SMIC is het nieuwe mikpunt in Trumps techoorlog

‘We kijken inderdaad naar andere dingen, dat klopt.” Dat ietwat vage antwoord gaf Donald Trump afgelopen week toen hem gevraagd werd of hij nog meer Chinese bedrijven op de korrel heeft. Na Huawei, TikTok en WeChat dreigen meer Chinese bedrijven ingezet te worden als wapen in de techoorlog, zoals bijvoorbeeld webwinkel Alibaba.

Lees ook: Trump verbiedt transacties met eigenaars TikTok en WeChat

Trump dwingt sociaal netwerk TikTok tot verkoop van zijn Amerikaanse divisie. Ook wil hij de Chinese app WeChat dwarsbomen in de VS, en daarmee eigenaar Tencent. Beide bedrijven worden, zoals gebruikelijk, beschuldigd van spionage en te nauwe banden met de Chinese communistische partij.

Deze week werd het bestaande exportverbod voor Huawei aangescherpt: geen enkel chipbedrijf kan nog zonder Amerikaanse toestemming technologie leveren aan de Chinese producent van 5G-netwerken en smartphones. Dit exportverbod kunnen de Amerikanen wereldwijd afdwingen, omdat de VS veel gereedschappen ontwikkelen die onmisbaar zijn voor de complexe productie van processoren en geheugenchips.

Lees ook: Hoe Trump faalde in de strijd tegen Huawei

Trump was aanvankelijk aarzelend in zijn acties tegen Chinese bedrijven, omdat dit de handelsbesprekingen met Bejing kon verstoren. Maar met het oog op de presidentsverkiezingen laat hij die schroom varen en volgt hij agressief exportbeleid. China reageert tot nu toe nog niet met blokkades van Amerikaanse bedrijven als Apple.

De Amerikaanse president weet zich omringd met adviseurs die de anti-Chinese aanpak toejuichen. Volgens ingewijden proberen zij ook chipfabrikant SMIC op de zwarte lijst te krijgen. Dat zou Nederland raken: SMIC is het bedrijf dat bij ASML een geavanceerde EUV-lithografiemachine bestelde. De benodigde exportvergunning is, mede onder druk van de VS, nog niet afgegeven.

De EUV-machine staat op de lijst van goederen die mogelijk voor militair gebruik ingezet kunnen worden - daarom kan deze Nederlandse hightech ter waarde van 100 miljoen euro niet zomaar aan China geleverd worden. ASML moet aantonen dat SMIC, oftewel Semiconductor Manufacturing International Corporation, te vertrouwen is.

Lees ook: China mikt op eigen chipindustrie

In dit gevoelige dossier proberen de VS het beeld van SMIC te beïnvloeden. NRC kreeg deze week inzage in een vertrouwelijke Amerikaanse analyse die SMIC in verband brengt met conglomeraat CTEC en de Chinese defensie-industrie. De China Electronics Equipment Group produceert onder meer drones, militaire apparatuur en zou een SMIC-klant en partner zijn, stelt het rapport.

Meerdere bedrijfsonderdelen en onderzoeksinstituten van CTEC staan al op de verboden lijst van het Amerikaanse ministerie van Handel. Zoals HBFEC, een divisie die de surveillance-app ontwikkelde waarmee China volgens Human Rights Watch moslimminderheden onderdrukt.

SMIC, deels eigendom van de Chinese overheid, kreeg in 2007 in de VS de status van ‘vertrouwd leverancier’. Maar dat was in een tijd dat Amerikaans-Chinese betrekkingen relatief goed waren.

In mei vertelde topman Haijun Zhao tijdens een presentatie dat het bedrijf al jaren succesvol samenwerkt met het Amerikaanse ministerie van Handel. „SMIC is een internationaal bedrijf en we volgen de Amerikaanse regels voor non-militair gebruik tot nu toe perfect.”

