Het Erasmus MC wil ‘besmet’ ziekenhuisafval gaan hergebruiken

De medewerkers van het bedrijf Pharmafilter lopen via de hoofdingang van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam een trap af. Achter een dubbele deur doorkruisen ze een grote ruimte, waar schoonmakers karren met beddenwas duwen. Ze lopen een gang door, gaan rechtsaf, steken door de ambulancehal en dan nog een gang door. Dáár, in de kelder – waar ‘normale’ ziekenhuisbezoekers niet komen – doemt een afvalinstallatie van negenhonderd vierkante meter op. Het Erasmus MC zuivert en verwerkt zijn eigen afval en afvalwater met een systeem gebouwd door het Amsterdamse bedrijf Pharmafilter.

„Hier zuiveren we nu ongeveer tweehonderdduizend kubieke meter afvalwater per jaar”, zegt Mattijs Maris, adviseur ziekenhuizen bij Pharmafilter, iets luider boven het geluid van de installatie uit. „Dat is het grootste deel van het afvalwater uit het ziekenhuis. En het Pharmafiltersysteem verwerkt zo'n honderdzestigduizend kilo afval per jaar.”

Hoewel het systeem sinds begin 2019 officieel in gebruik is, wil het Erasmus MC een stap verder gaan. Het wil afvalwater in de toekomst niet alleen gaan zuiveren van medicijnresten, maar ook hergebruiken, bijvoorbeeld om toiletten door te spoelen. En Pharmafilter heeft ook uitbreidingsplannen: zoals plastics uit de afvalstroom filteren, zodat deze als grondstof kunnen worden hergebruikt. Dat plastic filteren doet het nu al in een pilot.

Geavanceerde prullenbakken

Het huidige systeem van Pharmafilter werkt als volgt. Op de ziekenhuisafdelingen van het Erasmus MC staan ruim honderd ‘tonto’s’, geavanceerde prullenbakken. Verpleegkundigen gooien specifiek ziekenhuisafval in de bakken: wegwerpmaterialen, veelgebruikte voorwerpen zoals bedpannen (om urine op te vangen) en verpakkingsmaterialen. Deze spullen worden vermalen en drijven via het riool naar de installatie. Metaal, papier en glas mogen niet in de tonto.

In de kelder wordt de afvalstroom verwerkt via een decontaminatie- en ontwateringsstap. Organisch afval zoals bioplastics en etensresten kunnen door de installatie worden omgezet in biogas. Het water dat het Rotterdamse riool bereikt, is gezuiverd van medicijnresten. Volgens Pharmafilter slaagt de algemene rioolwaterzuivering er niet in deze vervuiling goed te verwijderen.

Het afval dat nog overblijft, moet worden verbrand, dat is wettelijk verplicht bij ziekenhuisafval, omdat het een bron van infecties kan zijn. „Maar bij ons is dat risico er niet meer”, zegt Maris. „Al het microbiologische leven is gedood. Wij vinden het zonde om het afval dan alsnog te verbranden.”

Het systeem is Pharmafilter dan ook nog niet circulair genoeg. In het restaurant van het Erasmus MC haalt Maris een grijze bedpan uit zijn tas. „Er gaan veel slangetjes, infuuszakken en verpakkinkjes door het systeem”, zegt hij. „Als we dat verbranden, verbranden we fossiele brandstoffen. Wij willen graag de plastics eruit gaan halen. Hier zouden we dan een beetje burgerlijk ongehoorzaam zijn. De wet zegt: ziekenhuisafval moet altijd verbrand worden. En wij zeggen: ja maar dat komt omdat de wetgever bang is voor een potentiële infectierisico's met bacteriën of virussen. En daar hebben we nou net een oplossing voor in onze zuivering.”