En toen was er weer een private bank minder

Vermogend genoeg om klant te zijn van private bank Hof Hoorneman Bankiers? Dan wordt u binnenkort geholpen onder de vlag van Van Lanschot Kempen. Die beursgenoteerde bank uit Den Bosch neemt de kleinere vermogensbeheerder uit Gouda over van de oprichters voor een onbekend bedrag, maakten de partijen dinsdagochtend bekend.

Daarmee verdwijnt opnieuw een private bank. Waar voor Europese retailbanken al lang een fusie- en overnamegolf wordt voorspeld en zelfs aangemoedigd, is die al een aantal jaar aan de gang onder banken die zich richten op grotere vermogens, ook in Nederland. Zo worden klanten van het Goois Effectenhuis nu bediend door Comtessa Vermogensbeheer, ging Nobel over in concurrent Oyens & Van Eeghen en fuseerde Today’s Vermogensbeheer met Fountain Capital Advisory en Mijn Effecten. En dat is slechts een kleine selectie uit de lijst met overnames in 2019.

Voor Van Lanschot is de overname, waarmee 1,9 miljard wordt toegevoegd aan het beheerd vermogen van rond de 90 miljard euro, ook al de vierde in vijf jaar. Zo werd in 2017 de Nederlandse tak van UBS overgenomen (2,6 miljard euro extra beheerd vermogen), en werd in 2016 Staalbankiers gekocht (1,7 miljard euro).

Een belangrijke reden voor de consolidatiegolf is volgens kenners en analisten de regeldruk. „We zijn een bank met een volledige bankvergunning”, legt algemeen directeur van Hof Hoorneman, Jaco Aardoom, uit aan de telefoon. „Daardoor moeten we aan dezelfde eisen voldoen als een ABN Amro of een ING. De lasten daarvoor zijn voor een kleine speler verhoudingsgewijs hoog.”

De banklicentiekosten waren eerder deze zomer ook de reden dat de Qatarese eigenaar van concurrent InsingerGilissen de Nederlandse vergunning inleverde. Met behoud van de Nederlandse merknaam wordt voortaan gewerkt onder een Luxemburgse licentie, waar ook de Belgische, Duitse en Spaanse private dochters onder worden geschoven.

‘Er gaat niets af’

Het leven van kleine private banken wordt volgens Aardoom van Hof Hoorneman de laatste jaren nog eens extra bemoeilijkt doordat het aantal regels groeit. Zo kwamen er strengere eisen rond het geven van advies aan klanten (Mifid II) en worden er steeds strengere eisen gesteld aan de screening op malafide klanten. „Telkens moesten we weer door een grote stapel regels heen, en moesten we daar weer een systeem voor vormgeven”, aldus Aardoom. „Er komt alleen iets bij, er gaat niets af, en het levert geen inkomsten op.”

Volgens analist Cor Kluis van ABN Amro is de regeldruk een belangrijke reden dat de overnametrend voorlopig niet voorbij is. „Als je een systeem moet bouwen om je klanten goed te screenen maakt het wat betreft de kosten niet uit of je dat doet voor 1.000 of voor 50.000 klanten. En dan is dat met 50.000 klanten veel beter te dragen. Daarom zie je dat kleinere partijen aansluiting zoeken bij grotere.”

Hof Hoorneman had in principe zelf een grotere partij willen worden, door zelfstandig te groeien. De private bank heeft daarom het aantal diensten de afgelopen twee jaar uitgebreid. „Maar die groei gaat langzaam, en toen klopte Van Lanschot Kempen aan. Dat bleek voor ons de ideale partner; onze klanten profiteren zo in een klap van de schaalvoordelen.”

Transparantie

Wetten en regels zijn niet de enige reden dat kleinere private banken het moeilijk hebben, ziet Bart Spronk van vergelijking- en adviessite Finner. De wensen van vermogende klanten zijn ook veranderd. „Ze zijn er nog wel: mensen die blind varen op een persoonlijke bankier en tevreden zijn met „iets van rendement”, vertelt Spronk telefonisch. „Maar dat is aan het veranderen door meer transparantie in kosten en rendement. Wil je nieuwe klanten binnenhalen, dan moet je hoog scoren op vergelijkingssites.” „Als je je fees niet omlaag krijgt, verlies je klanten”, ziet ook Aardoom van Hof Hoorneman. „Dat erodeert de winstmarges.”

Vermogende klanten hebben ook niet altijd meer behoefte aan een persoonlijk contact bij een bank, zoals bij private banken de norm is voor vermogens boven de half miljoen. Spronk van Finner: „Dat zag je al bij de iets kleinere vermogens, dat ze meer zelf online gingen doen. Maar nu zie je dat ook de rijkeren dat als een optie zien.”

Vermogenden zijn ook niet ongevoelig voor de opkomst van passief beleggen, ziet Aardoom van Hof Hoorneman. Daarbij wordt niet actief gehandeld in aandelen, maar wordt een mandje van aandelen gevolgd, bijvoorbeeld alle aandelen in een beursindex als de AEX. „Die strategie is goedkoper: de beheerders zijn geen kosten kwijt aan onderzoek naar bedrijven of de wereldeconomie”, stelt Spronk. „Hierdoor is deze beleggingsvorm voor veel mensen een interessant alternatief.”

Lees ook: Je belegt nooit zonder kosten

Het onderscheidend vermogen van private banken vervaagt door al deze trends, stelt Kluis van ABN Amro. „Onderscheid kunnen private banken vooral nog maken in moeilijkere beleggingen, zoals in vastgoed. Ook blijft er wel behoefte aan belastingplanning of het hulp bij familievermogens. Maar ook daarbij zijn de marges belangrijk. Je zag afgelopen jaren dat het minimumvermogen voor dit soort private banking dan ook omhoog is gegaan.”

Op dit moment zijn er nog zo’n 140 kleinere aanbieders voor vermogensbeheer actief, die volgens het Financieele Dagblad een gezamenlijk marktaandeel hebben van 15 procent. De rest van de markt is in handen van de grootbanken en grotere partijen als Van Lanschot Kempen en InsingerGilissen.

Spronk vermoedt dat door alle overnames uiteindelijk een flink deel gaat verdwijnen, misschien dat de helft van de huidige partijen overblijft. Spronk denkt niet dat dat slecht is voor de concurrentie. „Ik denk dat het uiteindelijk beter is voor klanten. Bij de kleinere aanbieders zien wij dat de kwaliteit onder druk staat.” De vraag is wel of de door een fusie of overname verlaagde kosten ook worden doorberekend aan klanten. „Aan de onderkant van de markt zien we de kosten wel dalen, maar bij de grotere spelers wat minder.” Van Lanschot Kempen blijft ook om zich heen kijken voor mogelijke nieuwe overnames, zei topman Karl Guha tegen analisten. „Maar we doen het rustig aan. Als je haast hebt, betaal je al snel te veel.”