De sportsterren in de VS zijn klaar met het geweld tegen zwarte burgers

Na een paar zinnen breekt Doc Rivers. Op een persconferentie afgelopen maandag boort een vraag over de politiekogels die de zwarte Jacob Blake zwaar verwondden diepe emoties aan bij de basketbalcoach van Los Angeles Clippers. Zichtbaar aangedaan refereert Rivers aan de Republikeinse conventie, waar president Donald Trump in zijn ogen een angstklimaat in de Verenigde Staten aanwakkert. Waarna hij vertwijfeld uitroept: „Maar wij worden beschoten, wij worden gedood.”

De in tranen gedrenkte woorden van Rivers komen aan. De beelden worden op vrijwel alle televisiezenders uitgezonden en becommentarieerd. Op sociale media maken zijn uitspraken veel los. De gereputeerde coach en oud-NBA-speler raakt vele harten als hij zegt dat zwarten door de president en zijn aanhangers worden gezien als de veroorzakers van een angstcultuur, terwijl uitgerekend zij het slachtoffer van excessief politiegeweld zijn. „Ik zou als coach benaderd moeten worden”, zegt Rivers, „maar ik word vooral vaak geconfronteerd met mijn huidskleur. Het is verbazingwekkend dat wij zwarten van ons land blijven houden, terwijl wij daar weinig voor terugkrijgen.”

Witte vaders

Rivers spreekt niet met stemverheffing. Het is zijn rustige toon die elk woord gewicht geeft. Evenals zijn retorische vraag of ook witte vaders hun zoon moeten waarschuwen voor geweld als hij de straat op gaat. Hij krijgt op Twitter onder anderen steun van oud-president Barack Obama, die hem lof toezwaait.

Dat Rivers het nieuws haalt als mens en niet als coach is exemplarisch voor het actuele sportklimaat in de VS, dat vanwege de verontwaardiging over een beschoten zwarte man sinds deze week wordt gedomineerd door stakingen. Basketballers van de NBA kwamen een dag niet in actie, omdat spelers van Milwaukee Bucks weigerden te spelen.

Hoezo focussen op basketbal in de vanwege corona gecreëerde bubbel in Florida, terwijl Kenosha, de stad waar Jacob Blake zondag is neergeschoten, in brand staat. „Wij zijn de moorden en de onrechtvaardigheid beu. Ondanks de roep om verandering is er tot nu toe geen actie geweest. Daarom kan onze blik vandaag niet op basketbal gericht zijn”, melden de spelers van Milwaukee Bucks in een verklaring.

LeBron James, de grote ster van de NBA, sloot zich van harte aan bij de stakingen. Natuurlijk, want hij had al eerder kritiek geuit. Bijvoorbeeld toen president Trump opriep geen banden van Goodyear te kopen, nadat de firma werknemers op de vingers had getikt vanwege steunbetuigingen aan de politie en Trump. Daarover ontstak James, afkomst uit Goodyears standplaats Akron (Ohio), in grote woede. En na de NBA-staking deze week reageerde hij op Twitter in niet mis te verstane bewoordingen: „Fuck this man!!!! We eisen verandering, we hebben er genoeg van.”

Lees ook: Ineens knielt iedereen in de Amerikaanse sportwereld, in dit wonderlijke jaar

De avond van de staking werd door de NBA-clubs gebruikt voor crisisoverleg. Voortijdig afbreken van de competitie vindt geen steun bij een meerderheid. Alleen beide clubs uit Los Angeles, de Lakers en de Clippers, zijn daartoe bereid. Solidariteit met de zwarte bevolking wordt vooralsnog verdrongen door de enorme financiële belangen. Bij het staken van de competitie wordt immers een miljoenenschade geleden.

Het verzet groeit

Het wegen van de zakelijke belangen gaat voorbij aan het sentiment onder zwarte sporters. Hun verzet groeit met de dag en verspreidt zich in de Verenigde Staten als een inktvlek over andere sporten, zoals honkbal, voetbal en tennis. Hun lust om te sporten verdwijnt als er opnieuw een zwarte man of vrouw is neergeschoten. Dat raakt hen persoonlijk, hun familie, hun gemeenschap. Wat doet een sportwedstrijd er dan nog toe? Er speelt een zwaarder belang. Hun emotionele reacties lijken gemeend, maar ook ingegeven door hun bekendheid. Beroemde zwarte sporters weten dat hun protest gehoord wordt.

Dat geldt ook voor tennisster Naomi Osaka, die voor Japan uitkomt en ook de Amerikaanse nationaliteit heeft. Zij stelde een daad door nog voor haar halve finale tegen de Belgische Elise Mertens het WTA-toernooi van Cincinnati, gespeeld in New York, te verlaten. De organisatie besloot vervolgens het complete dagprogramma te schrappen. Op Twitter was Osaka, kind van een Japanse moeder en Haïtiaanse vader, duidelijk in haar commentaar: „Ik ben een sporter, maar in de eerste plaats een zwarte vrouw. In die hoedanigheid verdienen belangrijker zaken dan tennis mijn aandacht.”

De winnares van de US Open en de Australian Open hoopt een debat op gang te brengen. Osaka: „Ik verwacht geen drastische veranderingen door niet te spelen, maar het zou goed zijn een discussie aan te wakkeren in een hoofdzakelijk witte sport. Ik word misselijk bij het zien van aanhoudend geweld tegen zwarte mensen door politieagenten. Ik ben doodop van altijd maar weer dezelfde gesprekken voeren.”

Osaka en de basketballers staan bij lange na niet alleen in hun protest. In het Amerikaanse vrouwenbasketbal werd het programma ook een dag stilgelegd en volgt overleg over het vervolg van de competitie. Sommige speelsters betuigen op Twitter hun steun aan de zwarte bevolking met foto’s waarop ze een shirt met kogelgaten op de rug dragen.

In de honkbalcompetitie weigerde een aantal spelers aan te treden bij duels tussen Cincinnati Reds en Milwaukee Brewers, San Francisco Giants en Los Angeles Dodgers en San Diego Padres tegen Seattle Mariners. Die wedstrijden zijn uitgesteld.

Vijf van de zes geplande voetbalwedstrijden in de Major League Soccer werden uit protest afgeblazen. Het gaat om de duels Miami - Atlanta, Dallas - Colorado, Salt Lake - LA FC, San Jose - Portland en LA Galaxy - Seattle. En ook uit de voetbalwereld waren er verontwaardigde reacties, zoals die van de voormalige Amerikaanse Anderlecht-speler Sacha Kljestan. Op Twitter schreef hij: „Voetbal is mijn leven, maar deze boycot is nodig. Genoeg is genoeg.”