Europese Unie stemt in met lager CO2-doel luchtvaart

De Europese Unie heeft dinsdag ingestemd met een wijziging van wereldwijde afspraken over CO₂-uitstoot door de luchtvaart. De luchtvaartsector had hierom gevraagd vanwege de coronacrisis. Volgens milieuorganisaties betekent de wijziging dat klimaatactie door de luchtvaart met drie tot vijf jaar wordt vertraagd. Nederland heeft ook ingestemd, ondanks Kamervragen van onder meer coalitiepartijen D66 en ChristenUnie.

De wijziging is een afzwakking van Corsia (Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation), een programma dat de CO₂-uitstoot door de luchtvaart moet gaan begrenzen. In 2016 besloten 193 landen binnen VN-luchtvaartorganisatie ICAO dat er vanaf 1 januari 2021 sprake moet zijn van carbon neutral growth. Groei mag nog wel, maar moet worden gecompenseerd, bijvoorbeeld door bosbouw te financieren.

Als ijkpunt voor de CO₂-limiet koos ICAO in 2018 de gemiddelde uitstoot van de jaren 2019 en 2020. Omdat de CO₂-emissies dit jaar heel laag zijn – de luchtvaart stond vanwege de coronacrisis een paar maanden stil en begint nu aan herstel – zou dat gemiddelde veel lager uitvallen dan verwacht. Luchtvaartkoepel IATA voorziet grote financiële problemen voor luchtvaartmaatschappijen door hogere compensatiekosten en pleit voor 2019 als basisjaar, in plaats van 2019 én 2020.

Lees ook over kritiek op het plan voor CO₂-compensatie door de luchtvaart

Landen zouden afhaken

De EU-beslissing is genomen door de Europese transportministers, in de Raad van de Europese Unie. Volgens de ministers, onder wie Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur, VVD), is de aanpassing nodig omdat landen anders dreigen af te haken. Deelname aan de proeffase (2021-2023) en de eerste fase (2024-2026) van Corsia is vrijwillig, in de tweede fase (2027-2035) zijn landen verplicht mee te doen. De VS stemmen naar verwachting ook voor aanpassing van het basisjaar.

IATA schat dat in 2020 250 miljoen ton CO₂ wordt uitgestoten door de luchtvaart, vergelijkbaar met de emissie van 25 jaar geleden. De verwachte gemiddelde uitstoot voor 2019 én 2020 zit op het niveau van 2010. Het CO₂-doel vanaf 2021 zou daardoor 30 procent hoger uitvallen dan zonder coronacrisis.

Dinsdag publiceerde IATA ook de nieuwste prognoses over het verwachte omzetverlies voor alle luchtvaartmaatschappijen. Naar verwachting halveert de collectieve omzet van 838 miljard euro in 2019 naar 419 miljard euro in 2020, het „slechtste jaar in de geschiedenis van de luchtvaart”. Voor 2021 verwacht de brancheorganisatie een omzet van 598 miljard euro.

Kamervragen

Elf ngo’s op het gebied van klimaat en CO₂ hebben de leden van de ICAO-raad, die voor 26 juni een besluit moeten nemen, opgeroepen om het dubbele basisjaar intact te laten.

Volgens analyses van het Duitse Öko-Institut en het Amerikaanse Environmental Defense Fund is de financiële schade voor luchtvaartmaatschappijen beperkt als 2020 ook meetelt. Door de herstelperiode na de crisis zullen de emissies nog een paar jaar lager zijn. De compensatiekosten zijn dan ook lager. Zij pleiten ervoor om te wachten tot 2022, als de impact van de crisis duidelijk is.

Vrijdag hebben ChristenUnie, D66, GroenLinks en de Partij voor de Dieren opheldering gevraagd over het Nederlandse standpunt aan minister Van Nieuwenhuizen. In eerdere moties heeft de Kamer de minister gevraagd de Kamer op de hoogte te houden en Corsia niet te verzwakken.

Dat Nederland, lid van de ICAO-raad, heeft ingestemd met een wijziging zonder overleg met de Kamer noemt GL-Kamerlid Suzanne Kröger „heel kwalijk”. „Corsia is het belangrijkste instrument dat de minister wil inzetten voor CO₂-reductie in de luchtvaart. Bij die ambitie past geen afzwakking.”