Is de kritiek van Maurice de Hond op het kabinetsbeleid terecht?

Anderhalve meter afstand houden is „bullshit”, stelt opiniepeiler Maurice de Hond. Hij baseert zich op het idee dat besmetting met het coronavirus uitsluitend gebeurt via aerosolen: fijne druppeltjes die een geïnfecteerd persoon kan uitademen en die enkele uren kunnen blijven zweven in een ruimte. Maar dat druist in tegen een van de weinige dingen die virologen wél zeker weten over dit nieuwe coronavirus, en over alle andere verkoudheidsvirussen.

Het coronavirus verspreidt zich via grotere druppels die bij hoesten, niezen en schreeuwen vrijkomen, daarover bestaat geen enkele twijfel. Die druppels vallen binnen anderhalve meter op de grond, vandaar dat we die afstand van elkaar moeten houden. En eventueel een mondkapje moeten dragen als dat niet lukt, zodat de druppels in die mondbedekking belanden.

Aerosolen bestaan uit veel fijnere druppeltjes, die ook ontstaan bij ademen en praten. Die worden niet tegengehouden door eenvoudige of chirurgische mondkapjes, alleen door de FFP2- en FFP3-mondkapjes die op de intensive care worden gebruikt. Het advies van De Hond op zijn website om gewone mondkapjes te gebruiken om aerosolen niet te verspreiden en ze zo min mogelijk in te ademen, is dan ook opmerkelijk, want het is in strijd met zijn bewering dat de overdracht uitsluitend via aerosolen gaat. Zulke mondkapjes zijn vooral effectief om de grotere druppels tegen te houden.

Over de vraag of het coronavirus behalve via de grotere hoest- en niesdruppels óók via aerosolen kan worden overgedragen, discussiëren virologen nog volop. Daar zijn aanwijzingen voor, maar er zijn ook aanwijzingen dat dit niet waarschijnlijk is.

De grotere druppels en de aerosoldruppels zijn niet helemaal los van elkaar te zien. Grotere hoest- en niesdruppels kunnen gedeeltelijk verdampen en zo klein worden dat ze gaan zweven. Als die dan voldoende aantallen levende virussen bevatten, zouden die besmettelijk kunnen zijn als iemand er lang genoeg aan wordt blootgesteld. Bij grote bijeenkomsten in kleine, slecht geventileerde ruimtes vergroot dus de kans op besmetting als er een coronapatiënt in de zaal is.

De bevindingen over de overdracht van het virus in minstens veertien wetenschappelijke onderzoeken tot nu toe wijzen uit dat het risico dat een patiënt het virus overbrengt op anderen inderdaad het grootst is in drukke ruimtes zoals volle kantoren, openbaar vervoer, volle restaurants of zorgcentra. Maar dat betekent niet dat dit uitsluitend via aerosolen gebeurt, en ook niet dat de kans op besmetting in de buitenlucht nul is.

Superverspreiders

De Hond selecteert in de wetenschappelijke literatuur vooral de beweringen die zijn stelling ondersteunen. Een in de wetenschap gebruikelijke open houding voor andere mogelijke verklaringen, zoals de beschreven discussie onder virologen over aerosolen, is dat niet.

Lees ook over andere burgers in actie: De kritische burger wil gehoord worden

Zo trekt hij zijn conclusies uit rapporten over superverspreidende gebeurtenissen, waarbij een of enkele geïnfecteerde personen in korte tijd een heleboel anderen kunnen besmetten, zoals carnaval vieren en samen zingen in een koor. Maar die bewijzen niet dat de besmettingen uitsluitend via aerosolen verliepen.

Ook zijn stelling dat in de buitenlucht mensen niet besmet raken, klopt niet. Hij ziet daarvoor bewijzen in de lage infectiegraad in vluchtelingenkampen en in Afrika. Maar die observatie klopt niet, het virus verspreidt zich wel degelijk in vluchtelingenkampen. Ook in verschillende Afrikaanse landen worden nu uitbraken gesignaleerd. De lage aantallen geregistreerde coronabesmettingen en Covid-19-doden in Afrika kunnen komen doordat er weinig wordt getest en geregistreerd.

Kortom: er is vooralsnog geen wetenschappelijke grond om zonder risico’s de anderhalvemeterregel af te serveren.