Geweld in Kenosha past niet bij boodschap Republikeinen

Waarom is ‘Kenosha’ niet het sleutelwoord op de Republikeinse conventie deze week? Vreedzame demonstraties na het neerschieten van een ongewapende zwarte man door de politie in Kenosha, Wisconsin, liepen ’s avonds uit op gewelddadige rellen waarbij bedrijven en overheidsgebouwen in vlammen opgingen en waarbij werd geplunderd.

Sinds het neerschieten van Jacob Blake op zondag is het steeds onrustig gebleven in Kenosha. Ondanks de inzet van de National Guard, militair uitgeruste reservetroepen, door de Democratische gouverneur gingen auto’s, vuilcontainers, huizen en bedrijven, waaronder een matrassenwinkel, en een gevangenis in vlammen op. Op woensdag besloot de gouverneur het aantal reservisten te verdubbelen.

Dinsdagnacht vielen twee doden en een gewonde in Kenosha, toen op de demonstranten werd geschoten. De politie heeft hiervoor woensdag een zeventienjarige jongen aangehouden. Hij was die avond gefilmd terwijl hij met een hand aan het geweer de wacht hield bij enkele bedrijven. Het heeft er alle schijn van dat hij heeft gereageerd op een oproep van een groep die zich ‘Kenosha Guard’ noemt. Die schreef op Facebook „De politie heeft te weinig mensen en onze burgemeester heeft gefaald. Pak je wapens en laten we onze STAD verdedigen.” Facebook heeft die pagina verwijderd.

Tot de dood van de twee mensen in Kenosha leken de ongeregeldheden de perfecte onderbouwing van een van de centrale verkiezingspunten van president Trump: „Ik ben uw president van law and order.” Tal van Republikeinse sprekers hamerden op het gevaar van activistische „bendes” die, zo menen zij, met goedvinden van de Democratische presidentskandidaat Joe Biden en zijn linksradicale running mate – steden onveilig maken en het land verwoesten.

Gezagsgetrouwe burgers kunnen dus maar beter op Donald Trump stemmen, luidt de boodschap. „Hij steunt de politie steviger dan welke president ooit”, zei Michael McHale, voorzitter van een grote politielobbygroep woensdagavond tijdens de conventie. Zijn organisatie muntte de slogan ‘Blue Lives Matter’, als reactie op het Black Lives Matter van de demonstranten.

Na de dood van de twee in Kenosha is de boodschap minder helder. De zeventienjarige verdachte, Kyle Rittenhouse, blijkt zich op sociale media een aanhanger van Blue Lives Matter te hebben getoond. Zijn optreden heeft de trekken van eigenrichting en nu lijken de Republikeinen er nogal verlegen mee.

Angst bij de middenklasse

Voor de eerste avond van de conventie hadden de Republikeinen het echtpaar McCloskey uit St. Louis uitgenodigd. Dat werd wereldberucht toen ze deze zomer met getrokken vuurwapens op de oprit voor hun huis stonden terwijl een groep anti-racismedemonstranten langstrok. Ze spraken maandag over „anarchie en chaos” in de straten van Amerika. Ze spraken over de Democraten die ooit de nette burgers tegen het tuig beschermden, maar nu het tuig tegen de burgers beschermen – de McCloskey’s zijn overigens aangeklaagd wegens ongeoorloofd gebruik van hun vuurwapens.

Pat McCloskey richtte zich tot kiezers in voorsteden, een zwakke plek voor Trump: „Wat ons is overkomen kan even goed ieder van u overkomen, die naar ons zit te kijken in een van de rustige buurten in dit land. Waar u ook woont, uw gezin zal niet veilig zijn in Bidens Amerika.” Ze zeiden het niet zo onomwonden als de Kenosha Guard, maar de boodschap was duidelijk: je zult jezelf moeten verdedigen.

Angst is een paardenmiddel dat Trump en de Republikeinen regelmatig toedienen aan de Amerikaanse middenklasse. Als kandidaat in 2016 hamerde Trump op de misdadigheid van migranten uit Midden-Amerika. Op de conventie sprak woensdag de echtgenoot van een vrouw die door een illegale immigrant werd doodgeschoten. De angst van zwarte Amerikanen voor de politie kwam terloops aan bod, en dan vooral om te zeggen die ongegrond is.

Lees ook: Trump tijdens toespraak conventie: ‘Arbeiders willen hun banen terug’

De naam van George Floyd werd éénmaal genoemd. Deze ongewapende zwarte man werd in juni in Minneapolis gedood door een politieagent die minutenlang zijn knie op Floyds nek hield. Zijn dood leidde tot wekenlange demonstraties in de Verenigde Staten en daarbuiten. De zwarte Republikeinse senator Tim Scott zei maandag: „Van de dood van George Floyd en Breonna Taylor tot de pandemie – 2020 heeft ons beproefd zoals dat in geen decennia is gebeurd.” Aan een oordeel over de gebeurtenissen in Kenosha, bijna drie maanden na de dood van Floyd, waagde Scott zich niet.

