Kabinet: zet militairen in bij contactonderzoek

De landelijke GGD moet zo snel mogelijk meer mensen aannemen om de capaciteit van het cruciale bron- en contactonderzoek naar nieuwe coronabesmettingen te vergroten. Tijdelijke inzet van het leger sluit minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) daarbij niet uit. „Zo hopen we in korte tijd meer mensen beschikbaar te krijgen die het onderzoek kunnen uitvoeren, en daarmee deze onmisbare schakel in de strijd tegen corona te versterken”, stelt De Jonge vrijdagavond in een schriftelijke verklaring.

De minister reageert daarmee op nieuws dat de GGD-regio’s Amsterdam en Rotterdam-Rijnmond gaan stoppen met het informeren van ‘nauwe contacten’ van alle met het coronavirus besmette personen. Vanwege het toenemende aantal besmettingen in de regio’s en het oplopende aantal contacten is het bron- en contactonderzoek anders niet meer vol te houden, zo stellen zij.

In het vervolg moet een besmette persoon in deze regio’s zelf zijn of haar nauwe contacten – een kwartier contact binnen anderhalve meter – informeren over besmettingsrisico’s. De aanpassing van het bron- en contactonderzoek is tijdelijk en kwam tot stand in overleg met het RIVM, schrijven de twee GGD-regio’s vrijdag in persberichten. GGD-medewerkers houden nog wel een gesprek met de besmette persoon om de bron van de besmetting te achterhalen. Maar het informeren van nauwe contacten is vervolgens de verantwoordelijkheid van deze ‘index-patiënt’ zelf.

Het besluit van de twee GGD’s om het contactonderzoek te beperken, leidde tot veel kritiek, onder andere van PvdA-fractievoorzitter Lodewijk Asscher. Die schreef op Twitter: „Dit kan echt niet zo. Het kabinet moet de GGD te hulp schieten. Snel.”

RIVM: ‘niet wenselijk’

De verantwoordelijkheid bij besmette mensen zelf leggen om hun contacten te informeren is „niet wenselijk”, zegt een woordvoerder van het RIVM. „Je wil zo goed mogelijk zicht houden op het virus.” Al is het niet zo, zegt zij „ dat de GGD’s alles loslaten.” Besmettingen in risicogroepen of risicovolle situaties – zoals mensen die in de zorg werken of bij een evenement aanwezig waren waar geen anderhalve meter afstand gehouden kon worden – worden nog wel nagebeld door de GGD.

Het beperken van het contactonderzoek legt meer verantwoordelijkheid bij een samenleving die zich steeds minder houdt aan de coronamaatregelen van het kabinet. „Het is de vraag of mensen hun contacten wel gaan informeren”, zegt de RIVM-woordvoerder. De GGD-regio’s willen zo snel als het kan zelf weer alle contacten benaderen. „Het feit blijft dat je minder goed zicht op het virus krijgt”, zegt de RIVM-woordvoerder. „Dat moet je niet willen, maar dat hebben we met z’n allen veroorzaakt.”

Het verminderd naleven van de gedragsregels, zoals het houden van voldoende afstand, is ook volgens minister De Jonge en de GGD-regio’s de reden om het contactonderzoek te beperken. Enerzijds leidde dat tot een onverwachte stijging van het aantal besmettingen in Rotterdam en Amsterdam. Anderzijds hebben besmette personen vanwege het niet houden van afstand veel meer nauwe contacten om na te bellen. Besmette personen met meer dan vijftig van die contacten zijn niet ongebruikelijk, schrijft de GGD Amsterdam.

„Het is een logische vervolgstap met het oplopend aantal besmettingen”, zegt Saskia Baas, directeur Publieke Gezondheid bij de GGD Rotterdam. „We focussen ons op risicogroepen en risicovolle situaties. Met deze nieuwe werkwijze zetten we onze capaciteit het effectiefst in.”

De Jonge heeft de GGD gevraagd het landelijke opschalingsplan versneld door te voeren. De GGD’s kunnen momenteel iedere dag zeshonderd onderzoeken starten, schreef de minister vrijdag in een brief aan de Tweede Kamer. De grenzen van die capaciteit komen nu al in zicht, met gemiddeld zo’n vierhonderd nieuwe besmettingen per dag – met uitschieters naar boven.

De GGD’s kunnen gebruik maken van een landelijk pool onderzoekers als de eigen capaciteit tekortschiet. Negen van de 25 GGD-regio’s doen dat op dit moment. De Jonge wil dat de die groep ‘vliegende keeps’ versneld vergroot wordt en binnen twee weken verdubbelt in omvang naar 1.100 voltijdbanen, „en in die periode daarna nog eens een verdubbeling”.

Iedere nieuwe besmette persoon moet binnen 24 uur bereikt worden voor een bron- en contactonderzoek. De contacten van personen krijgen het advies om zich bij klachten te laten testen op het coronavirus. Het doel is infectieketens doorbreken, door nieuwe besmettingsbronnen sneller te bereiken.

Grotere capaciteit

Met het oog op het najaar – wanneer nog meer besmettingen verwacht worden – zijn ook de GGD-regio’s druk bezig om hun capaciteit voor het bron- en contactonderzoek op te schalen. GGD Rotterdam-Rijnmond en GGD Amsterdam willen het aantal medewerkers op korte termijn ook ruim verdubbelen.

„En tegelijkertijd, de GGD kan het niet alleen”, schrijft De Jonge. Zonder naleving van de gedragsmaatregelen door de rest van Nederland blijft het dweilen met de kraan open, waarschuwde de landelijke GGD eerder deze week al. De Jonge: „We zullen de discipline moeten hervinden om ons aan de basisregels te houden en het de GGD zo mogelijk maken om hun belangrijke werk goed te kunnen blijven doen.”