Booking is uitgefeest. Hoe kon de reisgigant zó in problemen komen?

Booking.com Het kon niet op bij Booking.com: enorme winsten, een eigen feestboot, geweldige lunches – budgetten waren er vaak niet. Wél kreeg de reissite miljarden aan belastingkorting. Nu wankelt het bedrijf, dreigen er ontslagen, maar betaalt de overheid mee aan de salarissen. Hoe kon het zover komen?

Illustratie Bart Nijstad

In een witte smoking stapt Darren Huston, topman van boekingswebsite Booking.com, het podium op in de Amsterdamse RAI. Het is 15 december 2012. „Are you having an unbelievable time?”, schreeuwt hij het publiek toe. „Are you having a fucking unbelievable time?

Hij wordt toegejuicht door duizenden in het wit geklede werknemers van Booking.com. Danseressen in grote witte jurken lopen op het podium en zwaaien met fakkels. Vuurwerk knalt uit kanonnen. Het is het jaarlijkse personeelsfeest van de Amsterdamse techgigant: de Booking Annual Meeting, beter bekend als BAM. Het thema dat jaar: ‘Winter Wonderland Party’.

Voor het feest vliegt Booking duizenden werknemers in vanuit de hele wereld. Tickets, taxi’s, drank en hotelovernachtingen zijn betaald. Booking kan het missen: het bedrijf maakt in het jaar van de Winter Wonderland Party 900 miljoen euro winst, op een omzet van 2,2 miljard.

Booking is een miljardenbedrijf geworden. De site, in 1996 opgericht als Bookings.nl door student technische bedrijfskunde Geert-Jan Bruinsma, heeft voor het eerst een niet-Nederlandse directeur. Het is de Canadees Darren Huston, later ook de hoogste baas van het Amerikaanse moederbedrijf Priceline, dat Booking in 2005 kocht voor 120 miljoen euro. Een koopje, zo zal achteraf blijken.

Als Huston de leiding overneemt, bestaat Booking ruim vijftien jaar, maar wordt het bedrijf nog steeds gerund als een start-up. Dat betekent: hard groeien, hard werken en hard feesten. Met de komst van Huston moet het bedrijf volwassen worden. „Booking is heel groot gebouwd in heel korte tijd”, zegt voormalig topman en mede-oprichter Kees Koolen, de voorganger van Huston.

Booking wist in ruim twintig jaar uit te groeien tot de wereldmarktleider op de markt voor hotelovernachtingen. Een bedrijf dat met een steengoede site, een dosis talent en door handig gebruik van fiscale regelgeving wist op te klimmen tot één van de meest winstgevende bedrijven van Nederland. Booking is één van de weinige Europese techbedrijven die Amerikaanse en Chinese techgiganten nog de baas kan.

Maar Booking wankelt, nu Covid-19 de complete reisindustrie in een crisis heeft gestort. De omzet van Booking is met 85 procent gedaald in vergelijking met een jaar geleden. Om ontslagen te voorkomen, heeft het miljardenbedrijf steun aangevraagd én gekregen in de vorm van loondoorbetalingen in het Verenigd Koninkrijk en Nederland.

Hoe kon Booking uitgroeien tot een winstmachine? Wat is er gebeurd met al dat geld? En hoe kan het dat een bedrijf dat jaar in jaar uit miljarden verdient, nu moet aankloppen bij de overheid?

NRC sprak met tien huidige en voormalige werknemers van Booking, kreeg inzage in interne e-mails, presentaties en offertes en analyseerde jaarverslagen. Een deel van de geïnterviewden wilde alleen spreken op voorwaarde van anonimiteit, om vrijuit te kunnen vertellen over wat er zich binnen het bedrijf afspeelt.

Het verhaal van Booking.com, in drie delen.

