‘De stroming trekt je zo onderuit’

Pontificaal voor het Kurhaus wappert de rode vlag. Tot aan waar de eerste golf breekt, is het druk. Achter de branding een paar zwemmers – maar de reddingsbrigade op jetski maant hen dichter naar het strand te gaan. De regel op Scheveningen is: tot aan de knieën in het water wordt gedoogd.

Afgelopen zondag kwamen er vier mensen om aan de Nederlandse kust. In Den Haag werd omstreeks 13.00 uur een 28-jarige man uit zee gehaald en aan het einde van de middag een man van 24. Beiden werden gereanimeerd. Twee andere mannen kwamen om het leven in Wijk aan Zee en in Zandvoort. Wat precies tot hun dood heeft geleid is niet bekend, maar Reddingsbrigade Nederland wees de afgelopen dagen op een gevaarlijke situatie die ontstond door een mix van extreme drukte en een venijnige stroming, die ook maandag weer leidde tot het hijsen van de rode vlag.

De meeste Nederlandse toeristen die maandag op het strand zijn, hebben gehoord dat de zee gevaarlijk is. Max Bardt (19) en Sasja (22) uit Delft, die zoals de meeste badgasten niet met haar achternaam in de krant wil, hoorden het op de radio en van hun moeder. Toch gingen ze liever hierheen om af te koelen dan naar een plas in de buurt van hun woonplaats, vanwege de blauwalg daar. „Als het water trekt, passen we op”, zeggen ze. Ina en Rita uit Twenterand, drie dagen in Den Haag, zeggen tot waar de golf breekt te willen lopen. „We zweten ons lek, we wilden toch even het water in.”

Voor het eerst werden er op zaterdag 8 augustus NL-Alerts uitgestuurd aan bezoekers van de kust van Noord- en Zuid-Holland. Iedere strandgast kreeg rond 16.30 uur een noodmelding op zijn telefoon. „Rode vlag op strand gehesen, gevaarlijke stromingen op zee, ga maximaal tot kniehoogte het water in, volg aanwijzingen van reddingsbrigade en hulpdiensten op. „Het is maar goed dat er een bericht werd gestuurd”, zegt reddingsbrigadier Bruno Molenaar (28) aan de telefoon. Hij is werkzaam in Castricum, waar dit weekend ook een rode vlag uithing. „Mensen zien die vlag niet, die zijn vaak druk met vakantievieren”, zegt hij. Het strand lijkt deze dagen op een „mierenhoop” met een andere samenstelling dan in voorgaande jaren.

„Normaal komen de meeste bezoekers uit de regio. Dit jaar zien we meer toeristen en dagjesmensen. Misschien zijn zij vanwege corona in eigen land op vakantie. En we zien heel veel Duitsers.”

Roze flamingo’s

Reddingsbrigadiers houden de roze flamingo’s altijd in het vizier, zegt Molenaar. Opblaasdieren en luchtbedden drijven af, samen met hun passagiers. „En voor je het weet ben je vijftig meter uit de kust.” Dan moet je terug zwemmen, en dat is een heikel punt. Want het grootste misverstand over de zee, is dat je er lekker in kunt zwemmen. „Het zwémbad, dat is om in te zwemmen”, zegt Molenaar. De zee is het veiligst tot kniehoogte, niet verder dan twintig tot dertig meter van de kust.

Lees ook: Op pad met de Haagse Vrijwillige Reddingsbrigade

Zondag 9 augustus was behalve de warmste 9 augustus ooit (35,3 graden in Gilze-Rijen) ook de dag met het record aantal hulpverleningsacties van de Reddingsbrigade. Er moest 480 keer worden uitgerukt, 45 keer was er sprake van een levensbedreigende situatie. Het laatste record dateert van 25 juli 2019, toen waren er 461 hulpverleningsacties.

Een groot deel van Molenaars werk bestaat uit heen en weer varen op ongeveer dertig meter van de kust en mensen terugsturen die die lijn hebben bereikt. Soms reageren zij gepikeerd. „Dan zeggen ze dat ze goed kunnen zwemmen en het wel redden.” Tegen hen zegt Molenaar: „Doe het dan voor de kinderen, want die zwemmen achter je aan als ze je zien.”

Molenaar en zijn collega’s hadden zondag al gezien dat er hoge golven waren, en dat mensen moeilijk tegen de stroming in kwamen. „Er is geen landelijk protocol voor de rode vlag en wanneer je die hijst”, zegt hij. „Het gaat altijd in overleg met de burgemeester. Soms stellen we het zelf voor, zondag kwam het verzoek vanuit de meldkamer van de veiligheidsregio.”

Het was de drukte in combinatie met gevaarlijke muistromingen. „De mui is het gebied tussen de zandbanken voor de kust. Het water stroomt naar het strand als het vloed is. Als het laag water is, stroomt het water terug. En wanneer er dan een stevige aflandse wind staat, zoals zondag, kunnen er sterke stromingen ontstaan.” Zwemmers kunnen zich op hun rug mee laten voeren door de stroming en komen dan als alles goed gaat uit achter de zandbank, waar het water weer rustig is. „Maar de meeste mensen raken in paniek en gaan zich verzetten.” De ernstigste zwemongelukken gebeuren op die momenten, zegt Molenaar.

Buitenlandse toeristen

De buitenlandse toeristen die maandag op Scheveningen zijn, onder wie veel Belgen en Duitsers, hoorden veelal niet over de gevaarlijke zee. Sandra en Dennis uit Stuttgart dachten dat het normaal was dat niemand zwom. „Het is onze eerste keer hier.” Ze merkten wel dat de stroming sterk was: „Het trekt je zo onderuit”, zegt Sandra.

Gemiddeld verdronken er in de afgelopen twintig jaar jaarlijks 87 inwoners van Nederland. In 2019 waren dat er 76 , naast 26 niet-inwoners, meestal Duitsers of Polen. De gegevens van het CBS tonen geen verband aan tussen warme seizoenen en het aantal verdrinkingen in die seizoenen. Het lijkt er niet op dat het aantal verdrinkingen dit jaar toeneemt, maar vier doden op één dag is uitzonderlijk.

Drie vrienden uit het Duitse Osnabrück staan met een biertje in de hand in het water. Dat ze maar tot de knieën in het water mogen, weten ze niet. De vierde vriend komt uit zee. Hij zegt dat hij tijdens het zwemmen niemand meer om zich heen zag. „Ik vroeg me al af waarom.” Hij vraagt: „Waarom drijven er geen boeien? Dan weet je dat je niet verder mag.”