Rotterdammers zorgelijker over gevolgen Covid-19 dan anderen

Rotterdammers maken zich relatief veel zorgen over de gevolgen van Covid-19 voor hun familie, de stad en Nederland als geheel. Dat blijkt uit onderzoek van de Erasmus Universiteit, de Vrije Universiteit en de gemeente Rotterdam naar de maatschappelijke impact van het coronavirus. „Veel mensen ervaren een ondefinieerbaar gevoel van onbehagen en onzekerheid”, zegt onderzoeker en socioloog Godfried Engbersen.

Het aandeel Rotterdammers dat het virus als een bedreiging ziet, is hoger dan elders in Nederland. „In grote steden zien we vaak een grimmiger beeld tijdens crises”, verklaart Engbersen. „De sociale cohesie is hier minder en de arbeidsmarkt vaak flexibeler.” 40 procent van de ondervraagde Rotterdammers ziet Covid-19 als een gevaar voor zichzelf (landelijk 34 procent). Het gaat vooral om ouderen, Rotterdammers met een lagere opleiding en een zwakkere gezondheid. „Deze Rotterdammers zitten al in een kwetsbare positie”, zegt Engbersen. „Zij maken zich zorgen om hun toekomst, hun contacten vallen weg en tegelijkertijd vrezen zij voor hun baan.”

Bij het zien van de boa’s stuiven de jongeren uiteen

Daarnaast ervaren veel Rotterdammers angst, stress of gevoelens van depressie. Sinds de uitbraak van het virus zegt bijvoorbeeld 36 procent van de Rotterdammers moeite te hebben met ontspannen, (tegenover 30 procent landelijk). Een op de vijf Rotterdammers zegt zich door het virus ‘volkomen machteloos’ te voelen. Ook jongeren ervaren stress. „Het straatleven ligt vrijwel stil”, zegt Engbersen. „Dat is natuurlijk ook wonderlijk en beangstigend.” Gehamsterd wordt er ook. Ongeveer een kwart van de ondervraagde Rotterdammers zegt extra eten en drinken in huis te hebben gehaald.

En hoe gaan we eigenlijk om met het virus? Uit het onderzoek blijkt ook dat veel Rotterdammers zich goed aan de maatregelen van de overheid houden. Vrijwel iedereen houdt 1,5 meter afstand, wast de handen regelmatig en blijft zoveel mogelijk thuis. Twee op de drie ondervraagden vermijdt bezoek bij familie of vrienden. De helft werkt alleen vanuit huis.

Er werden 6.601 mensen ondervraagd in de rest van het land, en 1.437 Rotterdammers. Zij kregen vragen voorgelegd over sociaal economische gevolgen, mijden van zorg, omgaan met stress, solidariteit, sociale relaties in de buurt en vertrouwen in de politiek en media. De vragenlijsten voor het onderzoek zijn afgenomen tussen 3 en 13 april, kort na het ingaan van de intelligente lockdown. Het is een eerste meting, zegt Engbersen. „In juni, als de maatregelen waarschijnlijk verder zijn afgeschaald, willen we opnieuw een meting doen om te zien of gevoelens van angst, dreiging en vertrouwen zijn veranderd. En wat de sociaal economische gevolgen zijn.”

Bijna een op de drie ondervraagde, werkende Rotterdammers is bang zijn of haar baan te verliezen. Dat is een stuk meer dan in de rest van Nederland waar nog geen kwart van de ondervraagde daar beducht voor is. „Rotterdam kent sinds 2013 een forse banengroei. Het gaat echter vooral om een groei van flexibele banen”, zegt Engbersen. Van de ZZP’ers en uitzendkrachten vreest zelfs de helft het grootste deel van het inkomen kwijt te raken.

Vooral in Rotterdam kunnen de economische gevolgen van de coronacrisis hard aankomen. Bijna een kwart van de ondervraagde Rotterdammers geeft aan nu al moeilijk of niet rond te kunnen komen, twee keer zoveel als elders in Nederland. „We weten niet of dit verschil kan worden verklaard door de huidige crisis, maar het geeft aan dat een aanzienlijke groep Rotterdammers kwetsbaar is voor de economische gevolgen”, staat in het onderzoek. „Maar de armoede in de stad zal toenemen”, zegt Engbersen.

Aan de ander kant zorgt de pandemie ook voor bijzondere initiatieven; applaus voor zorgmedewerkers, concerten voor verpleeghuizen en een gevoel van solidariteit. Er lijkt inderdaad spraken te zijn van een Covid19-effect, concluderen de onderzoekers. Een derde van de ondervraagde geeft nu meer hulp dan voorheen. Het gaat dan vooral om boodschappen doen of een praatje maken. Vooral familie, vrienden of buren profiteren daarvan. Deelname aan hulpinitiatieven aan onbekenden lijkt beperkt.