 

Illustratie Bart Nijstad

DEEL 1

De start-up

Het is 1996 als de dan 28-jarige Geert-Jan Bruinsma uit het Friese Scharnegoutum Bookings.nl registreert. Het is de beginperiode van internet, websites bestaan nog nauwelijks. Consumenten gebruiken piepende inbelverbindingen en een site laden duurt tien seconden.

Bruinsma wil ‘iets’ met internet en begint een site voor hotelboekingen. In de VS bestaat zoiets al, in Nederland nog niet.

Op 8 februari 1997 komt de eerste boeking binnen. „De opwinding daarvan zal ik nooit vergeten”, zegt Bruinsma daarover in 2014 tegen Netkwesties in een van zijn spaarzame interviews. „Dat je systeem na maanden sleutelen werkt en er belangstelling voor is.”

Waar de meeste bedrijven hun websites een paar keer per jaar vernieuwen, past Booking de site voortdurend aan. Vanaf de start zweert het bedrijf bij experimenteren, testen en veranderen. „In het begin werkten we volgens een simpel principe”, zegt bestuurder Pepijn Rijvers, die al 11 jaar voor Booking werkt, in gesprek met NRC. „Klantbehoeften oplossen met design, data en experiment.”

Bruinsma probeert trefwoorden aanvankelijk zo te programmeren dat zijn boekingssite bovenaan komt in de resultaten van de destijds populaire zoekmachine Altavista, en later in de resultaten van Google. Met partijen die daar nog beter in slagen spreekt hij af dat zij gebruikers op hun sites doorverwijzen naar Booking, in ruil voor een deel van de opbrengst. Al snel gaat Booking zoekmachines betalen voor een plek bovenaan de pagina.

Het bedrijf leeft van commissies die het ontvangt voor elke geboekte hotelovernachting. Hoe meer hotels zijn aangesloten, hoe meer geld er binnenkomt. De commissie van 5 procent uit de beginjaren wordt steeds verder opgevoerd, naar tussen de 10 en 25 procent nu. Booking verbiedt hotels – die al snel niet meer om Booking heen kunnen – hun kamers via hun eigen websites of op andere platforms goedkoper aan te bieden. Een werkwijze die later door mededingingsautoriteiten in heel Europa zal worden verboden.

Berucht zijn de ‘Freaky Fridays’: Bookings maandelijkse vrijdagmiddagborrel, waarbij het bedrijf zes of zeven Amsterdamse kroegen afhuurt voor het personeel

Elk jaar groeit Booking met duizelingwekkende cijfers. De omzet in 2005: 37 miljoen euro. In 2008: 350 miljoen. In 2011: 1,4 miljard. In 2014: 4 miljard. Het aantal werknemers groeit even hard mee. Van enkele tientallen in de jaren negentig, naar enkele honderden begin deze eeuw. In 2014 zijn het er 6.000. Op dit moment heeft het bedrijf 17.500 werknemers, van wie 5.500 in Amsterdam. Booking, dat elk jaar een miljoen sollicitatiebrieven zegt binnen te krijgen, heeft Amsterdam als techhoofdstad op de kaart gezet.

Het is een fijne werkplek, zeggen voormalige en huidige werknemers. Een plek waar niet de baas bepaalt wat er gebeurt, maar data en de uitkomst van experimenten. Als er niemand klikt op een nieuwe knop, wordt die weer verwijderd. „Booking is een plek waar werknemers vrij en zichzelf kunnen zijn. Er zijn geen restricties. Geen dogma’s”, zegt Rijvers.

De expats – die vanaf 2015, als het personeelsbestand van Booking harder groeit, in toenemende mate worden aangenomen – hebben het goed in Amsterdam. Huizen zijn relatief goedkoop, er is genoeg te doen en de nettosalarissen zijn er prima, mede dankzij het gunstige belastingregime voor buitenlandse werknemers. Booking is, zeker in het begin, een vriendengroep met jonge mensen die ook buiten het werk veel met elkaar optrekken. Voor velen is Booking een eerste baan, een plek waar ze het tot op heden gemiddeld ruim 3,5 jaar volhouden – opvallend lang voor een techbedrijf.

