‘Ik vind Nederland een eenzaam land’

‘Ik ben geboren en groot geworden in Brugge, maar ik spreek geen woord Vlaams. Wij woonden in België voor het werk van mijn vader. Volgens mij vindt mijn moeder Nederland het mooiste land van de wereld. Ik hoorde thuis altijd: België is stom en werd op school gepest met mijn uitspraak. Ik had het gevoel dat ik opgroeide in een vreemd land, terwijl ik geen ander land kende.

„Op mijn zeventiende kwam ik naar Nederland om naar het conservatorium te gaan. Tot mijn stomme verbazing was ik hier meteen ‘de Belg’. Dat ik er in België niet bij hoorde, snapte ik. Maar om hier ook meteen te horen: wanneer ga je weer weg...? Dan is de marge wanneer je erbij hoort wel heel klein. Ik vond vrienden onder expats. Die willen nieuwe vrienden maken. Naast het conservatorium in Amsterdam heb ik filosofie gestudeerd, daarna harp in Berlijn.

„Ik ben samen met een Griek. Ik zag hem op het conservatorium en dacht: jij bent een goed mens. Na een jaar nam hij me mee naar zijn eiland, Kos. Daar ervoer ik wat ik ook op een reis in Iran heb ervaren: ik voelde me gedragen door de mensen om me heen. Niemand vraagt me in Griekenland waar ik vandaan kom, wanneer ik weer wegga. Ze vragen juist vaak of ik Grieks ben – er zijn daar veel gemengde huwelijken.

„Mijn vriend dacht dat wij geen toekomst hadden omdat hij terug wil. Na mijn afstuderen ben ik een maand naar Thessaloniki gegaan om Grieks te leren, gewoon zelf, uit een boek. Een grote stad, in de heetste maand van het jaar. Toen ik zelfs dat leuk vond, dacht ik: we kunnen nog wel even voort. Elk jaar zijn we een tijd in Griekenland. In de winter gaan we olijven plukken, in de zomer vissen en naar het strand. En bijna elke avond maken we muziek, in een groep.

„Muziek heb ik altijd gebruikt om dingen intens te kunnen ervaren. En om bij gevoelens te komen waar ik met mijn hoofd niet bij kan. Ik maak documentaire-concerten: journalistiek onderzoek aangevuld met live muziek. Om wat ik wil zeggen ook invoelbaar te maken, en niet alleen begrijpelijk. Zoals: wat het betekent om tussen twee culturen in te moeten leven. Veel third culture-mensen verplaatsen zich makkelijk van situatie naar situatie. Maar die vrijheid betekent niets zonder ook verbonden te zijn. En andersom.

Het kan zo lang duren voor mensen elkaar vertrouwen. In het gebouw waar ik woon heb ik geprobeerd mijn buren te leren kennen. Dat is niet gelukt.

‘Dit jaar heb ik een project gedaan over eenzaamheid. Ik vind Nederland een eenzaam land, België ook. Het kan zo lang duren voor mensen elkaar vertrouwen. In het gebouw waar ik woon heb ik geprobeerd mijn buren te leren kennen. Dat is niet gelukt. Daar voel ik me echt onveiliger door. Ik wilde een uitweg vinden uit dat probleem. In Griekenland voel ik me welkom waar ik ook kom, het tegenovergestelde van eenzaam. Hoe dat komt begreep ik niet. Ik dacht: als ik dat onder woorden kan brengen, is dat misschien een uitweg.

„Ik ben een roadtrip gaan maken in Griekenland, naar plaatsen die ik nog niet kende. Een half jaar ben ik onderweg geweest, zeker 150 mensen heb ik gesproken, vooral van mijn leeftijd. Dat zijn geen voor de hand liggende gesprekken. Je vraagt naar de sociale logica van een volk, dat breng je normaal nooit onder woorden. ‘Zon, zee en familie’ is voor mij te oppervlakkig.

„We kwamen uit bij ideeën die uit de oudheid komen en nog altijd leven, zoals filoxenia en filotimo. Filoxenia, gastvrijheid, komt voort uit angst. Juist uit angst ga je naar de vreemdeling toe en stel je vragen. Dan ben je minder bang. Filotimo is dat je dingen doet voor anderen omdat je dat zelf wilt, niet omdat je er iets voor terug wilt. En: je moet je eigen morele kompas vormgeven, bedenken hoe je in het leven wilt staan en wat je wilt doen voor je vrienden no matter what. Het is voor iedereen anders, maar je moet er wel zelf over nadenken.

„Net voor de lockdown landde ik op Schiphol. Ik zag Nederland van boven. Ik dacht: nu vind ik het goed om hier te zijn. Ik heb een handvat om wat ik hier mis aan te pakken.

„Ik leerde in Nederland eens een Grieks koppel kennen. Ze waren van plan om hier te blijven. Maar toen hun baby twee maanden was zeiden ze: we kunnen haar hier niet opvoeden omdat wij ons hier niet senang voelen. Dat heeft me zo geraakt. Het getuigt van zoveel emotionele intelligentie. Als iets niet werkt: verander het. Ga het niet uitzitten. Zet een stap.”