Bijna twintig jaar illegaal in Nederland

Wat doet het met mensen als het land waar je woont en waar je je thuis voelt, je niet wil? Die situatie is realiteit voor Ali Isiaki uit Benin en Amadu Diallo uit Guinee. NRC volgt Ali en Amadu al tien jaar.

Het leverde verhalen op over hun veerkracht en vindingrijkheid om te overleven aan de rafelranden van Nederland. Ze vertellen in deze productie over het gemis van een paspoort waardoor een gewoon leven – met een baan, een huis en een gezin – niet voor hen is weggelegd. Steun krijgen ze van een groeiende vriendengroep en van elkaar. Ali en Amadu zijn als broers.

Eerste ontmoeting

Ze zijn 15 jaar als Ali en Amadu hun geboortelanden Benin en Guinee ontvluchten. Op hun eerste dag in Nederland ontmoetten ze elkaar in het aanmeldcentrum.

Sindsdien verliezen ze elkaar niet uit het oog.

Oordeel Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND)

Tot hun achttiende jaar zijn Ali en Amadu legaal in Nederland en gaan naar school. Kinderen zonder ouders stuur je niet terug, was de opvatting. Dan valt de beslissing: mogen ze blijven, of niet?

Voor deze jongens is het antwoord ‘nee’. Op hun achttiende verjaardag worden ze plotsklaps illegaal en moeten ze het land uit. Ook de overheidssteun die ze kregen als ‘alleenstaande minderjarige asielzoeker’ stopt.

Waarom zij niet mogen blijven en andere kinderen uit dezelfde landen wel, is tot de dag van vandaag onduidelijk. Het is het oordeel dat uit de ondoorgrondelijke beslismachine van de IND rolt.

Ontmoeting op straat

Binnenlandredacteur Sheila Kamerman ontmoet Amadu op straat. Ze spreken een paar dagen later af in een café, voor een verhaal over illegalen die terug moeten naar het land van herkomst. Amadu neemt zijn ‘broer’ Ali mee.

Als beide mannen naar de ambassades van Benin en Guinee in Parijs gaan om uitreispapieren te vragen, gaan Sheila Kamerman en fotograaf Dirk-Jan Visser mee.

De uitreispapieren krijgen ze niet. De journalist en fotograaf spreken af dat ze het leven van Ali en Amadu gaan volgen. Want hoe kom je aan eten, kleding, werk, een slaapplek of medische zorg in een land waar je niet mag zijn?

Een bestaan opbouwen

Verschillende lezers zoeken contact met Ali en Amadu nadat hun verhalen in de krant hebben gestaan.

Sommige contacten groeien uit tot een diepe vriendschap zoals met ondernemer Hugo uit Den Haag, die twee zoons heeft in de leeftijd van Ali en Amadu. En Anna uit Haarlem die de mannen steunt waar ze kan. En ‘mevrouw Rhoon’ uit Rhoon die goede schoenen en een warme winterjas voor hen koopt.

Het maakt het leven wat draaglijker. Tegelijkertijd zien ze nog scherper wat ze missen: de mogelijkheid zélf een bestaan op te bouwen.

Nuttig maken

Ali en Amadu hebben beiden sterk de drang zich nuttig te maken: ze passen op kinderen, maken schoon en helpen bij verhuizingen van de mensen die hén helpen.

Ali helpt Afrikaanse migranten mét papieren bij inburgering, het theorierijexamen en bij het invullen van belastingpapieren. Ook geeft hij bijles aan kinderen van migranten uit Afrika.

Amadu ontmoet een jonge vrouw uit Guinee. Samen met haar heeft hij twee jongetjes die nu vier en anderhalf jaar oud zijn.

Twintig jaar

Advocaten kijken naar hun dossier en zien mogelijkheden. Maar het duurt eindeloos. Nog even en ze zijn twintig jaar in Nederland. Soms slaat de wanhoop toe. Met de hulp van Allah, zeggen ze, vinden ze kracht om verder te gaan.

Met dank aan:

Ali Isiaki en Amadu Diallo

Dit is een productie van:

Lotte Dijkstra
Tonke Koppelaar
Sheila Kamerman

Elze van Driel, Iddo Havinga, Tim Hoogendijk, Viola Lindner, Sara Kolster, Anne-Marije Vendeville, Miriam Vieveen, Dirk-Jan Visser

Luister ook de podcast over Ali en Amadu.