Trump omarmt doodstraf als campagne-instrument

Daniel Lewis Lee moet de eerste worden. Voor het eerst sinds maart 2003 zou deze maandag op last van de Amerikaanse federale overheid de doodstraf weer worden toegepast. Lee zou met één enkele injectie ter dood worden gebracht in de Terre Haute-gevangenis in de staat Indiana.

Dit weekeind leek de corona-epidemie dit voornemen nog eventjes te doorkruisen. Onder meer op grond van een pleidooi van de moeder en grootmoeder van twee van Lee’s slachtoffers besloot een rechter in Indiana vrijdag dat de doodstraf nog niet kon worden voltrokken. De nabestaanden hadden bezwaar aangetekend tegen voltrekking van de straf. Zij stelden dat het gevaar te groot was dat zij besmet zouden raken bij de reis naar de gevangenis of ter plekke, waar zij als getuigen de executie zouden bijwonen zoals in de Verenigde Staten gebruik is.

Zondag bepaalde een hof van beroep dat de executie wel mag doorgaan. Deze staat nu gepland voor maandagmiddag 16.00 uur lokale tijd (22.00 uur in Nederland).

‘Allerverschrikkelijkste misdaden’

Trump beloofde tijdens zijn verkiezingscampagne in 2016 de doodstraf opnieuw in te voeren. Voor hem is dat een onderdeel van law and order. In juli vorig jaar kondigde minister van Justitie Barr aan dat „de slachtoffers van de allerverschrikkelijkste misdaden” recht zou worden gedaan. Hij gaf het federale gevangeniswezen opdracht zich weer gereed te maken voor de voltrekking van doodvonnissen. Op dat moment zaten vijf federale gevangenen te wachten op hun executie. Drie van hen zouden komende week ter dood worden gebracht.

Danny Lee (47) werd in 1999 veroordeeld wegens een roofmoord, waarbij hij een echtpaar en hun acht jaar oude dochter om het leven bracht. Hij deed dat samen met een andere man, met wie hij lid was van een racistische groep die zichzelf de Arische Volksrepubliek noemde. Het doel van die organisatie was de vestiging van een onafhankelijke staat in het noordwesten van de VS, exclusief voor witte mensen en gebaseerd op het christelijk geloof.

Zeven doodvonnissen in 2020

De doodstraf wordt in de VS minder en minder ten uitvoer gebracht en de publieke steun ervoor daalt. Na een piek van bijna honderd executies in 1999 – op federaal en staatsniveau – is het aantal gestaag teruggelopen tot het er de afgelopen zes jaar nooit meer dan dertig waren.

Lees ook: De doodstraf in de VS is heel snel op zijn retour

De laatste federale executie betrof een Irak-veteraan die in Texas een jonge militair had verkracht en vermoord. President George W. Bush wees destijds een verzoek om gratie af. Die executie vond plaats op 18 maart 2003 in dezelfde Terre Haute gevangenis in Indiana. Dit jaar zijn pas zeven doodvonnissen ten uitvoer gebracht, allemaal bij gevangenen die op staatsniveau waren veroordeeld. Dit aantal is sinds 1983 niet zo gering geweest.

Dat laagterecord is mede te danken aan de omstandigheid dat er een tekort is aan de middelen voor de dodelijke injecties. In de meeste staten worden drie verschillende injecties gebruikt bij de executie: een verdovend middel, een narcosemiddel en een middel dat de dood tot gevolg heeft. Lange tijd was dat een bromide, dat verlamming teweeg bracht. Toen dit middel schaars werd, gingen staten over tot een barbituraat, pentobarbital. In de staat Texas wordt bij executies slechts één injectie pentobarbital gebruikt. Minister Barr heeft vorig jaar bepaald dat ook de federale doodvonnissen met een enkele injectie hiervan worden voltrokken.

Europese fabrikanten van verschillende farmaceutische middelen die bij de tenuitvoerlegging van de doodstraf worden gebruikt, hebben de afgelopen jaren hun leveranties aan de Amerikaanse overheid gestopt. Zo heeft het Deense bedrijf Lundbeck afgezien van verkoop van pentobarbital. Vrijdag protesteerde de Europese Commissie bij Washington tegen de hervatting van de federale executies.

Terwijl hij streng wil lijken tegen criminaliteit, hield Trump vrijdag zijn vriend Roger Stone juist uit de cel

Roger Stone

Net voor het begin van de week dat Trump zijn vastberadenheid ten aanzien van de doodstraf en law and order wil demonstreren, gaf hij vrijdag een verklaring uit waarin hij zijn presidentiële bevoegdheid gebruikte om zijn vriend en adviseur Roger Stone uit de gevangenis te houden. Stone (67) werd dit jaar tot veertig maanden celstraf veroordeeld, onder meer wegens liegen tijdens verhoren door Congrescommissies en het bedreigen van een getuige die ook zou worden verhoord. Binnenkort had hij die straf moeten gaan uitzitten.

Stone werd verhoord over de vraag of hij in 2016 van de klokkenluiderswebsite WikiLeaks informatie had geprobeerd te verkrijgen over gestolen e-mails van Hillary Clinton, op dat moment de politieke tegenstander van Donald Trump. Stone zou hebben gehandeld ten behoeve van Trump en stond hierover in nauw overleg met leden van diens campagneteam.

In zijn verklaring over de gratieverlening schreef Trump vrijdag dat Stone „een slachtoffer is van het Rusland-verzinsel dat Links en zijn bondgenoten in de media jarenlang hebben uitgevent in een poging het presidentschap van Trump te ondermijnen”.

Aanpassing op maandag 13 juli: Zondag bepaalde een hof van beroep dat de executie van Lee wel door kan gaan. Dat is hierboven aangepast.