Om al dat talent te behouden, legt Booking zijn werknemers in de watten. Het heeft een eigen boot op de Amsterdamse grachten, voor veertig personen met kapitein en drank en eten aan boord. Booking investeert in trainingen en ‘welzijnsprogramma’s’. Werken op de techafdeling betekent doorgaans een vast contract en een prestatiebonus. Die investeringen zijn, zo zegt een woordvoerder, „een factor in het succes van Booking en het aantrekken van talent naar Nederland”.

Berucht zijn de ‘Freaky Fridays’: Bookings maandelijkse vrijdagmiddagborrel, waarbij het zes of zeven Amsterdamse kroegen afhuurt voor het personeel. Coco’s Outback en De Heeren Van Aemstel zitten elke laatste vrijdag van de maand stampvol Booking-werknemers. „Je begint met een groepje en al snel is de hele kroeg van Booking. Aan het eind van de avond gooide de manager de rekening op de creditcard”, zegt een voormalig IT-projectleider. „Dat kon allemaal.”

Werken met budgetten is jarenlang niet standaard bij Booking, zeggen werknemers. Projectleiders die kosten bijhouden, doen dat vrijwillig. „Toen ik begon, vroeg ik: wat is mijn budget om dit op te zetten?”, zegt Marianne Gybels, die in 2014 het duurzaamheidsprogramma van Booking startte: „‘Ik heb geen idee’, werd er gezegd. ‘Wat heb je nodig?’ Als je iets wil bij Booking, schrijf je een voorstel en het kan. Er zijn veel kansen. Dat is enorm motiverend.”

Er wordt ook geld verspild. Een offerte van 146.000 euro voor de verbouwing van de vestiging op de Stadhouderskade wordt in oktober vorig jaar goedgekeurd, terwijl het kantoor volgens de planning drie jaar later alweer wordt gesloten. Booking installeert op verzoek van werknemers honderden ‘wall boards’– beeldschermen voor aan de muur – voor ruim 800 euro per stuk, die veelal ongebruikt blijven. Voor de aanleg van wifi in het kantoor in Lille wordt 60.000 euro betaald, volgens een IT-projectleider „een absurd bedrag”. Maar het is klein bier voor een bedrijf dat in 2019 dagelijks zo’n 10 miljoen euro winst maakt.

„Als je zo snel groeit, is de tijd die je besteedt aan monitoren van uitgaven niet per se iets wat zich snel terugbetaalt”, zegt bestuurder Pepijn Rijvers over het gebrek aan kostenbeheersing in de beginjaren. „Je hebt meer aan productontwikkeling en snel groeien.”

Huston vertrekt in april 2016 bij Booking, wegens een ‘ontoelaatbare relatie’ met een medewerker. Een onafhankelijk onderzoek toont aan dat hij daarbij „tegenstrijdig aan de gedragscode” heeft gehandeld en „activiteiten heeft ontplooid die in tegenspraak zijn met wat van managers verwacht mag worden”.

Vanaf 2018 verplaatst Booking de Freaky Fridays van de kroegen naar kantoor en gaat het scherper op budgetten letten. „Zoals jullie weten beginnen uitgaven een ding te worden bij Booking”, mailt een leidinggevende in augustus 2018 aan zijn afdeling. „Als jullie een hotel boeken, check of het binnen budget is. Anders keur ik de uitgaven, die grondig worden gecontroleerd door financiën, niet goed.”

Illustratie Bart Nijstad

DEEL 2

De multinational

‘Booking.com in het vizier van de fiscus’, kopt het Franse dagblad Le Parisien begin juni 2016. De krant baseert zich op tot dan toe onopgemerkte documenten die Priceline een maand eerder heeft ingediend bij de Amerikaanse beurstoezichthouder SEC. Daarin schrijft het moederbedrijf van Booking.com dat het een claim heeft ontvangen van de Franse belastingdienst. Hoogte: 356 miljoen euro.

