Het engelengeduld van de hobbyist

Het grote muizenhuis van Florentine (66) te Klundert staat voor het raam, zodat kinderen erin kunnen kijken. Ze geeft de muizen en hun huis steeds een ander aanzien. Met kerst krijgen ze kersttruitjes. „Ik heb ook een deftige kamer, met een muis met een parelketting.”

Ze maakt ook tafereeltjes en miniatuurwinkeltjes: een koek&zopie, een stoffenwinkel. „Nu werk ik aan de slagerij waar mijn dochter werkt.” Ze maakt ze van hergebruikt materiaal: theedoosjes, houten roerstaafjes. „Als ik een verpakking zie, denk ik: wat kan ik ervan maken?”

Ze pikte haar hobby op in Rockford, Illinois (VS), waar ze een paar jaar woonde omdat haar man daar ging werken. „Ik had veel last van heimwee. Toen heb ik een hond genomen, dat hielp.” Vijf jaar geleden kocht ze een poppenhuis. „Dan raak je besmet.”

Eigenlijk hoeft je er zelden aan te sleutelen, zegt Carel (69) uit Leusden. Want zijn Honda SS50 uit 1976 rijdt altijd. In tegenstelling tot de meeste brommers heeft deze een viertaktmotor: lekker stevig, betrouwbaar, zuinig. En hij heeft een mooie, lage brom. „In de winter spuit ik hem in de vaseline en in de lente pak ik hem weer uit.” Op de foto vervangt hij het achterspatbord. De brug heeft hij zelf gebouwd.

De gepensioneerde aggregaatmonteur kocht vijftien jaar geleden een Honda SS50 voor zijn zestienjarige zoon. „Na het opknappen hadden we twee bakken onderdelen over, dus besloot ik er zelf ook een te kopen. Elke eerste zondag van de maand maakt hij een rit vanaf het Domplein met de leden van de Hondaverenging. „Meestal zijn we met dertig, veertig man, maar ik heb er ook wel eens alleen gestaan.”

In de modeltreinenwereld heb je eigenlijk drie soorten mensen, zegt Ewout (24): de bouwers, de rijders en de dromers. De laatste bouwen idyllische landschappen rondom hun spoorbaan. De rijders willen hun treinen vooral laten rijden. En de bouwers willen ze zelf bouwen. Ewout is een bouwer de luxe. Hij ontwerpt bouwpakketten voor anderen – messing modellen van Nederlandse treinen uit 1839-1914, de gloriejaren van de spoorwegen. „Wij noemen dat Periode Eén. De trein had nog aanzien, het mocht wat kosten.”

De passie voor modeltreinen heeft hij van zijn opa en zijn vader. „Op mijn tiende kreeg ik mijn eerste setje.” Een bouwset van een locomotief kost 300 euro, hij heeft er zo’n vijftig staan. Ewout, hij werkt bij het ministerie van Economische Zaken, kan hier niet van leven: „Dit is zo’n specifieke markt, je hebt alleen zolderkamerondernemertjes zoals ik.”

Normaal staat Bep (69) met haar gehaakte knuffels op rommelmarkten, kerstmarkten, zomermarkten. „Maar dat ligt nu allemaal stil.” Dus heeft ze thuis vijf bananendozen vol knuffels staan.

Bep werkte vroeger op kantoor, bij een sanitair bedrijf. Ze haakt knuffels, beren, eenhoorns, lange lijzen. En kerstballen met oortjes en leuke oogjes. Het leuke van haken vindt ze dat je het ook kunt doen tijdens het koffiedrinken of tv-kijken. „Geen spannende thrillers, hoor. Dan ben ik de draad kwijt.” Heeft ze een favoriete knuffel? „Mijn laatste knuffel is me het liefst.”

Hans (75) zaagt bouwpakketten van auto’s uit elkaar, om ze naar zijn hand te zetten. Omdat de fabrikant een fout heeft gemaakt – „dan staat het stuur bijvoorbeeld niet goed”- of omdat hij een model wil hebben dat niet in de handel is.

De meubelmaker – hij repareert meubels van een studentensociëteit – bouwde in bijna zeven decennia zo’n vijfduizend auto’s. Hij is vooral geïnteresseerd in de autogeschiedenis. „Zo heb je de Duesenberg, een Amerikaanse auto uit de jaren twintig, dertig. Daar zijn er maar vijfhonderd van gemaakt. De duurste auto ooit. Een Duesenberg kostte toen zo’n twintigduizend dollar.” Omgerekend zo’n drie ton nu.

Zelf heeft hij geen auto. „Ik heb ooit wel eens een eendje gehad, maar nu doe ik alles met de fiets en de trein.” Zijn flat begint een beetje vol te raken, want Hans heeft ook nog vijfduizend elpees, van Bach tot Zappa. Maar het gaat nog, hij is een man alleen. „Ik ben dertig jaar geleden gescheiden. Dat kwam trouwens niet door mijn hobby’s. Dat was iets anders.”

„Iedere berenmaker heeft zijn eigen signatuur”, zegt Marleen (38). Haar beren zijn te herkennen aan de grote neuzen en enorme voeten. Ze heeft er zo’n vijfhonderd gemaakt. Iedere beer krijgt zijn eigen uiterlijk en eigen naam: Sporty, Sproet, Big A. „Dat betekent grote jongen.” Ze houdt van steam punk: een retro-futuristische stijl die verwijst naar 19de-eeuwse scifi à la Jules Verne. Dat komt ook terug in haar beren en berenhoedjes.

Marleen werkt op de markt, achter de groente, en in een knutselwinkel. Haar roze kuif? „Ja, altijd roze en altijd omhoog. Ik heb een tweelingzus en we moesten altijd hetzelfde aan. Dus wil ik graag opvallend anders zijn. Altijd roze en altijd omhoog. In de berenwereld ben ik een van de jongsten.”

De meeste knutselaars werken alleen, maar Conny (53) en Peter (50) doen het samen. Zij aan zij zitten ze ’s avonds te werken aan de huiskamertafel. „Meestal in stilte”, zegt Conny, „Als je kletst, raak je afgeleid.” Ze maken metalen modellen van vrachtwagens, Nederlandse (DAF) en Zweedse (Volvo, Scania). Conny, ze werkte bij een bouwmarkt, bouwt het liefst klassieke modellen, „die met de neusjes”.

Peter, voormalig vrachtwagenchauffeur, doet het al veertig jaar, hij heeft het van zijn vader. Conny doet de laatste jaren mee. Ze verzamelen ook modelvrachtauto’s. Ooit hadden ze er 1.000 , nu nog 150. Zeker de helft is van eigen hand. Ze hebben ook twee honden, drie dwergpapegaaien en een konijn.

Nee, het zijn geen speciale Japanse bomen, legt Kees (69) uit. Het zijn gewone bomen die klein worden gehouden door de wortels en de takken op een bepaalde manier te snoeien. De penwortels moeten eraf, de haarwortels moeten blijven. Verder gebruikt Kees speciale aarde, acadama, en speciale kunstmest.

De gepensioneerde verpleegkundig specialist heeft vooral lariksen, jeneverbessen en taxussen. Een appelboom met piepkleine rode appeltjes. Waar het om gaat bij bonzaibomen? „Dat hij de uitstraling heeft van een hele oude boom. Dat je denkt: hoe bestaat het, zo’n dikke boom in zo’n klein schaaltje?” Ja, dat heeft hij zelf na dertig jaar kweken nog steeds: „Anders zou de hobby doodbloeden.”