‘Structureel’ geweld

Het lijkt erop dat de Republikeinen twee conclusies hebben getrokken over de protesten tegen structurele ongelijkheid in hun land. Eén: ongelijkheid ís niet structureel in de Verenigde Staten. Het is (telkens) een individueel onrecht, waartegen de gediscrimineerde persoon in kwestie zich kan verzetten en dan stopt het. Oud-VN-ambassadeur Nikki Haley, regelmatig getipt als Republikeins presidentskandidaat voor 2024, vertelde op de conventie dat haar vader een tulband droeg, haar moeder een sari en dat zij als enig bruin meisje in haar woonplaats werd gediscrimineerd. Maar later werd ze toch gouverneur van South Carolina. „Als eerste Indiaas-Amerikaanse vrouw”, zei ze – onbedoeld onderstrepend dat zij een uitzondering op de regel is.

De tweede conclusie van de Republikeinen is dat het geweld waarmee sommige demonstraties gepaard gaan, wél structureel is en dat dit is gericht tegen het Amerika van de ‘zwijgende meerderheid’, het Amerika van de „rustige buurten”. First Lady Melania Trump vertelde dinsdagavond, gehuld in een legergroen jasje, dat ze op reis in Ghana had gehoord over de slavenhandel. Ze gruwde ervan. „We moeten het nooit vergeten, opdat het nooit weer gebeurt.”

Ze had dit jaar „veel gereflecteerd op de raciale onrust”, zei ze. Amerikanen kunnen volgens haar niet op „elk deel van hun verleden trots zijn”. Maar ze sprak zich niet uit over discriminatie in de Verenigde Staten, anders dan in dit zinnetje: „Stop het geweld en de plunderingen uit naam van rechtvaardigheid, en doe nooit aannames op grond van de kleur van iemands huid.”

Het was alleen haar ‘stop het geweld’ dat spreker na spreker herhaalde. „Stop het geweld in Portland, Minneapolis en Kenosha”, zei vicepresident Pence.

Pence was daarmee een van de weinige Republikeinse sprekers die de naam van Kenosha in de mond nam. Hij zei niets over de aanleiding voor de ongeregeldheden. Dat de lokale politie een ongewapende zwarte man had neergeschoten – zeven kogels in de rug – was lastiger in te passen in het betoog over geweld in Amerika dan de dood van een politieman in Oakland. Die agent werd in juni doodgeschoten tijdens antiracistische protesten. Pence legde een verband tussen linkse protesten en de dood van de agent. Maar zei er niet bij dat de verdachte in deze zaak een extreemréchtse man is.

Recht op wapens

Oakland is alweer een paar maanden terug, enorm lang geleden in de tijdrekening van Trump, dus Pence kon hier de dood van de agent onweersproken verbinden met links activisme. Dat durfde hij niet te doen met Kenosha, een dag na de dood van twee mensen. Hier begint namelijk het scenario op te doemen dat de verdachte eerder is aangevuurd door de retoriek van president Trump en Pence dan van Black Lives Matter.

Pence prees woensdag de „van God gegeven” rechten in de Amerikaanse grondwet. Daarbij noemde hij met name het tweede amendement, het recht voor burgers om wapens te dragen noemde. Dat is precies wat president Trump in juni deed, in zijn eerste publieke reactie op de dood van George Floyd en de demonstraties tegen politiegeweld: „Ik zal altijd uw rechten beschermen, waaronder het recht wapens te dragen.”

De zeventienjarige Kyle Rittenhouse, die in de aangrenzende staat Illinois woont, een half uurtje rijden van Kenosha, heeft volgens Amerikaanse media op sociale media foto’s en filmpjes gepubliceerd waarin hij vuurwapens hanteert. Rittenhouse was misschien de enige die dinsdag schoot, maar hij was bepaald niet de enige burger die de afgelopen dagen gewapend rondliep in Kenosha uit naam van ‘law and order’.

Het lijkt erop dat Rittenhouse het recht om als burger de wapens op te nemen als opdracht heeft opgevat. Hij werd dinsdagavond verschillende malen gefilmd in Kenosha.

Een journalist van nieuwssite The Daily Caller sprak hem aan voor een bedrijvencomplex. Wat hij hier deed met zijn wapen? Hij was daar om de bedrijven te bewaken. Rittenhouse sloeg met zijn hand op zijn geweer en op de medicijntrommel die hij op zijn zij had hangen. „Als ik gevaar zie, dan ren ik er juist op af.”

Uit een reconstructie van alle filmpjes die The New York Times donderdag maakte, blijkt dat Rittenhouse op een zeker moment wordt achtervolgd door een groep mensen en dat hij wegrent. In een van de filmpjes is te zien hoe iemand in de lucht schiet. Daarop draait Rittenhouse zich om en schiet vier keer op de groep. Hij raakt drie mensen.

Kenosha: wat gebeurde wanneer?