De heffing is het resultaat van twee jaar onderzoek naar belastingontwijking door Booking in de jaren 2003-2012. Volgens de autoriteiten draagt het bedrijf ten onrechte geen winstbelasting en btw af in Frankrijk, terwijl er wel een paar honderd man werken op een kantoor bij Lille. De Italiaanse fiscus doet een vergelijkbaar onderzoek, meldt Priceline in de documenten.

Werkt u bij Booking en wilt u naar aanleiding van dit verhaal reageren?
Do you work at Booking and would you like to respond to this article?

We zouden graag met u in contact komen voor een follow-up artikel.
We would like to get in touch with you for a follow-up article.

De Franse claim vormt het begin van een jarenlange strijd tussen Booking en belastingautoriteiten in Frankrijk, Italië en Turkije. Gezamenlijk eisen die drie landen inmiddels omgerekend bijna 700 miljoen euro van het concern, dat alle beschuldigingen van de hand wijst. Het verwijt is steeds hetzelfde: Booking laat vrijwel al zijn inkomsten – óók die uit het buitenland – neerslaan in Nederland vanwege de fiscale voordelen die het daar geniet.

In 2011 maakt Booking voor het eerst gedetailleerde afspraken met de Belastingdienst over het gebruik van zowel de WBSO (de Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk, een belastingkorting voor innovatieve werkzaamheden) als de Innovatiebox (waardoor de winsten op innovaties tegen een sterk gereduceerd tarief worden belast). In de jaren daarop meldt het Amerikaanse moederconcern in zijn jaarverslagen precies hoeveel dit heeft opgeleverd: omgerekend circa 2,2 miljard euro tot en met 2019.

Buiten Nederland groeit de irritatie over de bedrijfsvoering van Booking, dat steeds meer monopolistische trekjes begint te vertonen

Zo faciliteert Nederland belastingvlucht, vinden fiscale autoriteiten in het buitenland. Ook in Nederland klinkt al snel kritiek op de innovatiesubsidies. Volgens het Centraal Planbureau (CPB), dat onderzoek deed naar de regelingen, profiteren vooral grote bedrijven en wordt ‘gesloten innovatie’ beloond – vernieuwingen die niet worden gedeeld en dus uitsluitend een bedrijf zelf ten goede komen.

Programmeurs van Booking in Nederland houden maandelijks bij hoeveel uren ze vernieuwend bezig zijn geweest, op vijftien terreinen – van het genereren van websitebezoek tot digitale betalingen. Vorig jaar schreven ze in totaal 2.683.538 gesubsidieerde WBSO-uren, zo’n duizend uur per werknemer. Daarmee is de reissite een van de grootverbruikers van de regeling, bedoeld voor het aanjagen van innovaties die anders niet van de grond zouden komen.

Lees ook deze column van Menno Tamminga: ‘Is Booking te brutaal voor polderland Nederland?’

Booking doet niks verkeerd en volgt gewoon de Nederlandse regelingen, benadrukt topman Glenn Fogel in een videogesprek met NRC afgelopen dinsdag. „We zijn niet naar Nederland gevlucht vanwege de fiscale voordelen. We zíjn Amsterdams, daar komen we vandaan.”

Fogel zegt dat Booking sinds zijn oprichting 3,7 miljard euro belasting heeft betaald in Europa, het overgrote deel in Nederland. Dat is, benadrukt Booking, veel meer dan andere Nederlandse multinationals, zoals Shell.

Buiten Nederland groeit intussen ook de irritatie over een ander aspect van de bedrijfsvoering van Booking, dat steeds meer monopolistische trekjes begint te vertonen, vergelijkbaar met Amerikaanse giganten als Facebook, Uber of Airbnb.

