrechten geen sprake kan zijn. China beschouwt dit als een binnenlandse aangelegenheid.

„Het Chinese volk accepteert geen ‘instructeur’ op het vlak van mensenrechten”, zou Xi volgens Xinhua tijdens de conferentie hebben gezegd. De banden verstevigen is volgens hem prima, maar dan wel op basis van „wederzijds respect”.

Dit artikel is op dinsdagochtend 15 september geactualiseerd.