Diemen is beter dan Kopenhagen

Toen architect Sjoerd Soeters in het voorjaar van 2017 zijn redelijke alternatief presenteerde voor het megalomane plan van de gemeente Amsterdam om de Sluisbuurt aan het IJ vol te zetten met een stuk of 25 torens met een hoogte van 40 tot 140 meter, kreeg hij opvallend weinig bijval van andere Amsterdamse architecten. Sterker nog, zeventien van hen sloten zich aaneen en riepen in Het Parool de gemeente op zich niet te laten ‘gijzelen’ door het plan-Soeters, met ‘Parijse’ woonblokken van zes à zeven verdiepingen, maar de bouw van Dubai aan het IJ met kracht voort te zetten. Een van de ondertekenaars van de oproep, Bjarne Mastenbroek, liet zich later ontvallen dat het in Amsterdam de hoogste tijd was voor een nieuwbouwwijk die nu eens niet was ontworpen door Soeters.

Stempel gedrukt

Inderdaad heeft Soeters de afgelopen decennia als geen andere ontwerper zijn stempel gedrukt op Amsterdam en de omliggende gemeenten. Soeters’ succes begon in de jaren negentig met zijn ontwerp voor het Java-eiland, een van de drie voormalige haveneilanden in het Oostelijk Havengebied die toen veranderden in woonwijken. Met zijn grachtjes, gevarieerde bebouwing en openbare binnentuinen bleek Soeters’ Java-eiland de beste van de drie nieuwe woonwijken in het voormalige havengebied.

Later volgde Oostpoort, een nieuwe winkel- en woonbuurt met smalle straatjes en pleintjes op het vroegere terrein van de gasfabriek in Amsterdam-Oost. Omstreeks 2005 maakte Soeters’ bureau het onwerp voor de woonwijk die nu in de voormalige Houthaven in de Spaarndammerbuurt wordt gebouwd. Hier is nu al te zien dat stedenbouw voor een woonwijk veel belangrijker is dan architectuur: de vele huizen in sleetse jaren-dertig- en pakhuizenstijl zullen niet verhinderen dat de Houthaven een mooie stadsbuurt aan het IJ wordt, met als blikvanger de negentig meter hoge Pontsteiger, de kolos met het reuzengat.

Iets ten noorden van Amsterdam gaf Soeters in het begin van de 21ste eeuw Zaanstad, de oude industriestad zonder hart, eindelijk een centrum waar de Zaankanters graag komen. En in Diemen, het dorp tussen Amsterdam en Duivendrecht dat wel eens het lelijkste van Nederland is genoemd, nadert Holland Park, een nieuwbouwwijk met zo’n 2.000 woningen, nu zijn voltooiing.

Holland Park is een project van de ‘vastgoedman van het jaar 2017’ André Stibbe. Een jaar of tien geleden, midden in de vorige crisis, kocht zijn bedrijf Snippe Projecten het grotendeels leegstaande kantorenpark Bergparkwijk-Noord in Diemen-Zuid. Hij wilde de kantoorgebouwen vervangen door duizenden woningen en vroeg Soeters om een vervolg op Sluseholmen, de door Soeters’ bureau ontworpen woonwijk met grachten op een eiland in de haven van Kopenhagen.

Geen Sluseholmen Part II

Toch is Holland Park, gelegen langs een metrobaan, geen Sluseholmen Part II geworden – hoewel er wel overeenkomsten zijn. Zo staan veel appartementengebouwen in Holland Park, net als in Sluseholmen (en Venetië), direct aan het water van de kromme grachten. Ook bestaan de woonblokken in Diemen, net als in Kopenhagen, uit verschillende delen met gevels die zijn ontworpen door dertien architecten, onder wie Bedaux de Brouwer en Geurst en Schulze. Het resultaat is een wijk met modern-eclectische architectuur, met ramen in vele vormen en maten, en een keur aan gevelbekledingen, van koper tot allerlei soorten baksteen. Niet spectaculair, maar precies goed voor een prettige woonwijk.

Maar de woonblokken in Holland Park zijn minder groot dan in Sluseholmen, met kleinere publiek toegankelijke en intiemere binnentuinen bovenop parkeergarages. Een slimme noviteit in Holland Park is Soeters’ oplossing van de bebouwing langs de metrobaan. Omdat straatjes die uitkomen op spoordijken altijd problematisch zijn, vormen de appartementenblokken langs de metrobaan één aaneengesloten bebouwing. Aan de ‘stadskant’ liggen nu geen doodlopende straatjes maar kleine pleinen, die worden afgesloten door extra hoge bebouwing. Zo is Holland Park, als een aan de omstandigheden aangepaste en subtielere versie van Sluseholmen, het voorlopig hoogtepunt van Soeters’ meesterlijke stedenbouw.

Lees ook: Amsterdam heeft er een icoon bij