Hoteliers klagen dat Booking zijn marktmacht misbruikt door commissies tot 25 procent te eisen. Ook verbiedt Booking aangesloten hotels om overnachtingen op hun eigen website of via een concurrent van Booking goedkoper aan te bieden – ‘prijspariteit’ in jargon. Zo kan Booking een ‘laagsteprijsgarantie’ geven en concurrenten dwarsbomen.

En dan zijn er nog de dwingende en – naar het oordeel van de Reclame Code Commissie – misleidende verkoopmethodes van het bedrijf, dat soms ten onrechte schaarste suggereert met teksten als „Nog maar één kamer over!”

In veel landen krijgt Booking het vanaf 2013 aan de stok met de mededingingsautoriteiten. Die dwingen af dat hotels de zeggenschap terugkrijgen over op welke website ze tegen welke prijs hun kamers aan mogen bieden. En in december 2019 komt Booking met de Europese Commissie en nationale mededingingsautoriteiten overeen transparanter en eerlijker te communiceren over prijzen, aanbiedingen en kortingen.

In thuisland Nederland geldt prijspariteit tot de dag van vandaag nog steeds. Elk Nederlands hotel dat op Booking.com staat, moet daar verplicht de laagste prijs hanteren.

Ook intern ontstaan strubbelingen. Waar werknemers over het algemeen tevreden zijn – recent intern onderzoek toont dat 88 procent zegt ‘trots’ te zijn om bij Booking te werken – zijn er bij Customer Service (CS), oftewel klantenservice, grote problemen.

„Tot vijf jaar terug waren we één bedrijf,” zegt een ervaren CS-medewerker. „Klantenservice zat, net als de programmeurs, in het centrum van Amsterdam. We kenden elkaar. Je kon bij ons beginnen en verder carrière maken op een stafafdeling. Dat is voorbij.”

Daardoor voelen klantenservicemedewerkers zich achtergesteld. Hun kantoren liggen verder van het centrum, zonder banken en loungeplekken. De broodjes zijn er minder luxe.

Wat niet helpt: sinds 2017 wordt een deel van het klantenservicewerk uitbesteed, vooral in de drukke zomermaanden. Aanbieders als Convergys en Arvato, die ook voor allerlei andere bedrijven werken, nemen de extra telefoontjes aan Booking over, tegen lage tarieven. Bij de aankondiging hiervan in 2017 vrezen medewerkers voor verplaatsing naar lagelonenlanden.

Dat gebeurt niet, maar de hoeveelheid werk voor CS wordt wel opgeschroefd. Het gevolg: meer burn-outs en ziekmeldingen. Een werknemersonderzoek uit 2019 noemt dit „uniek voor klantenservice” en somt de redenen op: „onderbezetting, een excessief aantal uren aan de telefoon en een gebrek aan steun vanuit het management.”

Uit het werknemersonderzoek blijkt dat niet alleen bij CS onvrede leeft over hoe het bedrijf wordt geleid, maar ook onder de programmeurs. „De leiding staat te ver af van de realiteit van de werkvloer”, is een van de uitkomsten. Besluiten worden niet op een „eerlijke transparante” manier met het bedrijf gedeeld, het personeel voelt zich ondergewaardeerd en er heerst „wantrouwen en verwarring” over het personeelsbeleid.

De onvrede leidt tot een fenomeen dat ze bij Booking en het Amerikaanse moederbedrijf Priceline nauwelijks kennen: de werknemers verenigen zich en kiezen een strijdbare ondernemingsraad (OR). Die stuurt in maart 2019 een scherp geformuleerde brandbrief aan de top. „We zijn zeer bezorgd over het groeiende verschil tussen de Booking.com Formula & Values [de waarden die Booking op de site uitdraagt] en de cultuur die in het bedrijf wordt hoog gehouden”, schrijven vijfentwintig werknemers in Nederland, onder wie een aantal leden van de nieuwe ondernemingsraad.

