Patiënt mijdt de psychiatrie

Het aantal nieuwe aanmeldingen van patiënten in de psychiatrische zorg is sinds de strenge coronamaatregelen van 23 maart fors gedaald. Dit blijkt uit onderzoek van NRC en een inventarisatie van koepelorganisatie GGZ Nederland, waarbij de meeste ggz-instellingen in het land zijn aangesloten. Uit die inventarisatie blijkt een afname van 25 „oplopend tot zelfs” 80 procent. Voor sommige instellingen betekent dit honderden, soms duizenden aanmeldingen minder dan normaal.

Psychiaters, GGZ Nederland en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) maken zich ernstig zorgen over deze trend. Hoe langer mensen wachten met hulp zoeken, des te „ernstiger” klachten worden. Behandeling duurt dan langer.

Personen die worstelen met beginnende depressie, paniek- en angstaanvallen hebben óf zichzelf verwonden, kloppen doorgaans eerst bij de huisarts aan. Daarna worden ze doorverwezen voor psychiatrische hulp. Maar patiënten zijn bang corona op te lopen of denken dat de huisarts te druk is met Covid-19 en nemen daarom geen contact op, zeggen psychiaters. Familieleden en kennissen hebben daarnaast minder goed zicht op de gemoedstoestand van een naaste.

‘Bij problemen: zoek hulp’

Bij ggz-instelling Parnassia Groep, onder meer actief in de regio Den Haag, halveerde het aantal „nieuwe inschrijvingen”. De afgelopen vier weken kwamen 3.158 nieuwe aanmeldingen binnen, vorig jaar waren dat er 5.960. Ook GGZ Noord-Holland-Noord spreekt van een halvering. Een verschil van „honderden” patiënten, zegt psychiater Ardan Miedema. En Dimence, een instelling uit Overijssel met 35.000 mensen in behandeling en 600 bedden voor psychiatrisch patiënten, spreekt van een afname met 40 tot 50 procent.

Het onderwerp heeft inmiddels de aandacht van het kabinet. Dinsdag is een campagne begonnen om aandacht te vragen voor mentale problemen die worden veroorzaakt of verergerd door de coronacrisis. Staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport, ChristenUnie) twitterde vorige week al: „Als je psychische problemen hebt of als je niet lekker in je vel zit en als dat erger wordt, zoek dan hulp. En: voor hulp kun je natuurlijk altijd de huisarts blijven benaderen.”

Lees ook: Nieuwe patiënten mijden de ggz, bestaande patiënten vallen soms buiten de boot

Vrees voor stuwmeer

Sommige klachten vereisen direct aandacht, zeggen psychiaters. Als je met de behandeling van een depressie drie maanden wacht, riskeer je dat die chronisch wordt, zegt psychiater Marc Blom. Uitstel van behandeling kan gevaarlijk zijn voor de omgeving en de patiënt en uiteindelijk leiden tot suïcide, zegt voorzitter Elnathan Prinsen van de NVvP. Van een toename van het aantal suïcides of crisisopnames is vooralsnog geen sprake, volgens Prinsen. „Maar dit kan de stilte voor de storm zijn.”

Een ander gevaar is dat zorgmijden later leidt tot „een stuwmeer” aan nieuwe aanmeldingen voor ggz-klinieken, volgens Prinsen en GGZ Nederland, waar reeds 90.000 personen wachten op behandeling. In Aziatische landen waar het coronavirus eerder toesloeg, is er nu „een hausse” aan nieuwe psychiatrische patiënten, volgens Prinsen.

Mensen die wel in behandeling zijn, krijgen door de coronacrisis niet altijd de zorg die ze nodig hebben. Psychiaters en psychologen zien hun patiënten vaak niet meer in levenden lijve, maar behandelen ze meestal vanachter een telefoon, computer of iPad. Dat is lang niet voor alle patiënten effectief, volgens de psychiaters. Met sommige patiënten is helemaal geen contact meer, omdat ze geen telefoon hebben of niet opnemen; zij zijn uit beeld verdwenen.