Koning spreekt voor lege Dam bij Nationale Dodenherdenking

„In deze uitzonderlijke maanden hebben we allemaal een deel van onze vrijheid moeten opgeven”, zei koning Willem-Alexander maandag bij de Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam, die vanwege de coronacrisis voor het eerst in de geschiedenis zonder publiek plaatsvond. „Sinds de oorlog hebben we deze situatie niet gekend.”

In zijn rede verbond de koning het verhaal van Jules Schelvis, die in de Tweede Wereldoorlog zeven naziconcentratiekampen overleefde en later veelvuldig in boeken en lezingen zijn verhaal vertelde, met de huidige crisis. „Jules Schelvis doorstond de hel. ‘Ik heb vertrouwen in de mensheid gehouden’, zei hij. Als hij het kon, kunnen wij het ook. We kunnen het. We doen het samen, in vrijheid.”

De koning benadrukte ook dat de oorlog 75 jaar na de bevrijding „nog steeds in ons zit”. „Het minste wat we kunnen doen, is niet wegkijken. Niet goedpraten. Niet uitwissen. Niet apart zetten. Niet normaal maken, wat niet normaal is. En onze vrije, democratische rechtsstaat koesteren en verdedigen. Want alleen die biedt bescherming tegen willekeur en waanzin.”

Kranslegging

Nog nooit eerder sprak het staatshoofd bij de Nationale Herdenking. Voorafgaand aan zijn toespraak legde Willem-Alexander samen met koningin Máxima op de lege Dam een krans bij het Nationaal Monument. Daarna volgden de twee minuten stilte en plaatsten twee scouts de kransen die normaal door overlevenden van de Tweede Wereldoorlog en nabestaanden van oorlogsslachtoffers zouden zijn gelegd.

Lees ook: Tweede Kamer houdt sobere Dodenherdenking vanwege coronacrisis

Naast de koning en koningin waren ook premier Mark Rutte (VVD), de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema en Gerdi Verbeet, de voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, aanwezig. De gebruikelijke erehaag van veteranen vanuit het Paleis op de Dam naar het Nationaal Monument ging dit jaar niet door. In de omgeving was ook veel politie. Voor toegangswegen stonden dranghekken met zwarte schermen, die moesten voorkomen dat mensen van een afstand toch kwamen kijken. Een man werd rond kwart over acht aangehouden voor het verstoren van de openbare orde, meldt persbureau ANP.

De gebruikelijke dienst voorafgaand aan de herdenking, in de Nieuwe Kerk, vond wel plaats. Voor een lege kerk hield schrijver Arnon Grunberg een 4 mei-voordracht en zong Simone Kleinsma een lied.