Volgens hen houdt Booking.com zich niet aan zijn „wettelijke en ethische verplichtingen” en zijn de „gezondheid, veiligheid en het welzijn” van zijn werknemers in het geding. „We kunnen niet blijven toekijken hoe onze collega’s [van klantenservice] worstelen op de werkvloer, zonder de steun en veiligheid die zij nodig hebben.”

Voor de cijfers maakt het allemaal niets uit. Ondanks de stormachtige groei van platform Airbnb, dat zich op dezelfde markt richt, verdrievoudigt de omzet van de Priceline Group tussen 2012 en 2019 tot 14 miljard euro. Meer dan twee derde daarvan komt van Booking.com, valt af te leiden uit jaarrekeningen van de Nederlandse dochter. De winstmarge is stabiel en uitzonderlijk hoog: boven de 30 procent.

Dat betekent dat het reisplatform ieder jaar miljarden overhoudt. Die kan Booking binnen het bedrijf niet kwijt. Anders dan techbedrijven als Google en Facebook heeft Booking geen dure ambities om andere markten te veroveren dan de sector die het al jaren domineert.

Het fundament van Booking blijft: overnachtingen verkopen, 850 miljoen in 2019. Nog altijd zijn advertentie-uitgaven, vooral betalingen aan zoekmachines (Google) om te adverteren en bovenaan te eindigen in de zoekresultaten, daarom met afstand de grootste kostenpost. Bijna 5 miljard dollar in 2019.

Van de bergen cash die overblijven, geeft Booking het grootste deel ‘terug’ aan aandeelhouders. Dividend betaalt Priceline niet. Dus koopt het moederbedrijf van Booking.com eigen aandelen in: voor omgerekend bijna 20 miljard euro in de voorbije vijf jaar.

Illustratie Bart Nijstad

DEEL 3

Crisis

Mensen zijn er nauwelijks, op de kop van het Oosterdokseiland in Amsterdam, pal naast het Centraal Station. Normaliter zoemt het er van de bezoekers: er zit een DoubleTree-hotel, de grootste bibliotheek van Amsterdam en de hoofdkantoren van techbedrijven als TomTom en Takeaway. Maar alle bedrijvigheid ligt plat, door corona.

Er is één uitzondering: de bouwplaats van „één van de grootste binnenstedelijke projecten van West-Europa”, aldus een van de plakkaten op de hekken naast het Conservatorium van Amsterdam. Waar ooit het Amsterdamse Hoofdpostkantoor stond torenen nu zes enorme kranen uit boven de skyline en sjouwen tientallen bouwvakkers rond.

Het is de toekomstige tech campus van Booking.com: 63.500 vierkante meter kantoor, 4.600 werkplekken, sociale ruimtes, stiltewerkplekken, restaurants en een dakterras. De gevel is volledig van glas en onder de grond komt een fietsenstalling voor 2.500 fietsen en een grote parkeergarage. In 2021 moeten 5.500 Booking-werknemers die nu door Amsterdam verspreid zitten, verhuizen naar wat de gemeente al liefdevol ‘Silicon Island’ heeft gedoopt.

De deal is ruim voor de coronacrisis beklonken. Op 29 september 2016 tekent Booking een turnkeykoopovereenkomst – een afspraak dat het pand helemaal af wordt opgeleverd – en ruim twee jaar later betaalt het 270.390.396,00 euro aan de projectontwikkelaar. Een hypotheek is niet nodig. Booking heeft geld genoeg en maakt de koopsom gewoon over.

Boycot Greed„ staat op een handgeschreven plakkaat dat over een artist impression van het nieuwe hoofdkantoor is geplakt. En op het plakkaat daarnaast: „Burgers van Nederland vinden Booking.com inhalig, immoreel, parasitair, zij beoordelen Booking.com met een 0,0”.