SMIC wil aanvankelijk niet reageren op de nieuwe Amerikaanse aantijgingen „Zeker in dit klimaat onthouden we ons van uitspraken over klanten of leveranciers”, zegt een woordvoerder aan de telefoon. Later volgt de mededeling dat SMIC „sinds de oprichting [in 2000] geen chips voor militaire doeleinden produceerde.”

Of de beschuldigingen terecht zijn of niet doet er weinig toe in deze techoorlog. Ook andere Chinese techbedrijven zijn zonder al te veel bewijs op de zwarte lijst geplaatst. Verdachtmakingen an sich zijn genoeg om onrust te zaaien en zand in de motor te gooien van de ontluikende Chinese chipindustrie.

Het Europese beeld van SMIC is anders; volgens ASML is SMIC een gewone klant waarmee het bedrijf al decennia zaken doet. En in 2015 begon de Belgische onderzoeksinstelling Imec samen met de Amerikaanse chipontwerper Qualcomm een joint venture met SMIC om de Chinezen te helpen bij de ontwikkeling van fijnmaziger chips. Deze samenwerking loopt nog steeds, meldt Imec.

SMIC kan inmiddels chips produceren met een nauwkeurigheid van 14 nanometer (1 nanometer is een miljoenste millimeter). Daarbij loopt het bedrijf minstens twee generaties achter op de toonaangevende technologie van TSMC uit Taiwan. Daar laat ook Apple zijn processoren vervaardigen. TSMC maakt chips met 7 en 5 nanometer-techniek, dankzij de EUV-machines van ASML. Zulke fijnmazige chips zijn zuiniger en sneller.

Lees ook: De magische machine waar China en de VS om vechten

SMIC is een foundry, een fabriek die in opdracht van andere ontwerpers chips produceert. De omzet is bescheiden (3 miljard dollar in 2019) vergeleken met TSMC (35 miljard dollar). Toch is SMIC China’s belangrijkste troef om een eigen chipindustrie te ontwikkelen. Het doel is alle geavanceerde productiemiddelen te verzamelen en te beheersen, voor 2025.

De Chinese nieuwssite Sohu.com omschreef dat proces treffend als het ‘tien jaar lang slijpen van een zwaard’: Made in China 2025 moet een zelfstandige chipindustrie opleveren om economische én militaire doelen te verwezenlijken.

Huawei

De grootste klanten van de Chinese chipmaker zijn Qualcomm en Huawei. SMIC speelt dus ook een rol in het Huawei-dossier. Huawei ging, toen het dit voorjaar afgesneden werd van TSMC, op zoek naar alternatieve chips voor smartphones en gaf zowel het Taiwanese Mediatek als SMIC een opdracht. Dankzij de zojuist aangescherpte exportregels van het Amerikaanse ministerie van Handel is die omweg nu afgesneden.

Lees ook: Nu heeft Trump Huawei in de wurggreep

Een volledige Amerikaanse ban van SMIC zou het bedrijf belemmeren bij nieuwe investeringen. Maar de Chinese staat is gul en stak dit jaar twee miljard dollar in SMIC. Ook de recente beursgang in Shanghai leverde SMIC nieuw kapitaal op: de koers verdrievoudigde zelfs op de eerste dag. SMIC had de beursnotering in New York vorig jaar al opgezegd - tekenend voor de verslechterde relatie.

Jaarlijks importeert China voor 70 miljard dollar aan halfgeleiders uit de VS. Die omzet wil de Amerikaanse chipindustrie niet missen. Maar als de VS doorgaan met het opleggen van eenzijdige restricties voor chipmakers, zullen fabrikanten op zoek gaan naar niet-Amerikaanse alternatieven om de uitdijende Chinese markt te blijven bedienen. Zonder samenwerking met andere landen die chiptechnologie ontwikkelen – zoals Nederland, Zuid-Korea, Taiwan en Japan – loopt Trump het risico om uiteindelijk niet de Chinese, maar zijn eigen technologiesector te isoleren.