Lees ook dit interview met Glenn Fogel van maart dit jaar: ‘Ik kan niet zomaar geld gaan uitdelen’

De woede was groot, toen Booking bekendmaakte een beroep te doen op Nederlandse overheidssteun om zijn personeel te betalen, in ruil voor schrappen van bonussen en afzien van dividend. Hoe kan een bedrijf dat jarenlang miljarden heeft verdiend zo vroeg in de crisis de hand ophouden, vroegen politici, vakbonden en consumenten zich af.

Booking benadrukt dat de overheidssteun ertoe heeft geleid dat er, in tegenstelling tot andere bedrijven in de toerismesector, nog geen ontslagen zijn gevallen. Huidig topman Glenn Fogel zegt dat hij de woede had ingecalculeerd. „Ik verwachtte wel dat sommige mensen zouden vragen: wat moet zo’n rijk bedrijf met belastinggeld? Het is slechte pr en ze gaan waarschijnlijk negatieve artikelen over mij schrijven”, zegt hij. „En toen dacht ik: nou en? Het beschermen van banen is mijn belangrijkste taak. Mijn mensen rekenen op mij.”

Hoeveel steun Booking van de Nederlandse overheid heeft ontvangen, wil Fogel niet zeggen. Wel meldt hij dat Booking het merendeel van de salarissen gewoon zelf betaalt. Met de overheidssteun koopt hij vooral tijd om te onderzoeken wat „de vorm en grootte van Booking” na corona moet zijn, zegt hij. Had Booking niet zijn reserves moeten opmaken, voor het om steun vroeg? „Je kunt inderdaad tot de laatste euro alles zelf betalen. En dan de deur achter je dicht trekken.”

Op 10 april vertelt topman Fogel in de wekelijkse vrijdagse videocall met zijn personeel dat ontslagen ‘waarschijnlijk’ gaan plaatsvinden

De financiële ruimte van Booking is ondanks de miljardenwinsten bovendien beperkt. Het Amerikaanse moederbedrijf heeft als de crisis begint 6,3 miljard dollar aan contanten op de balans. Daar staat een schuld tegenover van 7,7 miljard dollar, grotendeels opgebouwd in de voorbije vijf jaar. In goede tijden werken leningen als een hefboom die het rendement opkrikt. In crisistijd leiden ze tot „verhoogde kwetsbaarheid”, erkent het bedrijf in zijn jaarverslagen.

De negatieve publiciteit op de steunaanvraag valt werknemers zwaar, vertellen ze. „Dat het bedrijf waar je in gelooft zo wordt afgeschilderd doet pijn”, zegt Marianne Gybels – hoofd duurzaamheid van Booking. „Ik heb me moeten verdedigen tegenover vrienden en familie. Tegen een beeld dat ik niet herken.”

Op 10 april vertelt Fogel voor het eerst in de wekelijkse vrijdagse videocall met zijn personeel dat ontslagen, ondanks de overheidssteun, „waarschijnlijk” gaan plaatsvinden. Werknemers reageren bezorgd, vooral die uit het buitenland. Een enquête van de ondernemingsraad heeft dan al aangetoond dat twee derde van de expats geen idee heeft wat hun rechten zijn bij ontslag.

Om toekomstige ontslagen voor te bereiden, heeft de directie van Booking inmiddels een sociaal plan opgesteld. Als de OR vraagt wanneer het bedrijf duidelijkheid geeft over beëindiging van contracten, moet Booking het antwoord schuldig blijven. „Er zijn te veel onduidelijkheden op dit moment”, schrijft de directie begin deze week aan de OR. „De toekomst blijft onvoorspelbaar.”

Reageren? Onderzoek@nrc.nl

Correctie (18-05-2020): In een eerdere versie van dit artikel stond dat de vestiging van Booking op de Piet Heinkade voor 146.000 euro werd verbouwd. Dat was de vestiging op de Stadhouderskade en is hierboven aangepast.